بیماری های ناشی از کمبود ویتامین

بیماری های ناشی از کمبود ویتامین
ویتامین ها
ویتامین ها عناصری هستند که در غذاهای مختلف موجود بوده و وجودشان برای حفظ تندرستی ضروری است . هر یک از ویتامین ها دارای اثر مخصوص بوده و در انجام سوخت وسازهای مختلف بدن موثرهستند. نبود یا کمبود ویتامین ها در بدن موجب بروز بیماری هایی می گردد. کمبود ویتامین در بدن به چند طریق حاصل می گردد:
1. غذای غیر کافی و فاقد ویتامین
2. خوب جذب نشدن ویتامین ها با وجود مصرف غذای کافی به علت پاره ای از بیماری های دستگاه گوارش
3. افزایش مصرف ویتامین در بدن . در دوران رشد و نمو، در زمان آبستنی در جریان بیماری های سخت و طولانی و پس از اعمال جراحی بزرگ که نیازمندی بدن به ویتامین ها افزایش می یابد.
ویتا مین ها را به دو دسته ویتامین های محلول در آب و محلول در چربی تقسیم کرده K,A,E,Dو ویتامین های گروه «ب »و«ث» را محلول در آب و ویتامین های
را ویتامین های محلول در چربی می نامند.
مقدار مصرف ویتامین‌ها
گرچه هر ویتامینی به مقدار بسیار اندکی برای رفع نیاز بدن کافی است، ولی باید گفت که نگرانی مردم از کمبود ویتامین، چندان هم بی‌پایه نیست. غذایی که می‌خوریم اگر متنوع باشد، ویتامین‌های ضروری را خود به خود به بدنمان می‌رساند (به استثنای ویتامین د)
بسیاری از ویتامین‌ها قابل ذخیره شدن در بدن نیستند؛ از این‌رو می‌توان گفت که بدن ویتامین‌های افزون‌ بر نیاز خود را به راحتی دفع می‌کند. با این وصف اگر بخواهیم پیوسته یک یا چند ویتامین خاص را به افراط وارد بدن بکنیم، کاری زیان‌بخش خواهد بود. این گفته به ویژه درباره ویتامین آ و ویتامین د کاملاَ صحت دارد. پس نباید دائما از کپسول یا شربت ویتامین آ و ویتامین د استفاده کرد.

عوارض کمبود ویتامین
عوارض مربوط به کمبود ویتامین ها را در بدن میتوان به درجات و مراحل مختلف زیر تقسیم کرد.
مرحله نخست: بدن سعی می کند از ویتامین هایی که قبلا ذخیره کرده استفاده کند. در این مرحله هنوز ویتامین در خون موجود می باشد.
مرحله دوم: ویتامین های ذخیره شده کاملا مصرف شده و از بین رفته اند طوری که کاهش ویتامین در خون و ادرار مشخص می شود.
مرحله سوم: کم کم کاهش بنیه ذهنی وجسمی ، بی اشتهایی و خستگی پدیدار شده و همچنین امکان بیماری های غفونی افزایش پیدا می کند.
مرحله چهارم: نخستین تغییرات روحی وروانی پدیدار می شوند
مرحله پنجم: بعضی ازنشانه های کمبود ویتامین، مثل بیماری شب کوری بروز می کند. غالبا این بیماری ها ناشی از کمبود چندین ویتامین می باشند. در این مرحله هنوز بیماری های ناشی از کمبود ویتامین، با رساندن ویتامین های لازم به بدن قابل درمان می باشند.

مرحله ششم: کمبود ویتامین ها به حدی است که بیماری های ناگواری را با خود به همراه می آورد. برخی از این بیماری ها، خطرناک و غیر قابل بهبود می باشند
اکنون نگاهی سریع به خواص ویتامین‌ها و غذاهایی که آن‌ها را برایمان تأمین می‌کنند، خواهیم افکند.
A ویتامین
نام شیمیایی ویتامین« آ» رتینول است. مکان ذخیره عمده ویتامین«آ» در بدن کبد است که بیشتر به صورت استرهای رتینیل است.
عوارض ناشی از کمبود ویتامین «آ»
یکی از نشانه های اولیه کمبود این ویتامین در بدن به دلیل نقش عمده آن در بینایی ، شب کوری( مختل شدن دید در تاریکی یا شب ) است.
هنگامیکه کمبود شدیدتر شود با مشکلاتی همچون عفونت های میکروبی و زخم قرنیه چشم همراه می شود.در مرحله بعد یعنی کمبود بسیار شدید،تغییراتی در شکل و عملکرد پوست،ریه و بافت های روده ای ایجاد می شود.در این میان کودکان نسبت به این کمبود حساس تر هستند زیرا در بدن خود ذخیره کافی از این ویتامین ندارند.

منابع غذایی
ویتامین «آ» مورد نیاز بدن را می توان با مصرف جگر،تخم مرغ و غذاهای غنی شده یا مصرف بتا کاروتن که در سبزیجات سبز برگ و میوه جات و سبزیجات نارنجی و قرمز موجود است به دست آورد.
عوارض ناشی از مصرف زیاد
مصرف بیش از حد این ویتامین یعنی بیش از 200 میلی گرم در روز می تواند باعث تهوع و استفراغ،سردرد و افزایش فشار مایع مغزی- نخاعی می شود.
D ويتامين

ویتامین دی به رشد و استحکام استخوان‏ها و عضلات از طریق افزایش جذب کلسیم یاری میرساند . این ویتامین را از غلات و ماهی هایی چون ساردین و نیز شیر و نور آفتاب میتوان دریافت نمود . قرار گرفتن در زیر نور آفتاب به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ، احتیاج روزانه بدن به این ویتامین را تامین می‏کند .
ساده ترين راه براي دريافت ويتامين دي نور خورشيد است. توسط اشعه ماوراء بنفش در سلولهای پوستی واکنشهایی برای تولید آن رخ میدهد . اما از سویی بسیاری از مردم در مورد سرطان پوست و آسیب پوستی از نور خورشید نگران میباشند.
بسیاری از غذاها در حد مورد نیازحاوي ويتامين دي نيستند. از سویی پاره ای از خوراکی ها دارای سطح بالایی از این ویتامین هستند چنان : ماهی های روغنی مانند ماهی آزاد ، ماهی تن و ماهی اسقومری و همچنین روغن کبد ماهی . مقدار کمی از این ویتامین در کبد گاو ، پنیر و زرده تخم مرغ یافت می شود . در بین برخی از مردم بکار گیری مکمل های غذایی که حاوی ویتامین دی است نیز رایج میباشد .
ویتامین دی و کلسیم باعث افزایش قدرت عضلات در اشخاص بزرگسال می‏شود و
همچنین موجب پیشگیری از بروز بیماری‏هایی چون پوکی استخوان در سالمندان و نبز راشیتیسم در کودکان میگردد .
نشانه های بیماری راشیتیسم
1. آثار بیماری از 6 ماهگی شروع میشود، شیرخوار فراوان عرق میکند بخصوص در ناحیه ی سر
2.مچ ها و قوزک ها به طور زودرس بزرگ شده و ساق ها به دلیل تحمل وزن بدن کمانی می شود.
3. استخوان های کاسه ی سرقوام کافی ندارد به این
جهت سر بزرگ شده و شکل طبیعی خود را از
دست می دهند.
ویتامین های گروه ب
این ویتامین از چند عامل ویتامینی ساخته شده و هر یک خواص مخصوص به خود را دارد. مهمترین عوامل موجود در ویتامین ب کمپلکس عبارت است از:
یا نیاسین که در گوشت ، جگر و در ماهی یافت می شود B3 1. ویتامین
یا تیامین که در غلات ، نخود، لوبیاو تخم مرغ و گوشت یافت می شود. B12.
3. اسید فولیک که درغلات و سبزيجات با برگ هاي سبز تيره مانند كلم بروكلي، نخود فرنگي و میوه ها ماند پرتقال وتوت فرنگی یافت می شود . .
که در جگر، گوشت، شیر، تخم مرغ و پنیر یافت می شود.B12 4. ویتامین
یا ریبوفلاوین که در شیر ، تخم مرغ، جگر و قلوه یافت می شود.B2 5. ویتامین
آثار و عواض کمبود برخی ویتامین های گروه ب

ويتامينهاى گروه «ب» در منابع غذايى به صورتى مرتبط با هم وجود دارند و از نظر تأثيرات فيزيولوژيك در بدن به خصوص در رابطه با سوخت و ساز و متابوليسم بدن نيز اين وابستگى و ارتباط چشمگير است. بنابراين تقريبا هيچ وقت نمى‏توان گفت كه بدن با كمبود تنها يك نوع از اين گروه ويتامين مواجه است ، به عبارت ديگر كمبود يكى از ويتامينهاى گروه «ب» مى‏تواند در اعمال ساير ويتامينهاى اين گروه اشكال ايجاد كند.
كمبود يكى از ويتامينهاى «ب» باعث نارسايى در اعمال فيزيولوژيك و متابوليكى ساير اعضاى گروه خواهد شد. البته در شرايطى ممكن است كمبود يكى از انواع ويتامينهاى «ب» شديدتر باشد و علايم بالينى ناشى از اين كمبود بيشتر جلب توجه كند اما نبايد تصور كرد كه فقط با تجويز آن ويتامين خاص مشكل حل مى‏شود و ناراحتى به طور كامل برطرف مى‏شود و معمولاً توصيه مى‏شود كه درمان كامل شامل تجويز مجموعه ويتامينهاى گروه «ب» مى‏باشد
بری بری(نمی توانم نمی توانم )
تیامین در شکستن مولکول قند و تبدیل آن به انرژی نقش دارد. و در ساختار غشای سلولی نورون ها هم وجود دارد .کمبود این ویتامین موجب ابتلا به بری‌بری و پیدایش خستگی مفرط و اختلال در کار قلب، دستگاه عصبی ، ماهیچه ها و دستگاه گوارش می شود و در این بیماری اعصاب تحلیل می روند خصوصاً اعصاب پا، گز گز کردن پاها که شکایت بسیاری از افراد است نیز از دیگر علائم بری بری است.
یک پزشک ژاپنی به نام تاکاکی کانهیرومشاهده کرد که بری‌بری در میان ملوانان کم‌رتبهٔ کشتی که معمولاً جز برنج چیزی نمی‌خوردند شایع است؛ این در حالی بود که ناوگانان غربی و افسرانی که رژیم غذایی آن‌ها به شیوهٔ غربیان بود دچار این بیماری نمی‌شدنداو با حمایت ناوگان سلطنتی ژاپن تصمیم به انجام آزمایشی برای یافتن علت بیماری کرد. او دو رزم ناورا فراهم کرد،که به
کارکنان یکی از آن‌ها تنها برنج سفید،و دیگری رژیم
غذایی شامل گوشت، ماهی،برنج و لوبیا داده می شد.
حاصل آزمایش این بود که از کشتی اول ۱۶۱ نفر
دچار بری‌بری شدند و ۲۵ نفر آن‌ها جان باختند. در
حالی که در کشتی دوم تنها چند نفر به بری‌بری دچار
بودند و تلفاتی نداشتند
پلاگر
کمبود نیاسین باعث بیماری پلاگر(به معنی پوست خشن) می شود.عواملی که باعث کمبود نیاسین هستند هم مثل سایر ویتامین های گروه ب عمدتا دراثر فقرغذایی ایجاد
می شوند
همچنين كمبود تريپتوفان در بدن و مواد غذايى هم در ايجاد اين بيمارى نقش دارد. علايم اوليه و خفيف بيمارى پلاگر به صورت يك سرى علايم مبهم اما متعدد مانند قرمزى و زبرى يا خشونت پوست، برجستگى و قرمزى
زبان مى‏باشد. در مراحل و موارد شديد پلاگر
علايمى چون اسهال، اتساع شكم، قرمزى
مخملى‏رنگ زبان ،افسردگى، فراموشى
و سختى عضلانى ايجاد مى‏شود.

در پلاگر شديد و پيشرفته سطح پوست خشن
و ناهموار مى‏شود. به خصوص در مناطقى
كه در معرض نور خورشيد قرار دارند.
کمبود اسید فولیک

کمبود اسید فولیک وقتی پیدا می شود که مصرف منابع غذایی این ویتامین جوابگوی نیاز بدن نباشد و یا فولات دفع شده از بدن زیاد باشد
کمبود فولات در زنان باردار، منجر به کاهش وزن تولدنوزاد، نوزادان نارس و دچار نقص لوله ی عصبی جنین می گردد
در نوجوانان، کمبود فولات منجر به آنمی(کم خونی) می شود. از دیگر علایم کمبود این ویتامین در بدن می توان کمبود اشتها ، کمبود وزن، اسهال ، ضعف، سردرد و فراموشی است.
اسید فولیک به همراه ویتامین 12ب به هضم غذا و استفاده ی بدن از پروتئین و ساخت پروتئین در زمان لازم کمک می کند. اسید فولیک برای ساخت گلبول های قرمز خون
هم لازم است.
این ویتامین عمل ساخت و نگه داری سلول ها را بر عهده دارد. این وظیفه در هنگام تقسیم سلولی و رشد بسیار مهم است، پس مصرف آن برای زنان باردار ضروری است
اسید فولیک در تکامل رشد جنین بسیار با اهمیت می باشد. رشد طناب نخاعی و مغز جنین در گرو مصرف اسید فولیک توسط مادر می باشد.مکمل (قرص) اسید فولیک در درمان بی نظمی های وابسته به کمبود اسید فولیک استفاده می شود.

کاهش ویتامین 12ب
کاهش ویتامین 12ب باعث کم خونی می شود.این ویتامین در کبد ذخیره می شودو هنگام ضرورت به مغز استخوان می رود نبود آن باعث می شودکه مغز استخوان به اندازه کافی گویچه قرمز نسازد و غالب گویچه های ساخته شده نارس باشند. ویتامین‌ ب۱۲ تنها در غذاهای‌ با منشای‌ حیوانی‌ یافت‌ می‌شود، مثل‌ گوشت‌، ماهی‌، و لبنیات‌. این‌ نوع‌ کم‌خونی‌ اغلب‌ در افراد 6۰-5۰ ساله‌ روی‌ می‌دهد.

علل کم خونی ناشی از ویتامین12ب عبارت اند از:
1.فقدان‌ ماده‌ای‌ به‌ نام‌ «فاکتور داخلی‌» که‌ جذب‌ ویتامین‌ ب‌۱۲ را ممکن‌ می‌سازد. این‌ ماده‌ از مخاط‌ معده‌ ترشح‌ می‌شود. علت‌ فقدان‌ «فاکتور داخلی‌» معلوم‌ نیست‌، اما امکان‌ دارد یک‌ نقص‌ ارثی‌ یا اختلال‌ خودایمنی‌ باشد
2.کاهش‌ ترشح‌ اسید معده‌، به‌ خصوص‌ بعد از جراحی‌ معده‌، یا همراه‌ با فقدان‌ «فاکتور داخلی‌». اسید معده‌ نیز برای‌ جذب‌ ویتامین‌ ب‌۱۲ ضروری‌ است‌
c ویتامین

ويتامين ث يا اسيد آسکوربيک يک آنتی اکسيدان محلول در آب می باشد. ويتامين ث از سلولهای بدن در برابر اثرات مخرب راديکال های آزاد محافظت می نمايد، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد، به جذب آهن و کلسيم از مواد غذايی مصرف شده کمک می نمايد.
علائم کلینیکی ناشی از کاهش سطح اسيد آسکوربيک در بدن، برای اولين بار در دريانوردانی که به سفر های دريايی طولانی مدت می پرداخته و در نتيجه در رژيم غذايی خود از سبزيجات و ميوه های تازه استفاده نمی نمودند مشاهده گردید.
علائم کلينيکی کمبود ويتامين ث به صورت بيماری آسکوروی ظاهر می گردد و اين بيماری پس از 45 تا 80 روز مصرف ناکافی ويتامين ث در فرد ایجاد میگردد.
علائم بيماری اسکوروی عبارتند از: اختلال در بهبودی زخم ورم و خونريزی های لثه ای و نيز خونريزی و جراحات پوستی از ديگر علائم اين بيماری می باشند. دليل خونريزی های زير پوستی ضعيف بودن ديواره های مويرگ های خونی است که این موجب می گردد تا خون از درون آنها خارج و به فضا های ميان سلولی راه يابد.
موارد زير ممکن است نشان دهنده ی افزايش نياز بدن به ويتامين ث باشند:
اختلال در بهبود زخم ها، ابتلا به عفونت ها و سرما خوردگی های متعدد، و مشکلات وابسته به ششها.
منابع عمده ی ويتامين ث عبارتند از:
جعفری، کلم بروکلی، فلفل دلمه ای، توت فرنگی، پرتقال، آب ليمو ، گل کلم، گریپ فروت و کیوی. مصرف يک عدد فلفل دلمه ای يا يک ظرف از کلم بروکلی تقريباً سيصد درصد از ويتامين ث مورد نياز روزانه ی بدن را تامين می نمايد
تهيه كننده : خانم كوراوند
منبع: http://food-industries89.blogfa.com

---