پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق

سلامت نیوز:بررسی های سازمان جهانی بهداشت حاکی از این است که بیماری های قلبی و عروقی رتبه نخست علت مرگ و میرها در جهان را به خود اختصاص داده است به طوری که ۵ر۱۷ میلیون نفر در جهان در سال ۲۰۱۸ به علت ابتلا به بیماری های قلبی وعروقی جان خود را از دست داده اند. به گزار سلامت نیوز به نقل از روزنامه اطلاعات ،آمارهای رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم نشان می دهد که ۳۳ تا ۳ر۳۹ درصد مرگ و میرها در کشور بر اثر بیماری های قلبی و عروقی بوده استبر اساس این بررسی، کشور ما رکورددار آمار مرگ و میر بر اثر بیماری های قلبی و عروقی در جهان است. این در حالی است که روزانه ۳۰۰ نفر در کشور بر اثر عوارض قلبی فوت می کنند و این در حالی است که شیوه زندگی و نوع تغذیه مردم، ریسک بروز این بیماری را به حداکثر رسانده است. بیماری های قلبی و عروقی اولین علت مرگ با ۳ر۳۹ درصد کل موارد مرگ ها است که از این تعداد ۵ر۱۹ درصد آن مربوط به سکته قلبی،۳ر ۹درصد ناشی از سکته مغزی۱ر۳ درصد مربوط به فشار خون بالا وبقیه مربوط به سایر بیماری های قلبی و عروقی است. کارشناسان معتقدند، درکشورهای در حال توسعه، به دلیل فرآیند افزایش سن جمعیت ها و تغییرات سریع شیوه زندگی به سوی الگوهای صنعتی، بار بیماری های قلبی و عروقی در این کشورها رو به افزایش است و مهمترین عوامـل خطـر در بیمـاری قلبـی عروقـی عبارتند از: تغذیه نامناسب، چاقی، فعالیت بدنی ناکافی، مصرف سـیگار، فـشار خـون بـالا، اختلال در چربی خون، دیابت و سن بالا. آنان می گویند، برخی از عوامل خطرزا مانند: سن، جنس،سابقه خانوادگی،تغییر ناپذیرهستند. اما بسیاری از عوامل خطرزا توسط تغییر در شیوه زندگی، تغییرات اجتماعی، درمان دارویی و پیشگیری از فشار خون بالا، چربی خون و دیابت قابل اصلاح هستند. افزایش بیماری های قلب و عروق ‏ دکتر طاهره سماوات ـ رئیس اداره بیماری های قلبی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد افزایش بیماری های قلبی عروقی در کشور می گوید: بیماری های قلبی عروقی شایع ترین علت مرگ و میر در کشور ما است و متاسفانه نزدیک به ۴۰ درصد علت فوت جوانان در ایران به دلیل بیماری های قلبی عروقی است و این آمار به سرعت در حال افزایش است. وی با بیان این مطلب که شیوع بیماری های قلبی عروقی در سال های گذشته در ایران روند صعودی داشته است، می افزاید: براساس برآوردها، بیش از۲ میلیون نفر از مردم کشورمان مبتلا به بیماری عروق کرونر هستند و میانگین سنی مبتلایان در ایران، نسبت به کشورهای توسعه یافته پایین تر است. در بررسی انجام شده در مرکز قلب تهران میانگین سن بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب باز یا آنژیوگرافی قرار گرفته اند، حدود ۵۸ سال است، در حالی که این سن در کشورهای پیشرفته، ۶۸ سال است. بررسی ها نشان می دهد معمولاً حدود ۳۰درصد از افرادی که بین سنین ۶۰ تا ۷۰ سال هستند، فشار خون دارند و قریب به ۷۰ درصد افراد بالای ۷۰ سال نیز از فشار خون بالا رنج می برند. این متخصص بیماری های قلب و عروق در مورد آمار اضافه وزن و چاقی در ایران می افزاید: اضافه وزن و چاقی افراد در کشور ما، به خصوص در خانم ها بالا است، تا آنجا که بیش از ۵۰ درصد از خانم های ایرانی اضافه وزن دارند و ۷ر۱۶درصد افراد جامعه نیز دچار قند خون بالا هستند. از سوی دیگر بیش از۵۰ درصد از افراد جامعه که بین ۱۵ تا ۶۴ ساله هستند، تحرک کافی ندارند. زندگی کم تحرک صرف نظر از این که باعث به وجود آمدن بیماری های زیادی می شود، به چاقی می انجامد و چاقی هم زمینه ساز دیابت و فشار خون بالا است. نکته مهم این است که معمولا ً تنها یک عامل مهم خطر در فرد وجود ندارد، بلکه یک گروه از عوامل بیماری زا در افراد دیده می شود و از اینرو اگر یک عامل خطر زا وجود داشته باشد، یک درصد باعث ایجاد بیماری های قلبی می شود، ولی زمانی که عوامل خطر زا یک مجموعه می شوند، اثرات بیماری چندبرابر افزایش می یابد. دکتر سماوات با بیان این مطلب که بررسی ها نشان داده است فردی که دیابت دارد، با مشکل فشار خون بالا و اختلالات چربی هم روبرو است، یاد آوری می کند: اگر بیمار چاق هم باشد، این عوامل خطرساز، او را با سرعت بیشتری به سمت بیماری های قلبی و عروقی می برند. ضمن آن که باید به این نکته توجه کنیم فردی که دیابت آشکار پیدا می کند، دچار مشکلات زیادی خواهد شد. به عنوان مثال، یک فرد دیابتی دارای اختلالات انسولینی، ممکن است به انسولین مقاومت نشان دهد و نتواند سطح گلوکز را در خون به خوبی نگه دارد، که در این صورت ابتدا لوزالمعده (پانکراس) تلاش می کند که این احساس کمبود را مرتفع سازد، اما بعد از مدتی کار به جایی می رسد که دیگر نمی تواند این وظیفه را انجام دهد و خود نارسا می شود. که در این جا بیمار با ۲ مشکل مقاومت به انسولین و کمبود ترشح انسولین روبه رو می شود. زمانی که فرد به مقاومت به انسولین مبتلا شده باشد، سیستم قلب و عروق کرونر او تحت تأثیر قرار می گیرد و بیماری در او به وجود می آید. ارزیابی و کنترل مستمر سلامت ‏ سرپرست اداره بیماری های قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همچنین می گوید: ما نباید این باور را از خودمان داشته باشیم که همیشه سالم هستیم و نیازی به آزمایش های پزشکی نداریم.باید به فکر خودمان باشیم و سلامت خودمان را ارزیابی کنیم، زیرا بسیاری از بیماری ها به اصطلاح خفته هستند و زمانی آشکار می شوند که بیماری عوارض خودش را بجا گذاشته است. وی می افزاید: چاقی و اضافه وزن قابل کنترل است و اگر برنامه ریزی درست و اصولی و فعالیت های بدنی به میزان حداکثر نیم ساعت در روز داشته باشیم، می توانیم وزن مان را ثابت نگه داریم. باید تغذیه مان را مناسب و با یک متخصص تغذیه مشورت کنیم و نیز باید طرز غذا پختن مان را اصولی کنیم تا بتوانیم از ابتلا به بیماری ها پیشگیری به عمل آوریم. باید مهارت های زندگی را یاد بگیریم و استرس هایمان راکنترل کنیم. دکتر سماوات می گوید: زندگی ماشینی استرس زا است و افراد را تحت فشارهای روحی و روانی قرار می دهد، از این رو باید یاد بگیریم که با این شرایط کنار بیاییم، زیرا استرس زمینه ساز یکسری عوامل خطرزا مانند فشار خون بالا است و به همین دلیل در صورت نیاز باید به روان پزشک مراجعه و با استرس ها مقابله کنیم. دکتر سماوات درمورد پیشگیری از بیماری های قلب و عروق تاکید می کند: باید روش هایی را یاد بگیریم که به وسیله آن ها از ابتلا به بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کنیم و در صورت مبتلا شدن، بدانیم که چگونه باید با بیماری برخورد کنیم و در برابر آن، چه رفتاری داشته باشیم؟ باید علایم بیماری های قلبی را بشناسیم تا اگر خدای ناکرده یکی از نزدیکان ما دچار این عارضه شد، بدانیم باید چکار کنیم و چگونه به کمک احیای قلب او بشتابیم؟ احیای قلبی کار بسیار ساده ای است و باید این کار را یاد بگیریم و مردم نیز باید آن را از ما بخواهند، تا به آنها آموزش دهیم.خیلی وقت ها فرد دچار درد در قفسه سینه می شود و با خوردن عرق نعناع و یا نبات سعی در بر طرف کردن درد می کند و این در حالی است که افراد بخصوص اشخاص میانسال در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کنند تا او قضاوت کند که آیا فرد مشکل قلبی دارد یا نه؟ سیگار و تنگی عروق کرنر ‏ دکتر ایرج ناظری ـ استاد بیماری های قلب و عروق و آنژیو پلاستی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد بیماری های قلبی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می گوید: یکی از مهمترین بیماری های قلب و عروق در جهان و در کشور ما، تنگی عروق تغذیه کننده قلب یا عروق کرونر است که منجر به سکته های قلبی و مرگ های ناگهانی می شود.‏ وی با بیان این مطلب که متاسفانه آمار بیماری های قلبی در کشور روبه افزایش است، می افزاید: متاسفانه سن ابتلا به این بیماری در خیلی از جوامع پایین آمده و این در حالی است که عوامل زیادی برای ایجاد بیماری وجود دارد که یکی از ریسک فاکتورها، ژنتیک است که براساس آن، اعضای خانواده به طور ارثی به بیماری های قلبی عروقی مبتلا می شوند. ‏‏‎‎از عوامل دیگر می توان به بیماری فشار بالای خون، چربی بالای خون، اسید اوریک بالا و تغذیه نامناسب، می توان اشاره کرد. این استاد پیشکسوت بیماری های قلب و عروق یاد آوری می کند: استعمال سیگار و قلیان که متاسفانه امروزه در میان جوانان شایع‎ ‎شده است، سرعت ابتلا به بیماری تنگی عروق کرونر را چند برابر می کند‎.‎‏ گفتنی است که ریسک فاکتور دیگر این بیماری، سن افراد است، به طوری که هرچقدر سن بالاتر می رود، تنگی عروق کرونرهم بیشتر می شود.‏ دکتر ناظری در مورد درمان بیماری های قلب وعروق می گوید: اولین و مهمترین اقدام در این مورد، پیشگیری است. افرادی که در خانواده هایشان بیماران قلبی وجود دارد و سکته قلبی کرده اند، برای پیشگیری از بیماری باید به پزشک مراجعه کنند، بیمارانی که مبتلا به فشار خون،کلسترول بالاودیابت هستند نیز باید تحت نظر پزشک باشند، زیرا که این بیماری ها از مهمترین ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی عروقی است و این در حالی است که متاسفانه روند بیماری دیابت در جهان و کشور ما روبه فزونی است و گاهی بیماری افراد به خوبی کنترل نمی شود. ‏ تشخیص زودرس بیماری دکتر ناظری با بیان این مطلب که خوشبختانه تشخیص زودرس بیماری های قلبی عروقی یکی ازعوامل مهم درمان است، می افزاید: سی تی آنژیو و آنژیو عروق کرونر، میزان گرفتگی عروق را در بیماران قلبی نشان می دهد و این تجهیزات نیاز به عمل جراحی قلب را کاهش داده است. امروزه از این تکنیک ها می توان به آنژیو پلاستی، باز کردن رگ با بالون و گذاشتن “استنت” در قلب اشاره کرد که بیماران با این روش ها خیلی سریع درمان می شوند. وی با اشاره به این مطلب که در گذشته ۶۰ تا ۷۰ درصد بیمارانی که دچار تنگی عروق کرونر بودند جراحی می شدند، می افزاید: این بیماران امروزه با استفاده از تکنیک های جراحی، به راحتی درمان می شوند. بیماران قلبی به محض مشاهده علایم، در ساعات اولیه باید به مراکز درمانی رسانده شوند تا عمل باز کردن رگ ها که به آنژیو پلاستی معروف است، روی آنان انجام شود.‏ وی در پاسخ به این پرسش که بیماران با دیدن چه علایمی باید به پزشک مراجعه کنند، می گوید: مهمترین علامت، احساس سنگینی و درد در جناغ سینه است. معمولا بیماران به هنگام راه رفتن دردی را از ناحیه جناق سینه و پشت احساس می کنند که با ایستادن، آرام می شود. بیمار درد قفسه سینه را از ناحیه ناف به بالا تا گردن و چانه احساس می کند. با دیدن این علایم بیمارباید به پزشک مراجعه کند. گفتنی است گاهی پزشکان علائم بیماری قلبی را با بیماری های گوارشی اشتباه می گیرند و گاهی هم بیماران بعد از خوردن غذا نفخ می کنند که ممکن است به علت تنگی رگ قلب باشد.‏ این متخصص بیماری های قلب و عروق با اشاره به بالا رفتن آمار سکته های قلبی در جوانان می افزاید: متاسفانه آمار بیماری های قلبی عروقی در جوانان کشور به علت تغذیه نامناسب، عدم تحرک و ورزش، استرس، استنشاق هوای آلوده و استفاده از مواد دخانی افزایش یافته است. مصرف بعضی از موادمخدر صنعتی مانند شیشه هم آمار سکته های قلبی را در میان جوانان افزایش داده و این در حالی است که جوانان بعد از سکته، ناتوان می شوند که برای جامعه زیان بار است.‏ ‏ دکتر ناظری در مورد علایم سکته قلبی توضیحات بیشتری می دهد و می گوید: در سکته قلبی بیمار دچار احساس درد در ناحیه قفسه سینه می شود، به طوری که عرق سرد می کند و بی حال می شود که گاهی این علایم تا ۱۰ دقیقه طول می کشدو بیمار در صورت بسته شدن رگ، درد شدید را تجربه می کند که تحمل آن بسیار دشوار است. از این رو درد را به وسیله داروی زیر زبانی و یا مرفین، تسکین می دهند. بیمار باید هر چه سریعتر به مراکز درمانی فرستاده ودرمان شود و در صورتی که بیمار با علامت بسته شدن رگ ها مراجعه کند، آن ها را باز می کنند و بیمار را نجات می دهند و یا از دارو هایی استفاده می شود که لخته خون را به اصطلاح لیز می کند واز بین می برد. ‏ ‏ وی سپس توصیه می کند: مردم باید مواظب سلامتشان باشند و در صورت داشتن ریسک فاکتورها، به پزشک مراجعه کنند، ورزش را از یاد نبرند، پیاده روی را ترک نکنند، از خوردن غذاهای آماده (فست فودها) بپرهیزند و بکوشند بیشتر از میوه ها و گوشت ماهی مصرف کنند. ‏ ‏ راه های پیشگیری از بیماری های قلبی‏ ‏ـ سیگار نکشید: مصرف سیگار به هر تعداد که باشد، زیانبار است. تنباکوی جویدنی و سیگارهای به اصطلاح کم جرم و کم نیکوتین هم مضر است و حتی کسانی که در معرض دود سیگار قرار می گیرند، آسیب می بینند. دود تنباکو حاوی بیش از۴۸۰۰ ماده شیمیایی است که بیشتر آن ها برای قلب و عروق خونی ضرر دارند و آنها را مستعد تنگی شریان ها (آترواسکلروز) می کنند که در نهایت می تواند به حمله قلبی منجر شود.‏ ـ ورزش کنید: شرکت منظم در ورزش های متعادل می تواند خطر ابتلا بیماری های کشنده قلب را تا یک چهارم کاهش دهد. وقتی شما ورزش را با سایر برنامه های سلامت مثلا حفظ وزن مناسب همراه می کنید، این منفعت دو چندان می شود.‏ ـ خوب‏ و درست غذا بخورید: یک رژیم غذایی مناسب و دوستدار قلب را انتخاب کنید. خوردن غذاهای سرشار از میوه، سبزی، حبوبات کامل و لبنیات کم چرب، می تواند به حفاظت از قلب شما کمک کند. لوبیا و منابع کم چرب پروتئین و به خصوص انواع ماهی می تواند خطر بیماری های قلب را کاهش دهد و محدود کردن مصرف چربی ها هم اهمیت زیادی دارد. چربی های اشباع و ترانس می تواند با افزایش کلسترول خون، خطر بیماری عروق کرونر قلب را زیاد کند. چربی اشباع که در رژیم غذایی افراد و از جمله گوشت، کره، پنیر، شیر و روغن معمولا بیشتر مصرف می شود، می تواند نگران کننده ترین عامل خطر باشد. بنابراین لازم است افراد، میوه و سبزیجات بیشتری را در وعده های غذایی خود مصرف کنند (۵ تا ۱۰ واحد در روز)‏‏‎.‎ ‏ـ وزن‏ خود را در حد مناسب حفظ کنید: هر چه در بزرگسالی وزن شما افزایش یابد، بافت چربی شما هم بیشتر می شود. اضافه وزن می تواند به شرایطی بیانجامد که خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد که به عنوان مثال می توان به بالا رفتن فشار خون، افزایش کلسترول خون و دیابت اشاره کرد. ‏ ـ به طور مرتب سلامت خود را کنترل کنید: ‏ فشارخون و کلسترول بالا می تواند به سیستم قلبی ـ عروقی و از جمله قلب صدمه بزند، اما بدون آزمایش خون و اندازه گیری فشارخون، نمی توان فهمید که کلسترول و فشارخون تان بالاست یا نه؟ غربالگری منظم (آزمایش پیش از ابتلا به بیماری) می تواند شما را از این شرایط آگاه کند و هشدار اولیه برای مراقبت بیشتر از قلب تان باشد. ‏مدیریت استرس ‏- مدیریت دیابت: داشتن دیابت خطر ابتلا به بیماری قلبی دیابتی را دو برابر می کند. دلیل این است که در طول زمان، قند خون بالا از دیابت می تواند به رگ های خونی و عصب هایی که قلب و عروق خونی شما را کنترل می کند، آسیب برساند؛ بنابراین، مهم است که برای دیابت آزمایش کنید و اگر آن را داشته باشید، آن را کنترل کنید. ‏‏ـ داشتن خواب کافی: اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی می خوابید. اگر خواب کافی نداشته باشید، خطر ابتلا به فشار خون بالا، چاقی و دیابت در شما افزایش می یابد. این سه مورد می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. اکثر بزرگسالان نیاز به ۷ تا ۹ ساعت خواب در شب دارند. ‏‏ـ چک آپ منظم و مراجعه به پزشک: فشار خون بالا و کلسترول بالا می تواند به قلب و عروق خونی شما آسیب برساند؛ اما بدون آزمایش برای آنها، احتمالا نمی دانید که آیا این شرایط را دارید. غربالگری منظم می تواند به شما بگوید که شما در چه وضعیتی قرار دارید و چه اقداماتی باید انجام دهید.