فراغت کودکان، اشتغال والدین

سلامت نیوز:اوقات فراغت امسال دانش آموزان بیش از آنچه تصور می شد طولانی شد؛ حالا خانواده ها مانده اند با فرزندان شان چه کنند و اگر این روال ادامه پیدا کند، چطور تبعات آن را مدیریت کنند؟لیلا می گوید: بچه ها از مدرسه دور شده اند و کاملاً قید آموزش را زده اند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،از آن طرف یکسره نشسته اند و سرشان توی گوشی و تبلت است. می ترسم زخم بستر بگیرند. انرژی شان هم تخلیه نمی شود و مثل قبل نمی توانند بروند بیرون سرگرم شوند. مادر سوگل یک کودک اول ابتدایی دارد که خیلی زود با بقیه بچه ها خانه نشین شده و انگار نه انگار که اصلاً مدرسه ای رفته باشد: شش ماه است که بچه ها خانه هستند و مثل قبل نه می توانند بروند بیرون نه میهمانی نه مسافرت. دخترم آنقدر حساس شده که با کوچک ترین حرفی از کوره درمی رود. دکتر مینا نظری کمال مدرس و پژوهشگر روانشناسی بحران می گوید: درمورد تعامل با بچه ها فوت کوزه گری توجه به این نکته است که هر موقعیتی را می توان یک بازی در نظر گرفت، مهم این است که به اندازه کافی کنجکاو باشیم و سعی کنیم حتی از گردگیری هم لذت ببریم و به دیده سرگرمی به آن نگاه کنیم. درواقع مغز احساسی ما موقعیت هایی را که شکل سرگرمی دارد، به دیگر شرایط ترجیح می دهد. بنابراین قبل از کودکان بهتر است برای سرگرمی خودمان اقدام کنیم، همین کار می تواند از ما الگوی خوبی برای آنها بسازد. این روانشناس می افزاید: در این راه برای بیشتر کردن اوقات خوش زندگی خانوادگی، اول از همه بهتر است با ایجاد نظم در کارهای روزانه شروع کنیم. ساعت غذا، خواب و بیداری، زمان استفاده از گوشی و تبلت و دیدن کارتون و... باید برنامه مشخصی داشته باشد. وی با یادآوری سه نیاز اساسی دوران رشد یعنی نیاز به بودن در طبیعت، سر رفتن حوصله و احساس نیاز به خلاقیت، چند پیشنهاد برای این روزها ارائه می دهد: با برپا کردن چادر در وسط خانه یا صرف غذا در بالکن، پشت بام و حیاط خانه، پرورش گل و گیاهان خوراکی مانند ریحان و جعفری، نیاز به بودن در طبیعت را برآورده کنید. یادتان باشد شما مجبور نیستید تمام زمان کودکان را پر کنید و یکسره باعث سرگرمی شان شوید، اتفاقاً اجازه دهید ساعت هایی از روز حوصله آنها سر برود! مفید بودن زیادی روز و شرکت در چندین کلاس آنلاین برای تابستان، حتی می تواند نتایج عکس به بار بیاورد. وقتی کودک مثل یک گیاه، بدون مزاحم در تنهایی ریشه می کند، توانایی تحمل بیشتری در بزرگسالی برای ملال و یکنواختی و بیکاری خواهد داشت و اصلاً این کار به مسئولیت پذیری بیشتر در مقابل خود کمک می کند. این کار همچنین کمک می کند خلاقیت وی تقویت شود البته منوط به مدیریت زمان استفاده از تبلت و تلویزیون. وی در ادامه می گوید: از چرخه عادت فاصله بگیرید و موقعیت ها را تبدیل به بازی کنید. بازی می تواند توان مدیریت بهتری روی شرایط استرس آمیز به شما و فرزندانتان بدهد، پس به دیده بازی خلاقانه به انجام کارها نگاه کنید. مثلاً در پخت و پز، دستور غذاهای جدید یا ابتکاری با همان مواد اولیه یا تغییر شیوه برش میوه و سبزیجات، آرایش سر و صورت، چیدمان منزل، آوردن طبیعت به خانه، بازی های جدیدی خلق کنید. اگر یادتان باشد سال های قبل هم وقتی از کرونا خبری نبود، خیلی از کارشناسان تأکید می کردند که لزومی ندارد برای پرورش استعدادهای بچه یکسره او را از این کلاس به آن کلاس بفرستید و این نظریه قرار نیست با کرونا تغییر کند. اگر حوصله بچه ها سر رفته و نمی توانید مثل قبل به سیر و سفر بروید یا لااقل با خیالی راحت به خانه اقوام یا حتی پارک بفرستید، بهتر است اول تعریف دقیقی از مشکل داشته باشید و بعد راهکار مناسبی برایش پیدا کنید.دکتر معصومه کمال الدینی جامعه شناس بحران و مددکار اجتماعی در تعریف اوقات فراغت می گوید: منظور از اوقات فراغت، وقتی است که همه افراد خانواده، رها از کارهای روزانه، بنا به علاقه های مشخصی، مشغول کارها و اموری می شوند که فرد کاملاً به رضایت خود یا برای استراحت و تفریح یا به منظور توسعه و آموزش غیرانتفاعی و همین طور مشارکت اجتماعی داوطلبانه، بعد از آزاد شدن از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی به آن می پردازد.درحال حاضر کرونا سبک زندگی نوجوانان و جوانان را تغییر داده که از جمله مهم ترین نشانه های آن تغییر در اوقات فراغت و محدودیت های تماس اجتماعی آنهاست. جامعه شناسان و روانشناسان در این زمینه هم نظر هستند که کاهش تماس چهره به چهره بین نوجوانان و همسالان، ممکن است پیامدهای منفی طولانی مدتی داشته باشد که مهم ترین این پیامدها کاهش یادگیری های اجتماعی و جامعه پذیری است. این را هم درنظر بگیرید که نوجوانان به طور طبیعی و در شرایط غیرکرونایی هم در حال گذراندن مرحله ای آسیب پذیر هستند و طبیعتاً می خواهند بیشتر از خانواده، با دوستانشان وقت بگذرانند. تغییرات هورمونی و بیولوژیکی هم این تماس های اجتماعی را ضروری می سازد. وی در ادامه با توصیف این آسیب ها می گوید: اگرچه رسانه و شبکه های اجتماعی و ابزارهایی مثل تماس تصویری و... باعث غنی شدن اوقات فراغت و جایگزین شدن تماس های اجتماعی چهره به چهره و گردش های شهری شده است اما با وجود این، کاربردهای منفعل از رسانه های اجتماعی، مانند پیمایش اخبار استرسی مرگ و میر کرونا، ورود به سایت های غیراخلاقی و دوستی های جدید ناشناخته اینترنتی، می تواند آسیب ها را تشدید کند. بنابراین پیشنهاد می شود والدین با شناخت علاقه مندی های نوجوانان، به فرزندان خود اجازه دهند اوقات فراغت متنوعی از برنامه های تلویزیونی، کتاب و سایر رسانه ها داشته باشند و جز در موارد غیراخلاقی در انتخاب آنها مداخله نکنند. والدین همینطور می توانند راهکارهای جایگزین مرتبط با علاقه مندی آنها مانند تزئین و رنگ آمیزی وسایل قدیمی خانه، باغبانی و گلکاری، نمایش خانوادگی فیلم های مورد علاقه یا بازی های خانوادگی دورهمی را به آنها پیشنهاد دهند. فرناز یک مادر شاغل است و در آستانه رفتن فرزندش به دبیرستان. قاعدتاً در این شرایط مشکل او بیش از مشکلات یک زن خانه دار است. فرناز می گوید: خانه نشینی، ترس از حضور در اماکن عمومی و تفریحی و محدودیت رفت و آمدهای دوستانه و خانوادگی در کنار تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی، باعث شده کودکان و نوجوانان دچار آسیب های روحی و روانی جدی شوند. بیشتر بچه ها این روزها برای پر کردن اوقات فراغت خود به بازی های رایانه ای و گوشی و تبلت پناه برده اند که همین به تنهایی می تواند برای سلامت جسم و روح و روان شان یک تهدید باشد. بخصوص بچه هایی که والدین شان مجبورند بیرون از خانه کار کنند. متأسفانه سیستم ضعیف آموزش آنلاین هم نتوانست آنطور که باید بچه ها را به درس خواندن ترغیب کند یا برای اوقات فراغت شان برنامه های جذابی داشته باشد. آیا واقعاً پدر و مادری که مجبورند هر روز سر کار حاضر باشند، راهی جز این ندارند که بچه را با یک تبلت در خانه حبس کنند؟ آن وقت والدینی که خسته از سر کار برمی گردند، می توانند ساعات باقی مانده را برای فرزندان چنان غنی کنند که یکسره همه مشکلات دود شود و به هوا برود؟ شاید ما موضوع را خیلی سخت گرفته ایم. دکتر لیلا نیرومند که ساعت های زیادی از روز را مشغول تدریس در دانشگاه و پژوهش در خصوص مسائل و آسیب های اجتماعی است در خانه نیز به وظایف مادرانه خود نسبت به دو فرزند دانش آموزش عمل می کند. او با توجه به تخصص و تجربه خود در این زمینه می گوید: بچه ها درحال حاضر نمی توانند مثل قبل بیرون از خانه با دوستان شان بازی کنند یا به پارک و سینما بروند. حتی کمتر می توانند از مراکز آموزشی استفاده کنند. در این شرایط به نظرم استفاده از دوره های آموزش مجازی بهترین راه حل برای گذراندن اوقات فراغت بچه هاست. به عنوان مثال خود من بچه ها را در دوره های آموزش نقاشی مجازی ثبت نام کرده ام و می خواهم از مهرماه در دوره های آموزش مجازی زبان هم ثبت نام شان کنم.مورد دیگر اینکه به هر حال ویروس کرونا شاید سال ها با ما باشد؛ بنابراین بچه ها نمی توانند برای همیشه در خانه بمانند. به هر صورت آنها نیاز به ویتامین دی و آفتاب و بازی در یک فضای باز و آزاد دارند و با رعایت اصول بهداشتی می توانیم آنها را برای پیاده روی و دوچرخه سواری و آفتاب گرفتن به مکانی که رفت و آمد کمتری دارد ببریم. به هرصورت والدین باید فرزندانشان را بیشتر از گذشته درک کنند و برایشان زمان بگذارند. زمان گذاشتن یعنی کیفیت حضور را بالا بردن تا جایی که کاستی روزانه رفع شود. اما واقعاً نباید همه مسئولیت ها را هم به گردن والدین انداخت تا زیر بار وظایف سنگین شان فرسوده شوند. این استاد دانشگاه با یادآوری اینکه برخی کشورها وزارتی به نام وزارت اوقات فراغت دارند، می گوید: وظیفه آموزش و پرورش و صدا و سیما و سایر ارگان های مربوطه است که شرایط مناسبی برای اوقات فراغت بچه ها فراهم کنند. ما نیاز داریم سازمان ها و ارگان های دولتی و سازمان های مردم نهاد و حتی سازمان یونیسف وارد عمل شوند و اوقات فراغت بچه ها را به بهترین شکلی مدیریت کنند.