مینو محرز: دچار «اینفودمی» شده‌ایم

سلامت نیوز:مشکل این است که مردم دچار اینفودمی شده اند که همان اپیدمی ناشی از فضاهای مجازی است. در حالی که خیلی از مطالبی که در فضاهای مجازی منتشر می شود، اکاذیب است و می تواند باعث نگرانی های بیشتر شود. اینفودی بدتر از کروناست و در تمام دنیا مردم را بیشتر از کووید-١٩ دچار گرفتاری کرده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل ازسایت خبر مهم، بیش از ٩ ماه است که ویروس کرونا دمار از روزگار مردم درآورده است. حالا بیش از ٣٣ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا شده و بیش از یک میلیون نفر بر اثر آن جان باخته اند. اما ما کرخت شده ایم انگار، دیگر خیلی دردمان نمی گیرد از شنیدن عددها، از تعداد کشته هایی که هر روز، سر ساعت معینی اعلام می شوند و هر کدام شان عزیز یک خانواده بوده اند. دیگر خیلی فکر نمی کنیم به صد و خرده یا حتی دویست خانواده ای که هر روز سیاه پوش می شوند و در سکوت مرگبار قبرستان برای همیشه با جگرگوشه هایشان وداع می کنند. بماند که حالا چند وقتی می شود هول وهراس روزهای تیره وتارتری هم رسیده است. پاییز کبودی که امسال به جای زرد و نارنجی، سرخ است. آن قدر سرخ که شاید حتی به سیاهی پهلو بزند. به همین بهانه با دکتر مینو محرز، فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا به گفت وگو نشسته ایم. کسی که معتقد است بخشی از مشکلات فعلی ناشی از بی توجهی سیاست گذاران به نظرات متخصصان و کارشناسان کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کروناست. او بی محابا از این چالش ها می گوید و معتقد است مردم باید بیشتر مراقب خودشان باشند، چون هزینه بستری روزانه یک بیمار مبتلا به کرونا خیلی بیشتر از رقم هایی است که از قول برخی از مسئولان در رسانه ها مطرح می شود. کسی که می گوید در طول ٤٥ سال کار تخصصی اش تا این اندازه مرگ ومیر ندیده است. مشروح گفت وگوی ما با مینو محرز پیش روی شماست. چرا با وجود هشدار شما و سایر کارشناسان در مورد موج سوم و با توجه به این که بارها اعلام خطر کرده بودید، آن طور که باید و شاید سخت گیری انجام نشد؟ به نظر می رسد سختگیری ها همیشه نوش دارو بعد از مرگ سهراب بوده است! یک مشکل بزرگ در تمام دنیا این است که مردم هنوز فکر نمی کنند کووید-١٩ واقعی است. اولش ترسیدند اما بعد برایشان عادی شد. همان ابتدا قرنطینه در بسیاری از کشورها انجام شد اما آثار اجتماعی، روانی و اقتصادی آن خیلی بدتر از کووید-١٩ بود، برای این که در این شرایط بیکاری، فقر و اضطراب روی هم تلنبار می شود. زمانی استفاده از ماسک به ٩٠ درصد رسیده بود، الان چیزی حدود ٦٠ درصد شده است. سه راه برای پیشگیری وجود دارد: یکی فاصله گذاری فیزیکی است. من تعبیر فاصله گذاری اجتماعی را دوست ندارم. دوم استفاده از ماسک است. ماسک زدن یک باید است. لازم نیست حتما از ماسک های جراحی استفاده کنید. مردم می توانند با پارچه نخی دو لایه، ماسک خانگی بدوزند و مرتب آن را شسته و اتو کنند. مسأله مهم دیگر هم شست وشوی دست هاست. تمام ویرس های این فصل از سرماخوردگی و زکام گرفته تا آنفلوآنزا همه با شست وشوی دست کنترل می شود. یعنی این مسأله را متوجه مردم می دانید؟ مردم به حاکمان شان نگاه می کنند؛ طبیعتا وقتی دورکاری ها لغو و مدارس و دانشگاه ها باز می شود، تبعاتی دارد و به مردم این فکر را القا می کند که وضع متناسب شده است. بازگشایی های اخیر و لغو دورکاری ها تا چه میزان در این مسأله موثر بود؟ در این مدت در خیلی از کشورها و همچنین در کشور ما تصمیمات اشتباه گرفته شد. بازگشایی مدارس از پانزدهم شهریور اشتباه بود. زمان موشک باران در جنگ عراق و ایران هم مدارس تعطیل شد. بچه ها تمام مدت با رادیو و تلویزیون درس خواندند. حالا هم می شود همین کارها را ادامه داد. بچه های من در آن دوران همین طور درس خواندند. حالا تعداد مراجعه کنندگان از اسفند و فروردین هم بیشتر شده است. در یکی از بیمارستان های بزرگ معین در یک روز ٦٠ نفر بستری شدند. ببینید چقدر بدحال بودند که بستری شدند. چون ما خیلی ها را به صورت سرپایی درمان می کنیم. از مردم می‎خواهم تجمع نکنند، حتی اگر برایشان برنامه ای تدارک دیدند، در آن شرکت نکنند و اعتراض کنند. دوران رزیدنتی من زمانی بود که دیفتری و کزاز بیداد می کرد اما این قدر مرگ ومیر نداشت. به مرگ ومیر و مبتلایان بالا اشاره کردید. گاهی حرف و حدیث هایی مبنی بر واقعی نبودن آماری که هر روز وزارت بهداشت اعلام می کند، مطرح می شود. نظر شما چیست؟ سازمان جهانی بهداشت آمار شما را زمانی قبول می کند که پی سی آر مثبت داشته باشید. مثبت کاذب کم است اما ٣٠ تا ٤٠ درصد در تست ها منفی کاذب داریم، به همین دلیل ٣٠ تا ٤٠ درصد از بیمارهایمان گزارش نمی شوند. پزشکان باید به بیماران بگویند که اگر تست کسی منفی بود و با این حال علایم داشت، به این معنی است که او به کرونا مبتلا شده است. با توجه به این که بیمارستان ها پر شده، این وضع چه تبعاتی دارد؟ با وجود این که بیمارستان ها پر شده است، باز هم در صورت لزوم مردم مراجعه کنند. بسیاری از آنها می توانند به صورت سر پایی درمان شوند و احتیاجی به بستری ندارند. اما بیمارستان های معین که برای بستری بیماران مبتلا به کرونا در نظر گرفته شده، فعلا پر است. حتی در راهروهای بیمارستان و روی نیمکت های سالن هم به بعضی از بیماران اکسیژن وصل کرده اند. پزشکان و کادر درمان مان هم دیگر خسته شده اند. ما به صورت جسمی به کار سخت عادت داریم اما به لحاظ روانی واقعا تحت فشاریم. اپیدمی هیچ بیماری تا به حال این اندازه بیمار بدحال نداشته است. نشان می دهند که کلاس های مدارس را با پمپ ها ضد عفونی می کنند، اما این کار که کافی نیست. ویروس از در و دیوار که منتقل نمی شود. بچه ها در محیط بسته می نشینند، چند روز دیگر هوا سرد می شود و پنجره ها را هم می بندند؛ در حالی که که تهویه هوا یک اصل مهم است. اگر شما با ماسک مدت طولانی در یک جای بسته بنشینید هم باز احتمال ابتلا وجود دارد. وقتی آموزش وپرورش تصمیم به بازگشایی مدارس گرفت، اکثر نقاط ایران قرمز بود. گفتند رنگ مناطق مهم نیست! چرا مهم است، حالا بعد از این ماجرا تمام ایران قرمز شد. با توجه به این که اعلام شده میزان ابتلاهای خانوادگی بیشتر از قبل شده، اگر فردی در یک خانواده علایم داشت، نیاز است که کل خانواده تست پی سی آر انجام دهند؟ با توجه به گران و محدود بودن آزمایش پی سی آر انجام این کار را به صورت معمول توصیه نمی کنم. در نقاط دیگر دنیا که امکانات بیشتری دارند، به محض این که یک نفر بیمار شود، کل افرادی که با او در تماس بوده اند، تست می دهند و اگر آزمایش شان مثبت شود، قرنطینه می شوند. اما فعلا در ایران چنین امکانی وجود ندارد. تست پی سی آر گران است و حدود ٧٠٠، ٨٠٠ هزار تومان هزینه هر تست است. آزمایش سرولوژی هم فایده ای ندارد، چون بیماری حاد را مشخص نمی کند. از اواخر بهار، ویروس جهش پیدا کرد و قدرت سرایت بیماری ده ها برابر شد. اگر قبلا در هر خانواده یک یا دو نفر مبتلا می شدند، الان تمام خانواده مبتلا می شوند و همین مسأله موجب شده تعداد مبتلایان زیاد شود. با تاکیدی که روی مقوله آموزش دارید، به نظر شما نهادهایی مانند هلال احمر که بخشی از وظایفش آموزش و اطلاع رسانی است، چقدر می توانند در این زمینه کمک حال سایر ارگان ها ازجمله وزارت بهداشت باشد؟ هلال احمر و هر نهاد دیگری که بخشی از سلامت را به دست گرفته است، باید در این راه کمک کند. هر چه آموزش ها و آگاهی مردم افزایش یابد، بیماری بیشتر کنترل می شود. اما مشکل این است که مردم دچار اینفودمی شده اند که همان اپیدمی ناشی از فضاهای مجازی است. در حالی که خیلی از مطالبی که در فضاهای مجازی منتشر می شود، اکاذیب است و می تواند باعث نگرانی های بیشتر شود. اینفودی بدتر از کروناست و در تمام دنیا مردم را بیشتر از کووید-١٩ دچار گرفتاری کرده است. با توجه به وضع شبه انفجاری تهران که دو-سوم قربانیان و حدود ٦٠ درصد از مبتلایان را به خود اختصاص داده است، چرا برنامه ویژه ای برای پایتخت در نظر گرفته نمی شود؟ من عضو علمی ستاد مقابله با کرونا هستم و در آنجا تصمیم گیرنده نیستم. کمیته علمی با هر نوع تجمع در این شرایط فوق قرمز مخالف است. نظرات ما منعکس می شود، با این حال تصمیم نهایی به عهده ما نیست. یعنی مسئولان تصمیم گیرنده در ستاد به نظرات شما و سایر اعضای کمیته علمی بی توجهند؟ چون چیزی که از شما می شنویم، با چیزی که در عمل می بینیم کاملا متفاوت است. بازخورد صحبت های ما را وزیر بهداشت در ستاد مقابله با کرونا ارایه می دهد. قاعدتا باید پیش از تصمیم گیری به نظرات وزارت بهداشت و کمیته های علمی توجه شود. منتهی نمی دانم هنگام تصمیم گیری چه اتفاقی می افتد! می دانم وزیر بهداشت هم از این وضع نگران است و مشاوران وزیر هم می گویند کاری بیش از این از دست شان برنمی آید. بله، این طور به نظر می رسد که تصمیمات جای دیگری گرفته می شود. متاسفانه این وضع در خیلی دیگر از نقاط دنیا هم رخ می دهد. مسئولان بهداشت که در این زمینه تخصص دارند، نظرات شان را بیان می کنند. اما موضع سیاست گذاران با آنها متفاوت است. این معضل را در آمریکا هم شاهد هستیم و حالا این کشور بدترین وضع را به لحاظ شیوع بیماری کووید-١٩ در دنیا دارد. ما هم نباید این راه را در پیش بگیریم. سیاست گذاران باید توصیه های وزارت بهداشت را جدی بگیرند، چون علم درمان بیماری های عفونی در این بخش است، نه در سایر وزارتخانه ها. بیش از یک ماه است که وزیر بهداشت گفته سبد خودمان را در صف خرید واکسن کرونا گذاشتیم اما هنوز معلوم نیست که قرار است واکسن کووید-١٩ از کدام کشور خریداری شود. خبر تازه ای در این باره دارید؟ فعلا قرار نیست واکسنی از کشورهای خارجی بخریم. در کشور خودمان داریم روی این موضوع کار می کنیم. مطالعات انسانی واکسن ایرانی دارد شروع می شود و امیدواریم بتوانیم واکسن خودمان را تولید کنیم. هنوز هیچ واکسنی در دنیا تأییدیه نگرفته است. واکسن هایی هم که کارشان را شروع کرده اند، هنوز چند ماهی تا تأیید نهایی شان مانده است. در مورد کشورهایی هم که سریع واکسن شان را بیرون دادند، اطلاعات درستی نداریم. من به شخصه به عنوان یکی از کسانی که باید در این زمینه نظر بدهم، خرید هیچ واکسنی را که تاکنون تولیدشده است، توصیه نمی کنم. خیلی ها تخمین می زنند که ممکن است تا ٦ ماه آینده واکسن کووید-١٩ در دنیا آماده شود. چشم انداز شما چیست؟ تا ٦ ماه آینده که حتما تولید می شود اما ما هنوز نمی دانیم که این واکسن تا چه اندازه تأثیرگذار است. خود بیماری را که فکر می کردیم با مصونیت گله ای کنترل می شود، دیدیم دوباره عود کرد. واکسن را هم اگر بخواهیم هر سه ماه یک دفعه تزریق کنیم، عملی نیست. با این حساب هنوز دانش ما در این باره بیشتر از چیزی که فکر می کنیم، ناکافی است بله، هنوز نمی دانیم آینده واکسن چه خواهد بود. امیدواریم اگر قرار باشد کووید همیشه با ما بماند، حداقل مثل آنفلوآنزا هر یک سال یا هر ٦ ماه یک دفعه نیاز به تزریق واکسن داشته باشیم. بنابراین چون چیز بیشتری نمی دانیم، در مورد این که واکسن باید صد درصد توصیه شود، هم قضاوتی نمی کنیم. اما گاهی بیماری مثلا در کشور ما یک دفعه اوج می گیرد و همه را گرفتار می کند. در شرایطی که امکانات رسیدگی کم است، اگر واکسنی باشد که حتی تا سه ماه مصونیت دهد، باز هم خوب است؛ مرگ ومیرها کمتر می شود و بیمارستان ها خودشان را بازیابی می کنند. اما از نظر علمی اصلا مشخص نیست که آینده واکسن موفقیت آمیز باشد. ممکن است تغییر جهش های این ویروس جوری شود که به تدریج ضعیف شود و خودبه خود از بین برود؟ امیدوارم، چون باقی ویروس های خانواده سارس و مرس در عرض شش، هفت ماه خودشان ناپدید شدند ولی متاسفانه الان ٩ ماه است که این ویروس روزبه روز تغییر شکل داده و کوچک ترین علامتی از عقبگرد نداشته است. ما باید خودمان را عادت دهیم که زندگی نوینی با کووید داشته باشیم، البته بدون این که بخواهیم مبتلا شویم، چون هزینه بستری و درمان به ویژه تخت در آی سی یو بسیار گران است.