چرا نباید شخص آزار دیده از تجاوز را سرزنش کنیم؟

سلامت نیوز: تفاوتی ندارد که فردی در خیابان هدف متلک یا لمس ناخواسته قرار می گیرد یا در محل کار خود توسط مقام بالاتر خود برای برقراری رابطه در جهت حفظ شغل تحت فشار گذاشته می شود یا مورد تعرض و تجاوز قرار می گیرد؛ تمام این رفتارها در گستره خشونت جنسی قرار می گیرند. به گزارش سلامت نیوز، خبرآنلاین نوشت: درست در اکتبر ۲۰۱۷ بود که به ناگهان جنبشی لرزه به هالیوود انداخت که در نهایت به افشاگری زنان بسیاری علیه مردان هالیوود انجامید. این رسوایی ها با تهیه کننده معروف هالیوودی هاروی واینستاین و افشاگری علیه او آغاز شد و تعداد قربانیان او در مدت کوتاهی به بیش از ۸۰ نفر رسید و در نهایت سبب شد تا او در سن ۶۵ سالگی از هالیوود کنار گذاشته شود. اما حالا بعد از گذشت سه سال از این جنبش، موجی از این افشاگری ها در ایران به راه افتاده است که با افشاگری علیه تعرضات یک دانشجوی سابق دانشگاه تهران آغاز شد و هشتگ نام او به سرعت در توییتر ترند شد. داغ شدن حرف از تجاوز باعث شد تا قربانیان تعرضات جنسی جسارت صحبت درباره وقایعی را که بر آنها گذشته است، پیدا کنند و روایت های خود را بازگو کنند. در کنار اسامی اشخاص گمنام، اسم افراد هنرمند و معروف نیز در این میان به چشم می خورد. از سوت و متلک خیابانی تا تجاوز تفاوتی ندارد که فردی در خیابان هدف متلک یا لمس ناخواسته قرار می گیرد یا در محل کار خود توسط مقام بالاتر خود برای برقراری رابطه در جهت حفظ شغل تحت فشار گذاشته می شود یا مورد تجاوز کامل قرار می گیرد؛ تمام این رفتارها در گستره خشونت جنسی قرار می گیرند. سوء استفاده جنسی، تعرض جنسی، آزار و اذیت جنسی و حتی تجاوز جنسی همه در یک طیف اند اما هر اصطلاح به چه معنی است؟ خشونت جنسی طیف گسترده ای از رفتارها را در برمی گیرد و ممکن است شامل مواردی مانند استفاده از دروغ، فشار، توهین، تحقیر و تهدید برای اجبار به اعمال جنسی است که می تواند شامل متلک انداختن و سوت زدن تا ارسال تصاویر ناپسند و... باشد. صحبت که از سوءاستفاده جنسی می شود، گستره رفتارها اندکی محدودتر می شود و این رفتارها از لمس ناخواسته تا وادار کردن فرد به لمس کردن جنسی فرد متجاوز، وادار کردن قربانی به نگاه کردن به قسمت های جنسی بدن را شامل می شود؛ به همین ترتیب تعرض جنسی می تواند از لمس کردن و بوسه اجباری گرفته تا فشار آوردن به فردی برای برقراری رابطه جنسی را شامل شود. فرهنگ تجاوز جنسی و سرزنش قربانی فرهنگ تجاوز محیطی است که تجاوز در آن رایج است و در آن خشونت جنسی در رسانه ها و فرهنگ عامه عادی می شود. فرهنگ تجاوز به عنف، تحقیر زنان، الفاظ نادرست و... جامعه ای را می سازد که به حقوق و امنیت زنان بی اعتنایی کند. سرزنش کردن و مقصر دانستن قربانی، شوخی های صریح و بی پروای جنسی، تحمل آزار و اذیت جنسی، تصویر خشونت جنسی در تلوزیون و سینما، بررسی کردن دقیق لباس و پوشش قربانی، تعریف مردانگی به عنوان موجودی مسلط و پرخاشگر جنسی و زن به عکس و ... همه از نمونه رفتارهایی هستند که از این فرهنگ تجاوز نشات می گیرند. به گفته روانشناسان، فرضیه جهان عادلانه از بزرگ ترین عوامل ایجاد فرهنگ سرزنش قربانی است. در این فرضیه، اتفاقات بد برای آدم های خوب رخ نمی دهد و در واقع مردم سزاوار آنچه که برایشان رخ می دهد، هستند. این میل به منصفانه دیدن جهان باعث می شود که مردم تصور کنند کنترل سرنوشت و اتفاقات خوب و بد را در دست دارند. در نتیجه از دلایلی که مردم یک قربانی را مقصر می دانند، این است که دوست دارند از یک رویداد ناخوشایند فاصله بگیرند و از این طریق تصور کنند که نسبت به رخ دادن آن واقعه برای خودشان مصون هستند یا با برچسب زدن به قربانی او را متفاوت از خود ببینند. یعنی به طور مثال تصور کنند اگر به دوست یا اقوام من تعرض شد به این دلیل بود که این لباس خاص را پوشیده بود و اگر من این کار را انجام ندهم در امان خواهم بود. این نگرش خطرناک است چون از طرفی قربانی را به حاشیه می برد و شرایط را برای او سخت تر از قبل می کند و از طرفی گزارش تعرض به پلیس و نهادهای بالاتر را برای رسیدگی و جلوگیری از وقوع مجدد سخت تر می کند و این اجازه را به متجاوز می دهد تا بدون ترس از اینکه مجازاتی در انتظارش باشد، رفتارش را ادامه بدهد؛ اگر فرد بداند که شما یا جامعه او را مقصر می دانید، برای حرف زدن احساس امنیت نخواهد کرد و چرخه سکوت ادامه پیدا می کند. با قربانی تجاوز چگونه برخورد کنیم؟ قرار گرفتن در معرض خشونت جنسی قربانی را در معرض خطر طیفی وسیع از مسائل سلامت از جمله احتمال بارداری، بیماری های مقاربتی، HIV و ... مواجه می کند؛ در نتیجه ضروری است که فرد نسبت به این مسائل آزمایش های لازم را انجام و داروهایی که ممکن است به آنها نیاز داشته باشد، دریافت کند. کار سختی است که بخواهیم تصور کنیم یکی از دوستان، خانواده یا عزیزانمان به ما بگوید که قربانی تجاوز جنسی شده است؛ احتمالا در این مواقع حتی نمی دانید باید چه بگویید یا چه رفتاری داشته باشید؛ اما مهم است بدانید که افشای این اطلاعات برای این فرد کار راحتی نبوده چرا که آنها ممکن است احساس شرمندگی کنند، یا نگران باشند که حرفشان را باور نکنید یا آنها را مقصر بدانید. هر گونه سؤال یا تحقیق درباره اتفاق را به متخصصان واگذار کنید و بدانید که وظیفه شما حمایت از این شخص است. گاهی اوقات پشتیبانی به معنای حمایت از فرد برای مراجعه به پلیس و تنظیم شکایت یا اقدامات مشابه است اما اغلب گوش دادن بهترین روش برای حمایت از یک نجات یافته از تجاوز است؛ سعی کنید به طور دائم به آنها یادآوری کنید که مقصر نیستند و شما کنارشان هستید تا به هر روشی که می توانید حمایت شان کنید. از قضاوت خودداری کنید. تجاوز جنسی اتفاق کوچکی نیست و به این سادگی ها هم اثرش از روح و روان فرد پاک نمی شود؛ پس سعی کنید از ارائه راهکار و سوال جواب های مبنی بر اینکه آنها را از تقلا با این مسئله درآورد، خودداری کرده و درک کنید. ممکن است مدت ها بگذرد و همچنان درد و آسیب موضوع برای قربانی باقی مانده باشد. تلاش کنید در طولانی مدت هم به فرد یاداوری کنید که به او اهمیت می دهید و کنارش هستید. اگر فکر می کنید شخص قصد خودکشی دارد، علائم هشدار دهنده را بیاموزید و سعی کنید از متخصصان سلامت روان در این باره کمک بگیرید. چطور با فرهنگ تجاوز مقابله کنیم؟ در دنیایی که تقصیر به گردن قربانیان انداخته می شود و افراد علاوه بر به دوش کشیدن بار سنگین واقعه ای که برای آنان رخ داده است باید دائما در حال اثبات و شنیدن سرزنش هایی از طرف دیگران باشند که تقصیر را بر گردن آنها می گذارد، یا در جامعه ای که فرهنگ تجاوز چنان تبدیل به موضوعی بدیهی شده که انگار به راحتی هر رفتاری از سمت زنان مجوز تعرض را برای برخی صادر می کند، لازم است تلاش کنیم به نوبه خود در برابر این فرهنگ بایستیم. سال گذشته سازمان ملل مطلبی در همین رابطه منتشر کرد که در آن راهکارهایی برای از بین بردن فرهنگ تجاوز ارائه کرده بود. ایجاد رضایت جنسی، یک اصل اساسی: رضایت آزادانه در هر زمان ضروری است. به جای شنیدن نه ، از بله مشتاقانه از طرفین درگیر اطمینان پیدا کنیم. فرهنگ رضایت مشتاقانه را در زندگیتان دنبال کنید و درباره آن حرف بزنید. علت های واقعی را پیدا کنیم: فرهنگ تجاوز زمانی ادامه پیدا می کند که زنان را کم ارزش تر از مردان ببینیم و خشونت و تسلط را به عنوان نشانه های مردانگی و قوی بودن بپذیریم. وقتی صحبت از خشونت جنسی می شود، هوشیار بودن قربانی، لباس و تمایلات جنسی او کاملا بی معنی و بی ربط می شوند. در عوض باید با این باور که مردان و پسران از طریق خشونت قدرت به دست می آورند مقابله کنیم و مفهوم درخواست برای رابطه جنسی به عنوان یک حق فردی را زیر سوال ببریم و مردانگی را بازتعریف کنیم. قربانی را سرزنش نکنیم: از آنجایی که زبان رابطه عمیقی با فرهنگ دارد، ممکن است فراموش کنیم که کلمات و عباراتی که هر روز استفاده می کنیم واقعیت ما را شکل می دهند. اعتقادات مربوط به تجاوز جنسی در زبان ما جا باز کرده اند. ممکن است بگوییم: او مانند یک آدم بدکاره لباس پوشیده بود یا او دلش می خواست . اینکه یک زن چه پوشیده، مست است یا هوشیار و در فلان زمان در کدام مکان بوده است، هیچ کدام دلایل قانع کننده ای برای تجاوز به او نیستند. نقش سیاست چیست: سیاست ها و رویکردهایی داشته باشیم و به هیچ عنوان آزارو اذیت جنسی در مکانی که در آن زندگی، کار یا تحصیل می کنیم تحمل نکنیم. رهبران باید سیاست هایی داشته باشند و به هیچ عنوان خشونت جنسی را تحمل نکنند و هر روز بر این موضع تاکید کنند. مجرمان باید بدانند که این رفتارها توسط ما و جامعه تحمل نمی شود و مجازات رفتار خود را خواهند دید. دانش خود را بالا ببریم: فرهنگ تجاوز در طول زمان و شرایط گوناگون اشکال مختلفی به خود می گیرد. مهم این است که بدانیم تجاوز صرفا در حمله یک مرد به زن که شب هنگام به تنهایی قدم می زند خلاصه نمی شود. به عنوان مثال، فرهنگ تجاوز جنسی شامل طیف گسترده ای از اقدامات مضر است که استقلال و حقوق زنان و دختران را نقض می کند. مانند کودک همسری یا ختنه کردن دختران و زنان. درست است که بسیاری از افراد تجاوز را اشتباه می دانند، اما خشونت و آزار از طریق واژه ها، زبان، کنش و ناکنش امری معمولی تلقی می شود و ما را در فرهنگ تجاوز غرق می کند. دانستن تاریخ تجاوز مورد دیگری است که به ما کمک می کند تا بدانیم تجاوز همواره در تاریخ برای تخریب جایگاه زنان و نسل کشی استفاده شده است. تجاوز مختص گروه خاصی نیست: فرهنگ تجاوز بدون در نظر گرفتن هویت جنسی، وضعیت اقتصادی، نژاد، مذهب یا سن همه ما را تحت تاثیر قرار می دهد. از بین بردن آن به معنای کنار گذاشتن تعاریف محدودکننده جنسیتی و جنسی است که تعاریف خود اشخاص را محدود می کند. برخی از خصوصیات مانند گرایش جنسی، ناتوانی جسمانی، قومیت و دیگر عوامل آسیب پذیری زنان در برابر خشونت را افزایش می دهد. قربانیان را بشنویم: به تجربیات و روایات قربانیان گوش دهیم و همدردی کنیم و داستان های بازماندگان تجاوزات جنسی را در شبکه های اجتماعی دنبال کنیم. یادمان باشد که شوخی کردن با این موضوع تنها به این کار مشروعیت می دهد و قبحش را می ریزد و باعث می شود قربانیان سخت تر از قبل بتوانند درباره آن صحبت کنند. آموزش نسل آینده برعهده ماست: این وظیفه ما است که الهام بخش آینده باشیم. کلیشه های جنسیتی و ایده آل های خشونت آمیز را که کودکان در رسانه ها، خیابان ها و مدرسه با آن روبه رو می شوند، به چالش بکشید. اجازه دهید فرزندانتان بدانند خانواده شما یک فضای امن برای آن ها است تا بتوانند خودشان را به همان شکلی که هستند ابراز کنند. انتخاب های آنان را تایید کنید و اهمیت رضایت را در سنین جوانی به آن ها آموزش دهید. سکوت را بشکنیم: با خانواده و دوستان خود در مورد چگونگی همکاری مشترک برای پایان دادن به تجاوز جنسی در جامعه خود صحبت کنید. چه صحبت درباره تعریف مردانگی باشد، چه جمع آوری کمک های مالی برای سازمان های حقوق زنان و چه پیوستن به اعتراضات علیه سیاست هایی که تجاوز جنسی را تایید می کند. همه این عوامل ما را مجبور می کنند که علیه فرهنگ تجاوز متحد شویم. منابع: Washingtonpost the conversation who rainn inside