غارهای ایران در اغما

سلامت نیوز:دوم مهرماه، روز غار پاک در ایران است و امسال یازدهمین سالی است که غارهای ایران روزی به نام خود در تقویم کشور دارند، ولی نگاهی به وضعیت آنها نشان می دهد که اوضاع غارهای ایران پس از کشف و ورود گردشگر و حتی غارنوردها رو به وخامت گذاشته است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،هرسال در این روز، علاقه مندان به غارها دست به خانه تکانی آنها می زنند و دست کم در مجموع 2.5تن زباله از غارها جمع آوری می کنند. امسال اما با توجه به شیوع کرونا و لزوم رعایت پروتکل های حفاظتی جهانی و اهمیت حفظ تنوع زیستی غارها و سلامت غارزیان و غاردوستان، برنامه پاکسازی محیط غارها به دلیل منع الزامی ورود افراد به غار تا پایان دوران کرونا، انجام نخواهد شد. سنگر آخر طبیعت غارها آخرین سنگر دست نخورده طبیعت بودند که کمتر از سایر زیستگاه ها آسیب دیده بودند، ولی این دنیای زیرزمینی مدتی است توسط گردشگران و غارنوردان تخریب می شود.جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور به مناسبت روز غار پاک می گوید: بیشترین تخریب متعلق به غارهایی است که بیشترین تبلیغ برای جلب گردشگر برایشان صورت گرفته و به بخش خصوصی واگذار شده اند. او شاخص ترین زباله های موجود در غارهای ایران را که آلودگی بسیار زیادی نیز ایجاد می کند، باتری چراغ ها می داند و می گوید: حتی در غارهایی که فقط غارنوردان حرفه ای امکان و مهارت حضور در آنها را دارند نیز، حجم غیرقابل باوری از زباله جمع آوری شده است. غار پراو در کرمانشاه که سومین غار عمیق ایران است و 752متر عمق دارد 3سال پیش پاکسازی و حدود یک تن زباله از آن خارج شد. البته این حجم از زباله متعلق به 50سال غارنوردی پس از اکتشاف این غار بود. زباله های تیم اکتشاف انگلستانی و لهستانی هم در این پاکسازی بیرون آورده شد. مقدار زباله های غارنوردهای حرفه ای در غارهای ایران، سال به سال کمتر شده و همه گیری کرونا نیز در کاهش آن تأثیر داشته است. خبر خوب دیگری که امسال و به مناسبت روز غار پاک توسط جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور اعلام شده است، پر آب شدن برخی غارهای آبی ایران مانند غار دودزا در زنجان است که با بارندگی های 2سال اخیر جان دوباره گرفته و سطح آب موجود در آن 15متر بالا آمده است. جواد نظامدوست می گوید: طی 10سال اخیر به طور میانگین 25تن زباله از غارهای ایران جمع آوری شده و نکته اینجاست که اساسا در محیط غار فرایند تجزیه پسماند طولانی تر است. به گفته او، با نشست آلاینده ها درون آب های زیرزمینی درون غارها، مردم پایین دست دچار بیماری می شوند. همچنین غارها می توانند باکتری هایی را که از بیرون به داخل غار می آید در خود نگه دارند و به بازدیدکنندگان انتقال دهند. بخشی از عوامل تخریب کننده غارها اقتصادی است و به گفته این عضو کارگروه غارهای ایران، نگاه اقتصادی به غارها حتی مخرب تر از زباله است. نظامدوست می گوید: غارها به محض کشف شدن، توجه مدیران دولتی را برای جذب گردشگر به خود جلب می کنند و شاخص ترین غاری که تخریب های غیرقابل جبرانی را متحمل شده ، غار علیصدر همدان است که متأسفانه طی هر سال سطح آب موجود در آن رو به کاهش می رود. البته مدیران فعلی، اقداماتی برای کاهش جلبک هایی که با تابش نور مصنوعی در غار ایجاد شده، انجام می دهند. نابودی غارهای ایران جدید ترین دست اندازی به غارها، مربوط به غار هنامه در خراسان شمالی است. جواد نظامدوست در این مورد می گوید: 2میلیارد ریال برای نقشه برداری از این غار دستکند اختصاص یافته و قرار است برای جلب گردشگر در آن سرمایه گذاری شود. او می گوید: اجازه چنین اقدامی را یکی از قوی ترین اعضای کارگروه غارشناسی کشور یعنی وزارت میراث فرهنگی داده است؛ درحالی که پیش از اقدام هرگونه تغییر باید در کارگروه مطرح و مجوز دریافت شود. این وزارتخانه متولی 30تا 35درصد از غارهای ایران است که در آن آثار سکونت دیده شده است. این غار دستکند به دلیل بافت رسی بسیار آسیب پذیر است. او از غار نیمه دستکند کرفتو نیز به عنوان یک نمونه شکست در توسعه گردشگری غارها یاد می کند و می گوید: این غار با وجود حضور نگهبان از بین رفته است. اگر مدیری فکر می کند با جلب گردشگر به حیات غار کمک کرده و جامعه محلی را توسعه می دهد، باید بداند به او اطلاعات اشتباه داده اند و این یک سراب است. تجاوز به حریم غارها نیز جان غارهای ایران را لب رسانده است. سال گذشته بود که حریم غار نمکدان که بخشی از ژئوپارک قشم است به بخش خصوصی برای پرورش میگو واگذار شد و با اعتراض مردم و دادستانی نجات یافت. تغییر در بیرون و درون غارها مثل تغییر ساختار منازل مسکونی است و همانطور که نمی توان هر دیوار و سقفی را در فرایندهای نوسازی حذف کرد، احداث در ورودی برای غارها نیز کار تخصصی است و می تواند مانند کاری که در غار نخجیر انجام شد، منجر به نابودی این زیستگاه شود. جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور، درباره اقدام به ایجاد تغییر در ساختار فیزیکی غارها می گوید: ساخت هر سانتی متر از غار صدها سال طول می کشد، ولی ما اجازه می دهیم سرمایه گذار برای یک غار در آهنی بگذارد. برخی تالارها را برای تردد ایستاده گردشگران بتراشد و با ادعای حفاظت از سلامت گردشگر، این زیستگاه بکر را سمپاشی کند و جان صدها زیستمند غار را بگیرد. ایجاد راه جدید و بازگردن دهانه غارها برای گردش هوای بیشتر، تیر خلاص به جان غارهاست. غار نخجیر نیز با همین اقدام از دست رفت. جواد نظامدوست با ابراز تأسف از نحوه مدیریت این غار می گوید: با صرف میلیاردها تومان یک ورودی دیگر برای این غار حفاری شد و پس از مدتی این غار طبیعی که آب های زیرزمینی و حفره های غواصی داشت به کلی نابود شد.