کرونا قالیباف‌ها را خانه‌نشین کرده

سلامت نیوز:3ماه، 6ماه و گاهی تا یک سال زمان می برد تا گره ها بر چله بنشینند، گل ها سبز شوند، شاخه ها پیچ وتاب بخورند و بالا بروند و باغی بنشیند روی تاروپود قالی. زن ها، مردها و بچه ها پشت دار، مقابل صفحه سفید تار می نشینند و فرش در گذر زمان رنگ می گیرد. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،قالیباف ها کل سال قالی ها را رج می زنند و بالا می برند و دست آخر قالی روزی تمام می شود که مزد ناچیز آن را خرد خرد و از پیش گرفته اند. حال و روز خیلی از قالیبافان در استان های مختلف شبیه به هم است، تعداد زیادی از آنها بیمه نیستند، دستمزدشان کم است، دست هایشان توان روزهای اول را ندارد و در این روزهای کرونازده مجبورند نخ، نقشه و مواد اولیه را هم چندبرابر قیمت قبل تهیه کنند. با این همه هنوز هم کارگاه های کوچک قالیبافی در شهرها و روستاها حیاتی نیمه جان دارند و نان خانواده های زیادی را تامین می کنند. درآمدی جز قالیبافی نداریم زن و مرد کاشانی هر دو از 5،6 سالگی قالیبافند. از پشت دار قالی حرف می زنند و گاهی که حرف های مهم تری دارند، شکافی میان تارها باز می کنند و چشم و دهانشان پیدا می شود: به جز قالیبافی درآمد دیگری نداریم. به قصاب و بقال بدهکاریم. به همه وعده قالی می دهیم، اما پولی که بابت خرید قالی می دهند آنقدر کم است که کفاف خرج و مخارجمان را نمی دهد. زن روی نیمکت چوبی جابه جا می شود. انگشت های زخمی و کج وکوله، موهای حنابسته را زیر روسری مرتب می کند: نخ را باید گران بخریم و قالی را ارزان بفروشیم. هیچ کس برای ما کاری نمی کند. 5میلیون وام گرفتیم باید 10میلیون پس بدهیم؛ هنوز هم داریم قسط می دهیم. مرد سر و ریش سفید دارد و کمری خمیده، می گوید: تا حالا که ۶۳سال دارم، حدود 200تخته قالی بافته ام، ولی هنوز بیمه ندارم. ریه هایمان پر از کرک است؛ با وجود این، شغل ما جزو مشاغل سخت به حساب نمی آید. کرونا قالیباف ها را خانه نشین کرد در بروجرد نجیمه حسنوند توانسته کارگاهی با 30دار قالی راه بیندازد. قالی ها یا سفارش خانواده های متمول است که اغلب جهاز عروس می شود یا به فرش فروشی های استان های دیگر می رسد. او می گوید: در لرستان قالیباف ها بیشتر ذهنی بافی می کنند یا از شهرهای قم، تبریز و اصفهان نقشه می گیرند و آخر سر هم قالی را به همین شهرها می فروشند. با اینکه در روستاها به ویژه روستاهای بخش اشترنبان و در بین عشایر استان قالیبافی مرسوم است، اما فرش لرستان به خاطر نداشتن نقشه مشخص، نام و نشانی ندارد. حسنوند از خانواده هایی می گوید که چند ماه از سال را با پول فرش های فروخته شده می گذرانند و باقی سال را با یارانه دولت: از وقتی کرونا آمده قالیباف ها بیشتر در خانه کار می کنند. خیلی از کارگاه ها تعطیل شده، اما ما کارگاه را برای کسانی که جایی برای برپا کردن دار قالی ندارند، باز نگه داشته ایم. دولت برای بافنده ها کاری بکند هیچ قالیبافی در روستاهای کرمان روی فرش دستباف نمی نشیند، قالی ها گره به گره بافته می شوند و زیر قیمت بازار به فروش می رسند. زهرا احسانی پشت دار قالی نشسته و گهواره پلاستیکی دخترش را تکان می دهد: ما توان بیمه کردن خودمان را نداریم؛ به همین خاطر دنبال بیمه نرفتم. همسایه مان هم که رفت و بیمه جور شد، برجی ۵۵۰ هزار تومان یا شاید هم بیشتر می دهد که پول زیادی است و ما نمی توانیم بپردازیم. دست ها را تند و تند لای تارهای محکم فرومی برد و می گوید: برای فرشی که 6 ماه برایش زمان می گذارم و آخر سر 8میلیون تومان به فروش می رود، 3میلیون تومان خرج می کنم و نخ و مواداولیه می خرم. سردرد، کمردرد، شانه درد و دست درد، همه این دردها را هم دارم و با اینکه به صرفه نیست، اما باز هم مجبورم ببافم. دولت باید برای بافنده ها کاری بکند. سود فرش در جیب دلالان در مغازه حرف از نقش و قدمت فرش تبریز است. آقای کمالی تخته های فرش را ورق می زند و نگاهی به راسته بازار می اندازد که مثل سابق شلوغ نیست. پشت فرش ها را نشان می دهد که نقش گل ها و رنگشان معلوم شود و می گوید: بازار فرش دیگر رونق گذشته را ندارد، ما خودمان تولید کننده و صادر کننده هستیم. الان از یک طرف قیمت تمام شده فرش بالا رفته و از طرف دیگر بازار صادرات از دستمان خارج شده است، اما آنچه بیشتر از همه به این هنر - صنعت ضربه می زند، وجود دلالان و واسطه هایی است که میان تولید کننده و مشتری قرار گرفته اند و قیمت فرش را به سود خودشان بالا و پایین می کنند. او اضافه می کند: درصد زیادی از مواداولیه وارداتی است و با گران شدن دلار، قیمت آنها هم چندبرابر شده و این یعنی قیمت فرش هم باید افزایش یابد، اما مشتری این افزایش قیمت را نمی پذیرد و فرش را با همان قیمت قبلی می خواهد. رکود 5ساله بازار فرش لیلا موسوی، پژوهشگر و کارشناس حوزه فرش است و اعتقاد دارد که اگر دولت طرح های حمایتی چون خرید تضمینی فرش، تأمین مواداولیه و ارائه تسهیلات برای رونق کار را به فرش بافان بدهد، این افراد با رغبت بیشتری کار می کنند: با اینکه الان بیش از 2میلیون نفر در کشورمان از هنر- صنعت فرش ارتزاق می کنند، اما رکودی که از 5سال گذشته بر تولید و فروش فرش حاکم شده، رمقی برای قالیبافان باقی نگذاشته است. او می گوید: شیوع ویروس کرونا نیز همه معادلات تولیدکنندگان فرش را بر هم زده و باعث شده به دلیل رکود بازار و از دست رفتن مشتریان با کاهش شدید نقدینگی روبه رو شوند. بافندگان فرش نیز از این شرایط متضرر شده و سود چندانی از کارشان نمی برند. نقش کرونا در بازار فرش هادی راد، رئیس اتحادیه بافندگان، تولید و فروش فرش دستباف قم تأیید می کند کارگاه های تولید قالی و فرش بافان این استان با مشکلاتی ازجمله تأمین منابع مالی و بازاریابی برای فروش مواجه هستند و می گوید: متأسفانه شیوع بیماری کرونا تأثیر نامطلوبی بر بازار فرش کشور گذاشت. با مسئولان سازمان صمت و استانداری هم مکاتباتی داشتیم که فقط قول پرداخت تسهیلات با نرخ ارزان داده شده، اما این امر مشکلات نقدینگی تولیدکنندگان را برطرف نمی کند. محمد بهاروند، رئیس اتحادیه فرش بافان لرستان نیز توضیح می دهد که شیوع کرونا و کاهش تعداد فرش بافان، یک موضوع کشوری است: حدود ۸۰ درصد کارگاه های قالیبافی استان تعطیل شده و این موضوع به علت کاهش تقاضایی است که پس از شیوع کرونا در کشور و جهان رخ داده است. شیوع کرونا، نداشتن بیمه، کمبود نقدینگی و افزایش هزینه های تولید مانند خرید مواداولیه، مهم ترین مشکلات حوزه فرش هستند. از طرفی در لرستان کارخانه های رنگ رزی و ریسندگی وجود ندارد و همین موضوع باعث واسطه گری دلالان سایر استان ها در حوزه فرش لرستان شده است. کاهش صادرات فرش دستباف رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز هم کرونا را عاملی برای کاهش فروش فرش دستباف می داند و می گوید: با شیوع ویروس کرونا و رعایت فاصله اجتماعی، عملا بافندگان فرش نمی توانند کنار یکدیگر بنشینند و فرش ببافند؛ به همین دلیل برخی از کارگاه ها و به تبع آن مغازه ها به تعطیلی کشیده شده اند و فروش فرش دستباف به حداقل رسیده است. اسماعیل چمنی با تأکید بر نبود صادرات در حوزه فرش دستباف عنوان می کند: عواملی همچون تحریم، صادرکنندگان را به سوی شغل های دیگر سوق داده و باعث شده تا صادرات فرش کاهش یابد. هنر- صنعت خاص ایرانی این روزها با وجود شرایط بد اقتصادی، همچنان نفس می کشد، اما فرصت شکوفایی ندارد. هنر نمی میرد و فرش ایرانی با وجود تحریم ها از تار و پود جهان حذف نمی شود، ولی این بار کرونا روی دست همه اینها بلند شده و ریشه فرش ایرانی را هدف گرفته؛ کرونا جمع قالیبافان را از هم پاشیده است. طرح هایی برای بهبود شرایط قالیبافان با وجود همه مشکلاتی که حوزه فرش دستباف با آن مواجه است، اما در برخی از استان ها مسئولان طرح هایی را به اجرا درآورده اند که می تواند اندکی از بار مشکلات قالیبافان کم کند. روح الله اسلامی، رئیس اداره فرش دستباف سازمان صنعت، معدن و تجارت کرمان خبر از بیمه رایگان یکساله برای قالیبافان می دهد: اخیرا امکان پوشش حداکثری قالیبافان در صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر با شرایط خوبی فراهم شده است و قالیبافان متقاضی بیمه می توانند با مراجعه به شعبه های این سازمان در سراسر استان از مزایای یک سال بیمه رایگان دولت بهره مند شوند. محمد اصل مرزی، رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان هم با بیان اینکه 4خانه فرش در شهرستان های بروجرد، دورود، کوهدشت و دلفان به بهره برداری رسیده است و به قالیبافان خدمات ارائه می دهد، می گوید: برای برندسازی تولید فرش در استان 5نقشه فرش لری به روزرسانی شده و در اختیار ذینفعان قرار گرفته است. همچنین بازارچه دائمی و نمایشگاهی برای فروش فرش دستباف در حال ساخت است که با تامین اعتبار تا پایان سال به بهره برداری می رسد. او اضافه می کند: با توجه به تولید سالانه 3هزار تن پشم مرغوب گوسفندی در استان و صدور جواز تأسیس کارخانه ریسندگی در تولید نخ موردنیاز بافندگان، این کمبود هم به زودی برطرف می شود.