سیگار بیشتر می‌کشید یا قلیان؟

سلامت نیوز: دیدگاه ما این است که برای اعتیاد علاج نداریم، بلکه شفا و بهبودی داریم. یعنی این طور نیست که مثلا کسی امروز هر نوع ماده ی تغییردهنده ی خلقی را که مصرف می کند (مثل سیگار یا انواع مواد) یا رفتارهای اعتیادی را کنار بگذارد و فکر کند دیگر تا آخر عمر درمان شده است؛ این طور نیست که اگر کسی مثلا ۶ ماه یا یک سال این کار را بکند، فکر کند دیگر تمام شده است. ما چنین چیزی نداریم. اگر عمیقا روی تغییر شیوه ی زندگی مان در تمامی ابعاد جسمی، فیزیکی، روانی، عاطفی-هیجانی و معنوی کار نکنیم، از یک بیماری به بیماری دیگری می لغزیم. به گزارش سلامت نیوز به نقل از انصاف نیوز، بیشتر مواد مخدر مصرف می کنند؛ گل (ماری جوآنا) می کشند ، ردیف نشستند دارند شیشه می کشند. اینجا فقط مواد می کشند؛ دختر و پسر هم نداره ، من قلیون که نمی کشم، سیگارهایی که بیشتر مصرف می کنیم وینستون، کَمِل، بهمن و مَگنا است ، مارلبرو هم هست که گرونه، اینو بچه مایه ها می کشند ، من چون سیگاری نیستم از این چیزا سر در نمی آرم؛ ولی آدمای دورم اکثرا وینستون استفاده می کنند ، قلیون رو نمی دونم ولی سیگار رو خیلی دیدم که دارند می کشند ، سیگار خیلی چیز خوبیه! من که راضی ام! ، وینستون را همه مصرف می کنند؛ بلااستثناء! . الان تو این وضعیت اقتصادی همه بهمن هم می کشند؛ به خاطر فقر. فقر آدم رو داغون می کنه ، ما قلیون نمی کشیم، ما فقط سیگار می کشیم، قلیون نمی سازه بهمون ، هیچی! اینجا هیچ کس هیچی نمی زنه، همه ورزشکارند اینجا! ، سیگار دیگه، چی می خواند مصرف کنند؟! قلیون که نمی شه مصرف کنند ، من نمی کشم که! بلد نیستم سیگار چی بکشم! ، خیلی خوبه! من که طرفدارشم. سیگار نه ها، قلیون ، بیشتر قلیون شده دیگه، الان بیشتر همه قلیون دارند می کشند. سیگار یک وجهه ی بدی پیدا کرده ولی قلیون همه جا آزاده ، قلیون با طعم های سبک مثل لیمو و پرتقال می کشند ، بیشتر دوسیب یا آلبالو می کشند. مردها این اند دیگه؛ ولی زن ها بیشتر چیزای خنک مثل سیب یخ یا بلوبِری استفاده می کنند ، سیگار ایرانی مونتانا و بهمن می کشند؛ مارک ایرانی خیلی نداریم. خارجی هم اِسی بِلَک، کاپیتان بلک و ناپولی می کشند . اینها بخشی از صحبت های مردم بازار تهران درمورد دخانیات است. خبرنگار ما برای تهیه ی گزارشی میدانی درمورد انواع و اقسام دخانیات به بازار تهران رفته و با بازاریان، فروشندگان، مشتریان و مامور انتظامات بازار گفت وگو کرده است. انصاف نیوز با حسام الدین معصومیان شرقی -روانشناس و درمانگر اعتیاد- نیز گفت وگویی داشته است. معصومیان درمورد داروهای ترک سیگار و سایر دخانیات گفت: این داروها را می دهند، ولی از نظر ما بهترین راه برون رفت از اعتیاد به انواع تغییردهنده های خُلق، کار کردن روی خود و خودآگاهی است. بهترین راه، رسیدن به جایی است که انسان مسئولیت نواقص خود را برعهده بگیرد و فکر نکند که یک دارو می تواند او را درمان کند. چرا که اگر به دارو وابستگی داشته باشد، به این دیدگاه می رسد که انسان در این جهان ناقص آفریده شده است . معصومیان درمورد آثار جانبی دخانیات می گوید: دیدگاه من این است که تمام اینها سروته یک کرباس هستند. من متعجبم که چطور عده ای فکر می کنند چیزی که باعث تغییر خلق آدم می شود و با دود همراه است، می تواند نتیجه ی مثبتی داشته باشد! . معصومیان درمورد انجمن هایی که برای درمان وابستگی به نیکوتین وجود دارد، گفت: انجمن نیکوتینی های گم نام را داریم. این انجمن یک برنامه ی دوازده گامیِ معنوی دارد؛ شرایط گام های این برنامه اجازه می دهد که افراد از نیروی درون شان برای پر کردن خلاْهای خود استفاده کنند و نیازی به مصرف مواد نباشد. دیدگاه ما این است که برای اعتیاد علاج نداریم، بلکه شفا و بهبودی داریم. یعنی این طور نیست که مثلا کسی امروز هر نوع ماده ی تغییردهنده ی خلقی را که مصرف می کند کنار بگذارد و فکر کند دیگر تا آخر عمر درمان شده است. ما چنین چیزی نداریم؛ اگر عمیقا روی تغییر شیوه ی زندگی مان در تمامی ابعاد جسمی، فیزیکی، روانی، عاطفی-هیجانی و معنوی کار نکنیم، از یک بیماری به ییماری دیگری می لغزیم. گزارش میدانی از بازار تهران و متن کامل گفت وگو با حسام الدین معصومیان شرقی را می توانید در ادامه بخوانید: گُل ومُل و همه چی می کشند به بازار تهران می روم تا از نوع دخانیاتی که افراد بیشتر استفاده می کنند پرس وجو کنم. از مترو پانزده خرداد هنوز خیلی فاصله نگرفته ام که وارد یک مغازه ی شکلات فروشی می شوم. دورتادور مغازه انواع و اقسام شکلات، پاستیل و … چیده شده است. قبل از صندوق، پسر جوان ۱۷-۱۸ ساله ای روی صندلی نشسته و جواب سوالات مشتریان را می دهد. به سمت او می روم و از او می پرسم هم سن وسال هایش بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید ببین مثلا من خودم همه ی رفیقام، ۱۶ تا ۲۱ ساله، همه دارند استفاده می کنند؛ گُل ومُل و همه چی می کشند ، با خنده می گوید پاک شون منم . می گوید از سیگار بیشتر وینستون و بهمن استفاده می کنیم . درمورد قلیان هم می گوید قلیان با طعم دوسیب بیشتر می کشند . درمورد قلیان سنتی از او می پرسم، می گوید سنتی را نمی دونم، فقط می دونم دخترها هم همه همین اند دیگه . اینجا فقط مواد می کشند چند مغازه جلوتر می روم وارد یک مغازه ی لباس فروشی می شوم. صاحب مغازه که مرد میانسالی است پشت میزی نشسته و شاگردش که پسر جوانی است مشغول مرتب کردن لباس ها است. از صاحب مغازه می پرسم این دورواطراف مردم بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید بیشتر مواد مخدر مصرف می کنند. گل (مار ی جوآنا) مصرف می کنند . او در پاسخ به این سوال که آیا جایی در بازار هست که برای تهیه ی مواد بیشتر به آنجا رجوع کنند، گفت من نمی دونم، صد درصد همه جا هست. الان شما برو تو همین کوچه ی اول که اسمش منوچهرخانیه، ردیف نشستند دارند شیشه می کشند یا تو همین کوچه ی پشتی. اینجا فقط مواد می کشند. الان شما برو میدون پونزده خرداد؛ برو نگاه کن، نشستند همین جوری دارند می کشند. دختر و پسر هم نداره . پسر جوان همین طور که لباس ها را مرتب می کند وسط حرف صاحب مغازه می پرد و می گوید همین جا بعدِ چهارراه را نگاه کنید پُره. در خیابان ناصرخسرو هم هستند . صاحب مغازه درمورد بازه ی سنی که در بازار مواد مصرف می کنند گفت همه جور سنی هم هست؛ از جوون بگیر تا پیر . این دورواطراف مواد می کشند جلوتر یک مرکز تولید و پخش پوشاک است. تعدادی لباس را در جلوی مغازه آویزان کرده است و جمعیت زیادی اطراف آن جمع شده اند. پسر جوانی پشت لباس ها ایستاده و به مشتریان رسیدگی می کند. از او می پرسم مردم بازار بیشتر چه چیزی مصرف می کنند، می گوید مواد! این دورواطراف مواد می کشند . می پرسم چه موادی مصرف می کنند، می گوید من والا دیگه جزییاتش را نمی دونم، فقط می دونم مواد می کشند. کلا جنوب شهر این جوریه؛ سمت اینجا، مولوی و اینها. کلا آدم های موادی اینجا زیاد هستند. الان تو کوچه ی مروی رو برید ببینید، نشستند همین طور دارند می کشند. قلیون با طعم دوسیب می کشند تعدادی مغازه را رد می کنم و به عطاری ها می رسم. جلوی یکی از عطاری ها خانمی با لباس رنگارنگ و هنری ایستاده و با صدای بلند تکرار می کند قهوه، کافی میکس، چایی لته؛ بفرمایید . به داخل مغازه می روم. پسر جوانی در نزدیکی درِ ورودی مغازه ایستاده است. از او می پرسم جوان های هم سن وسال شما بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید نمی دونم والا، فک کنم سیگار باشه ، خانمی که لباس رنگارنگ پوشیده، صدای مان را می شنود، به سمت ما برمی گردد، تبلیغ کردن را برای لحظاتی متوقف می کند و می گوید نه! قلیون لبخند می زند و تبلیغ کردن را ادامه می دهد. از پسر جوان می پرسم بیشتر چه نوع سیگاری مصرف می کنند، می گوید من چون خودم سیگاری نیستم، نمی دونم . از دختر جوان می پرسم قلیان را در چه سنی و با چه طعمی بیشتر مصرف می کنند، می گوید سن وسال پایین هستند و دوسیب مصرف می کنند . قلیون جاش تو قهوه خونه ست داخل مغازه ای می روم که صنایع دستی اصفهان را می فروشد. مغازه ی به نسبت بزرگی است و کارکنان زیادی دارد. در کنار یکی از قفسه ها با یکی از فروشندگان که پسر جوانی است و لهجه ی اصفهانی دارد گفت وگو می کنم. در پاسخ به این سوال که مردم بیشتر سیگار می کشند یا قلیان، می گوید چیزی که ما الان می بینیم تو جامعه، با این شرایط، کسی نمی تونه قلیون دستش بگیره ببره این ور و آن ور؛ قلیون جاش تو قهوه خونه ست. در نتیجه بیشتر سیگار می کشند . در پاسخ به این سوال که چه سیگاری بیشتر می کشند، می گوید من سیگاری نیستم، نمی دونم . من با کسانی سروکار دارم که هیچی نمی کشند جلوتر به یک مغازه ی لباس فروشی ویترین دار می رسم. دو پسر جوان روبروی آن ایستاده اند و پاسخ گوی مشتریان هستند. به یکی از آنها می گویم خبرنگارم، قبل از اینکه سوالم را بپرسم حرفم را قطع می کند و می گوید والا اگه مدیریت بذارند… با اونها حرف بزنید . به داخل مغازه می روم. مرد حدودا ۶۰ ساله ای با قیافه ای جدی روی صندلی نشسته است. از او می پرسم مردم این طرف ها بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید نمی دونم والا، خب خیلیا هستند که دارند مصرف می کنند. ولی من واقعا با کسانی سروکار دارم که هیچی مصرف نمی کنند . می پرسم در جو بازار بیشتر سیگار می کشند یا قلیان، می گوید سیگار می کشند، قلیون رو نمی دونم. خیلی باهاشون سروکار ندارم . مارلبرو هم هست که بچه مایه ها می کشند به داخل بازار رضا می روم. سه پسر جوان روبروی مغازه ای در نزدیکی ورودی پاساژ ایستاده اند و گپ می زنند. به آنها ملحق می شوم و می پرسم از دخانیات کدام را بیشتر مصرف می کنید، یکی از آنها می گوید من قلیون که نمی کشم، سیگارهایی که بیشتر مصرف می کنیم وینستون، کَمِل، بهمن و مَگنا است . یکی دیگر از آنها می گوید مارلبرو هم هست که گرونه، اینو بچه مایه ها می کشند . نفر سوم می گوید تو محل ما (آذری) مگنا بیشتر می کشند . بیشتر وینستون می کشند در بازار رضا داخل یک کیف فروشی می روم و از مغازه دار که پسر حدودا ۲۵ ساله ای است می پرسم مردم این طرف ها بیشتر چی مصرف می کنند، می گوید سیگار دیگه! . می پرسم چه نوع سیگاری بیشتر مصرف می کنند، می گوید من چون سیگاری نیستم از این چیزا سر در نمی آرم؛ ولی آدمای دورم اکثرا وینستون استفاده می کنند . به داخل یک لباس فروشی می روم که مغازه دار آن خانم جوانی است. به محض اینکه می فهمد سوالم راجع به دخانیات است، می گوید بچه های بیرون مصاحبه ات را جواب می دهند . از مغازه ی کیف فروشی دیگری در بازار رضا که مغازه دارش پسری ۲۵-۳۰ ساله است سوالم را می پرسم، می گوید بیشتر سیگار می کشند . درمورد قلیان می گوید قلیون رو نمی دونم ولی سیگار رو خیلی دیدم که دارند می کشند . خانم جوانی روبروی یک مغازه ی لباس فروشی ایستاده است. از او می پرسم این اطراف از دخانیات بیشتر کدام را مصرف می کنند، می گوید به نظرم بیشتر سیگار مصرف می کنند . او در پاسخ به این سوال که چه سیگاری بیشتر مصرف می کنند گفت این طور که من دست بچه ها دیدم، فکر می کنم بیشتر وینستون مصرف می کنند . او درمورد قلیان گفت من وقتی دارم می رم خونه یا دارم می آم، اصولا قلیون خیلی نمی بینم کسی بکشه. حالا نمی دونم به خاطر اینه که سفره خونه ها را بستند یا هر چی؛ ولی خب قلیون رو فک می کنم کمتر استفاده می کنند. به خاطر اینکه سفره خونه ها رو بستند، مردم به هوای آزاد رو آوردند. چون درمورد شیلنگ قلیون هم می گند دهن به دهن می شه ضرر داره، سیگار رو شاید مثلا می گند خطرش کمتره. من بیشتر می بینم جوون ها دارند سیگار می کشند . سیگار خیلی چیز خوبیه! من که راضی ام! کنار پله برقی در طبقه ی همکف میزی گذاشته شده و بساط یک زیورآلات فروشی برقرار است. دو پسر جوان پشت میز ایستاده اند. به یکی از آنها می گویم خبرنگارم و دارم گزارشی درمورد سیگار، قلیان و سایر دخانیات تهیه می کنم، قبل از اینکه سوالم را بپرسم حرفم را قطع می کند و با خنده می گوید سیگار خیلی چیز خوبیه! من که راضی ام! . درمورد نوع سیگاری که بیشتر مصرف می کند از او می پرسم، می گوید وینستون را همه مصرف می کنند؛ بلااستثناء! . از او می پرسم چرا به نظرتان سیگار چیز خوبی است، با خنده می گوید چرا چیز بدیه؟! آدم رو سبک می کنه. هر چیزی که تولید می شه خوبه دیگه، یه زحمتی کشیدند واسش. غیر اینه مگه؟! . همکارش هم می خندد و او را تایید می کند. از او می پرسم غیر از وینستون چه چیزی مصرف می کنند، می گوید الان تو این وضعیت فعلی، با این وضعیت اقتصادی همه بهمن هم استفاده می کنند؛ به خاطر فقر. فقر آدم رو داغون می کنه . درمورد قلیان هم می گوید ما قلیون نمی کشیم، ما فقط سیگار می کشیم، قلیون نمی سازه بهمون . همکارش می گوید قلیون تو دسترس نیست اصلا؛ چون بزرگه. وِیپ هم می کشیم ولی، ویپ کوچیکه . از او می خواهم درمورد ویپ توضیحی دهد، می گوید همون سیگار الکترونیکه ، دوستش می گوید ویپ البته قلیون الکترونیکیه بیشتر تا سیگار . به طبقه ی دوم بازار رضا می روم، داخل یک کفش فروشی از مغازه دار می پرسم مردم بیشتر چی مصرف می کنند، می گوید سیگار؛ همه سیگاری اند دیگه! . می گویم چه نوع سیگاری بیشتر مصرف می کنند، می گوید وینستون. من، دوستام، خودم همه می کشیم . درمورد قلیان می گوید قلیون رو من اطلاعی ندارم . اینجا هیچ کس هیچی نمی زنه، همه ورزشکارند اینجا! روبه روی یک مغازه ی کیف فروشی پسر جوانی ایستاده است، به او می گویم خبرنگارم و می پرسم این طرف ها بیشتر کدام دخانیات را مصرف می کنند، می گوید هیچی! اینجا هیچ کس هیچی نمی زنه، همه ورزشکارند اینجا! . کسی از داخل مغازه چیزی به پسر جوان می گوید، پسر جوان به سمت او برمی گردد و می گوید نه، به خانم خبرنگاری اومده، فعلا چیزی نگو، هر چی بگیم بر علیه مونه! . بلد نیستم سیگار چی بکشم! از بازار رضا بیرون می آیم و به سمت میدان پانزده خرداد حرکت می کنم. مردی که چشمان رنگی دارد مقابل یک مفازه ی آجیل فروشی ایستاده است. از او می پرسم مردم کوچه بازار بیشتر چی مصرف می کنند، می گوید سیگار دیگه چی می خواند مصرف کنند؟! قلیون که نمی شه مصرف کنند . می پرسم چه نوع سیگاری بیشتر می کشند، می گوید من نمی کشم که! بلد نیستم سیگار چی بکشم! . گفتم خانوم خاموشش کن! جلوتر می روم، در نبش یک خیابان فرعی، بساط یک کیف فروشی برقرار است. پسر جوانی در مقابل آن ایستاده و تبلیغ می کند که کیف ها حراج است. به او که ماسکش را به شکل عجیبی روی صورتش گذاشته می گویم دارم راجع به دخانیات گزارشی تهیه می کنم، قبل از اینکه سوالم را بپرسم به صاحب مغازه که مردی لاغراندام با موهای جوگندمی است اشاره می کند و می گوید آقای پاک در خدمت شما هستند! . به سمت صاحب مغازه که می روم به شوخی می گوید سیگار مگه نمی خوای؟! می گویم من خبرنگارم، دوباره به شوخی می گوید چرا؟! چرا خبرنگاری؟ می رفتی یک شغل دیگه خانم! این همه شغل هست؛ مثلا می رفتی بازیگر می شدی . از او می پرسم مردم کوچه بازار که با آنها سروکار دارید بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید اول بهت بگم من ۳۰ سال بقال بودم، ضد سیگار بودم. اصلا کسی جرئت نمی کرد جلو من سیگار بکشه که من بخوام بدونم چه سیگاری می کشند، این یک ، سپس به شاگردش اشاره می کند و می گوید دو، این آقا رو می بینی، این آقا معتاد بوده، دزد بوده، من ترکش دادم . شاگردش برمی گردد و اعتراض می کند که صاحب مغازه این حر ف ها را نزند. صاحب مغازه به او می گوید نه خب، خبرنگارها محرم اند. خبرنگار می تونه اسرار و این چیزا رو بدونه. چیز بدی نگفتم، ولی اگه بگم چندتا زن داری، اون بده! دو تا زن داره خانم! . از او می پرسم این روزها که در بازارید، مردم بیشتر چه نوع سیگاری مصرف می کنند، می گوید من چون اهل سیگار نیستم اصلا نمی دونم. فقط امروز یکی یه سیگار خیلی خوش بویی داشت می کشید می رفت؛ بچه ها گفتند کاپیتان بِلَکه، گفتند خیلی هم گرونه. یه بارم یه دختری اومده بود اینجا داشت سیگار می کشید، گفتم خانوم خاموشش کن! گفت می خوام کیف بخرم. گفتم خانم طلا هم که بخوای بخری، قصد ازدواج هم که داشته باشی، من با سیگار مخالفم! بعد خاموش کرد، گفت این یه نخ سیگارم نمی دونی چقدر پولش بود. کاپیتان بلک بود. به خاطر همین خیلی ناراحت شد. کاپیتان بلک گرونه . شاگردش برمی گردد و می گوید این رو خداوکیلی راست می گه، دونه ای دو هزار تومن بود ، صاحب مغازه وسط حرفش می پرد و می گوید نه دیگه قیمتا رو نگو، سیگار رو ترک کردی . رفتگر بازار: بیشتر سیگار می کشند در حوالی میدان پانزده خرداد به سمت رفتگری که سطل زباله ی سیالی را حمل می کند می روم. از او می پرسم مردم این حوالی چه دخانیاتی را بیشتر مصرف می کنند، می گوید والا من نمی دونم به خدا . می گویم در حین کار کردن دست مردم بیشتر چه می بینید، می گوید سیگار بیشتر می کشند . از او می پرسم چه نوع سیگاری بیشتر می کشند، می گوید همه نوع سیگاری استفاده می کنند دیگه، سیگار زیاد استفاده می کنند . در میدان پانزده خرداد دو مرد میان سال ایستاده اند و با هم حرف می زنند. پلیسی مرتب می آید با آنها گفت وگوی کوتاهی می کند و می رود. به سمت آن دو مرد می روم به محض اینکه می گویم خبرنگارم هر دو، دست شان را به نشانه ی اینکه صحبت نمی کنند بالا می آورند. خدا کنه که ایشالا هیچ کس هیچی نکشه در میدان پانزده خرداد به سمت مرد ۵۰-۶۰ ساله ای می روم. از او می پرسم مردم این اطراف بیشتر کدام دخانیات را مصرف می کنند، می گوید والا من خودم اصلا اهل این چیزا نیستم، نمی دونم که! این بچه هایی هم که می رند قلیون مِلیون، من زیاد باهاشون صنمی ندارم که چی می کشند. ولی خدا کنه که ایشالا هیچ کس هیچی نکشه. اگه به همین یه سیگار و یه قلیون معمولی باشه باز بهتره، خدا نکنه که برند سر چیزای دیگه. ولی من ذاتا از دود اصلا خوشم نمی آد، چون من همیشه می گم که هیچی دیگه تو این مملکت و تو این دنیا نیست که آدم عاقل بیاد دود بخوره؟! من نظرم اینه، حالا نمی دونم درسته یا نه. به بعضیا وقتی می گم می خندند. می گم بابا آدم عاقل؛ شما هیچی دیگه پیدا نمی کنید بخورید که برید دود بخورید؟! اصلا فرض کن اون دود مریضت هم نکنه، لااقل داری پول تو از بین می بری دیگه. یه چیزی بخور که جون بگیری، بنیه بگیری، برای سلامتیت خوب باشه. دود می خوری؟! پولت رو می دی دود بخوری؟! آدم عاقل این کار رو می کنه؟! چون نظریه ام این بوده، الحمدلله ۵۳ ساله دنبال هیچ کدوم از اینا نرفتم، تجربه اش هم نکردم، در جوونیام هم تجربه ش نکردم . تماسِ تنباکوحسین ! از میدان پانزده خرداد عبور می کنم و به بازار زرگرها می روم. به سمت جوان ۳۰-۳۵ ساله ای می روم که روبروی یک مغازه ی طلافروشی ایستاده و در حال کار کردن با گوشی اش است. از او می پرسم مردم کوچه بازار از بین سیگار، قلیان و سایر دخانیات کدام را بیشتر مصرف می کنند، می گوید خیلی خوبه! من که طرفدارشم. سیگار نه ها، قلیون . شروع می کنم درمورد قلیان و انواع تنباکو از او بپرسم، هنوز صحبتم تمام نشده است که گوشی اش زنگ می خورد. صفحه ی گوشی را به سمت من می گیرد و می گوید الان ببین؛ تنباکوحسین! ؛ شخصی که نام او را روی گوشی اش تنباکوحسین ذخیره کرده است به او زنگ می زند. به داخل مغازه می رود تا جواب تلفن را بدهد؛ درِ مغازه را هم به نشانه ی اینکه نمی خواهد گفت وگو را ادامه دهد پشت سرش می بندد. قلیان با طعم سبک بیشتر می کشند جلوتر روبروی یک مغازه ی طلافروشیِ دیگر، جوانی حدودا ۲۰ ساله ایستاده است. از او می پرسم اطرافیان تان از بین سیگار و قلیان کدام را بیشتر مصرف می کنند، می گوید سیگار که نمی کشند؛ ولی قلیون شاید بکشند بعضی ها . می پرسم قلیون با چه طعمی بیشتر می کشند، می گوید طعم های سبک مثل لیمو و پرتقال. طعم بندی هاش سنگین و سبک داره؛ مثلا دوسیب سنگین است، ۱۰ تا کام که می زنی اذیت می شی دیگه نمی تونی بکشی، ولی لیمو سبکه ۱۰ تا کام هم بکشی چیزیت نمی شه. دوز قطرانش است که می گند بالا و پایینه . از او می پرسم بیشتر در چه بازه ی سنی از قلیان استفاده می کنند، می گوید ۲۰ سال . مردها دوسیب یا آلبالو، زن ها سیب یخ یا بلوبری می کشند به سمت مرد طلافروش دیگری در بازار زرگرها می روم و می پرسم جوان های هم سن شما از دخانیات کدام را بیشتر مصرف می کنند، می گوید بیشتر قلیون شده دیگه، الان بیشتر همه قلیون دارند استفاده می کنند. سیگار یک وجهه ی بدی پیدا کرده ولی قلیون همه جا آزاده. همه ی کافه ها که قبلا می رفتی قهوه می خوردی الان قلیون هم کنارش گذاشتند، می ری املت بخوری یه قلیون هم کنارش گذاشته. الان اون ور منیریه یه آرایشگاه مردونه ست اون هم طبقه ی بالاییش رو قلیون گذاشته! طبقه ی هم کف آرایشگاهه طبقه ی اولش رو کرده قهوه خونه! . او در پاسخ به این سوال که قلیان با چه تنباکویی بیشتر استفاده می کنند، گفت بیشتر دوسیب یا آلبالو می کشند. مردها این اند دیگه؛ ولی زن ها بیشتر چیزای خنک مثل سیب یخ یا بلوبِری استفاده می کنند . من مغزم کشش نداره! از بازار زرگرها به داخل بازار بزرگ می روم. پیرمرد ۷۰-۸۰ ساله ای روبروی یک مغازه ی مس فروشی نشسته و باطری های قلمی و نیم قلمی می فروشد. می گویم دارم راجع به سیگار و سایر دخانیات گزارشی تهیه می کنم، حرفم را قطع می کند و می گوید من که مغزم کشش و اینا نداره! من اعصاب ندارم؛ دسِت درد نکنه. اینقدر گرفتاری دارم؛ خدا شاهده خودم نمی دونم کدوم ور دارم می رم. به حضرت عباس رفتم تیغ بگیرم؛ می خواستم برم این ور، رفتم مولوی! اینقدر فکرم خرابه . اِسی مشکی و مارلبرو خیلی می کشند در بازار بزرگ به یک ساعت فروشی سر می زنم که در آن سه پسر جوان فروشنده هستند. از یکی از آنها می پرسم این دورواطراف بیشتر چه نوع سیگاری می کشند، به یکی از همکارانش اشاره می کند و می گوید شما رئیس اید. من والا سیگار رو خیلی وارد نیستم . همکارش می گوید اِسی مشکی خیلی می کشند. مارلبرو هم می کشند . درمورد قلیان از آنها می پرسم؛ یکی از آنها می گوید قلیون نمی کشیم ، دیگری می گوید چرا قلیونم می کشند. برای قلیون کشیدن بعدازظهرا می رند پاتوق می کنند می کشند، می رند توی این سفره خونه، قهوه خونه هایی که تو بازار هستند می کشند . درمورد بازه ی سنی کسانی که بیشتر قلیان می کشند می گوید معمولا ۳۰ تا ۳۸ ساله هستند . درمورد نوع تنباکویی که بیشتر استفاده می کنند می گوید فکر کنم دوسیب و نعنا زیاد می کشند . قهوه خانه ی حاج علی درویش خان: اینجا کوچک ترین قهوه خونه ی دنیاست! به قهوه خانه ی حاج علی درویش خان در بازار بزرگ می روم. پیرمردی ۷۰-۸۰ ساله جلوی در قهوه خانه نشسته است. به سمت او می روم، وقتی می بیند قلم و کاغذ به دست گرفته ام، می پرسد گزارش می نویسی؟ می گویم بله، درمورد دخانیات تحقیق می کنم. می پرسم مردم کوچه بازار بیشتر چه نوع دخانیاتی مصرف می کنند، می گوید برای کدوم شرکت سیگارفروشی کار می کنی؟ ، می گویم من خبرنگار هستم، می پرسد برای روزنامه می نویسی؟ ، کارتم را نشان می دهم و می گویم خبرنگار سایت خبری-تحلیلی هستم. دوباره درمورد دخانیات می پرسم، می گوید آخه به چه دردی می خوره؟! ، می گویم موضوع گزارش مان این است، می گوید آخه داری برای شرکته کار می کنی دیگه، یه بازاریابی برای شرکته می شه . می گویم من خبرنگارم و برای شرکتی کار نمی کنم. جوان حدودا ۳۵ ساله ای که در کنار او نشسته برایش توضیح می دهد، او قانع می شود. درمورد سیگار می گوید من سیگار ایرانی می کشم؛ بهمن . می پرسم افرادی که در قهوه خانه ها یا سفره خانه ها رفت وآمد می کنند بیشتر چی می کشند، می گوید من اهل سفره خونه نیستم. برو قهوه خونه مون رو نگاه کن ببین اصلا چقدره! برو نگاه کن! . پسر جوانی از قهوه خانه بیرون می آید و من را به داخل راهنمایی می کند. قهوه خانه ای بسیار جمع وجور است؛ مغازه ای حدودا دو متر در دو متر. پسر جوانی که من را به داخل راهنمایی کرده به همراه جوان دیگری که داخل قهوه خانه نشسته است به سوالات من پاسخ می دهند. یکی از آنها می گوید اینجا کوچیک ترین قهوه خونه ی دنیاست. ۱۲۰ سال قدمت داره. به خدا اینجا اصلا کسی تو نمی آد، چایی رو می گیره می ره. هر کی هم یه مدل سیگار می کشه؛ ایرانی یا خارجی. اکثرا اونایی که داخل زندگی می کنند ایرانی می کشند چون گرونه سیگار. اونایی که دیگه خیلی وضع شون خوبه، سیگار خارجی مثل مارلبرو و وینستون می کشند . همکارش می گوید سیگار ایرانی مونتانا و بهمن می کشند؛ خیلی مارک ایرانی نداریم. خارجی هم اسی بِلَک، کاپیتان بلک و ناپولی می کشند . می پرسم در کدام بازه ی سنی بیشتر سیگار می کشند، می گوید همه رِنج! خانوم، آقا. بزن از ۱۰ ساله می کشه تا ۹۰ ساله، ۱۰۰ ساله . مامور انتظامات بازار: مردم از چشم پلیس می بینند! در داخل بازار بزرگ، در بالای یک ورودی نوشته شده است پاساژ فروردین . نبش آن مامور انتظاماتی که تب سنج در دست دارد روی صندلی نشسته است. به سمت او می روم. ابتدا کارت خبرنگاری ام را به دقت بررسی می کند و قبول می کند با او مصاحبه کنم. درمورد نحوه ی استفاده ی مردم از دخانیات و مواد مخدر می گوید: بستگی به محیطش دارد، در راسته ی بازار که ۹۰ درصد فقط سیگار مصرف می کنند. منتها در یک سری محیط ها مثل مولوی، شوش، توپ خانه (کنار مترو) یا چهارراه سیروس، معتاد و کارتن خواب زیاد است؛ به صورت علنی هم دارند مواد مخدر مصرف می کنند. این هم یک معضلی است. جالب این است که مردم این را از چشم پلیس می بینند! در صورتی که پلیس در این زمینه کاره ای نیست. باید مکان هایی مثل شهرداری یا بهزیستی زحمت بکشند، کمپ آماده کنند و زیرساخت آن را آماده کنند؛ پلیس فقط وظیفه ی جمع آوری معتادان را دارد. منتها مردم توقع دارند که پلیس در هر شرایطی اینها را جمع کند با خودش ببرد. ولی فرض کنید پلیس بیاید معتادها را جمع کند، آنها را کجا ببرد وقتی کمپی نیست که تحویل شان بگیرد؟ کوتاهی از طرف شهرداری و بهزیستی است که کمپ یا جایی ندارند که اینها را نگهداری کنند. وگرنه هر موقعی که آمادگی داشته باشند، پلیس بالافاصله معتادها را جمع می کند می برد. معضل دیگر این است که بعد از اینکه پلیس معتادها را دستگیر می کند، بلافاصله ول شان می کنند؛ نهایتا ۱۰-۱۵ روز آنها را نگه می دارند و ول شان می کنند. همان معتاد بدون اینکه ترک بکند، دوباره وارد جامعه می شود. مردم هم می گویند ببین پلیس هیچ کاری نکرد! ببین پلیس اینها را ول کرده است! . شاید دردناک ترین چیزی که برای پلیس وجود دارد این است که مردم به دلیل نداشتن اطلاعات کافی، همه ی این معضلات را از چشم پلیس می بینند. وظیفه ی ایجاد زیرساخت برای جمع آوری معتادان با شهرداری و بهزیستی است؛ باید کمپ را آماده بکنند. در تهران شاید حدود ۴-۵ هزار معتاد باشد؛ جمع آوری اینها برای پلیس کاری ندارد. مهم نگه داری اینها است که هزینه بر است. مهم فراهم کردن کمپ است؛ این معتاد وقتی داخل کمپ می رود، هزینه ی خوردوخوراک، هزینه ی دکتر و هزار نوع هزینه ی دیگر دارد. پلیس در عرض شاید کمتر از ۲۴ ساعت می تواند تمام معتادان شهر را جمع آوری کند؛ ولی جمع کند کجا ببرد؟ مساله ی اصلی این است که کجا ببرد و کجا نگهداری کند. دکه ی خیابان ناصرخسرو: بیشتر وینستون و کِنت می خرند به داخل خیابان ناصرخسرو می روم؛ همان حوالی از یک دکه دار می پرسم مردم بیشتر از شما چه نوع سیگاری می خرند، می گوید تمام محل ها یه نوع سیگار مصرف می کنند، سیگار یه نوعه دیگه، کاغذ! . می پرسم چه مارک سیگاری بیشتر از شما می خرند، می گوید برند وینستون بیشتر می گیرند، کِنت هم می خرند . او درمورد اینکه عده ای می گویند اطراف ناصرخسرو پر از معتاد است، می گوید دروغ می گند! تو الان از اینجا تا توپ خونه برو، ببین همچین چیزی می بینی؟! ولی مولوی و اطرافش این طور هستند . او درمورد قلیان می گوید درمورد قلیون نمی دونم؛ چون ما اینجا فروش تنباکو نداریم . معصومیان: اینها همه سروته یک کرباس اند حسام الدین معصومیان شرقی -روان شناس و درمانگر اعتیاد- در پاسخ به این سوال که آیا دخانیات می تواند آثار جانبی مثبتی هم داشته باشد، به انصاف نیوز گفت: دیدگاه من این است که تمام اینها سروته یک کرباس هستند. من متعجبم که چطور عده ای فکر می کنند چیزی که باعث تغییر خلق آدم می شود و با دود همراه است، می تواند نتیجه ی مثبتی داشته باشد! معصومیان درمورد این تصور که سیگار می تواند علائم اسکیزوفرنی را کاهش دهد، گفت: اسکیزوفرن ها عادت دارند سیگار بکشند؛ این به خاطر همان مساله ی وابستگی و اعتیادشان است. اگر واقعا سیگار کمک می کرد، چگونه است که این همه کارخانه ی داروسازی که در دنیا وجود دارد تا به حال این مساله را نفهمیده اند؟! اگر ماده ای در درون سیگار وجود داشت که مفید بود، چطور کارخانه های داروسازی تا به حال نتوانستند آن را بیرون بکشند و به بیماران بدهند؟! پس به نظر نمی آید که حقیقت داشته باشد. چون اگر شروع بکنید بگویید برای اسکیزوفرنی خوب است، یواش یواش همه خودشان را می زنند به اسکیزوفرن! چون اسکیزوفرنی یک طیف گسترده ای را دربرمی گیرد. بنابراین اینها همه سروته یک کرباس اند. به خاطر اینکه بشر قدرت این را ندارد که به درون خودش پی ببرد و از معنویت دور شده است، مدام به دنبال این است که یک چیزی را از بیرون -از طریق دهان، بینی، پوست یا هر جای دیگری شده- در بدنش فرو کند تا کمی حالش از چیزی که هست بهتر شود. این بشر مانده است و راه زندگی را گم کرده است. اینها همه به خاطر درماندگی بشر است مولانا می گوید اندیشه جایی رود وآنگه تو را آنجا کشد ؛ قبل از اینکه درمورد یک مورچه صحبت کنی، باید فلسفه ی دیدگاهت را روشن کنی، وگرنه مثلا می گویی این مورچه به درد نمی خورد چون یک چیز کوچک است. دیدگاه ما دیدگاه معنوی -spiritual- است؛ ما معتقدیم که این جهان هستی وجودی را خلق نکرده که ناقص باشد و احتیاج باشد که به خزعبلاتی مثل قلیان، تنباکو و سیگار رو بیاورد. کسانی که این چیزها را می سازند می دانند بشر خلاْیی دارد و برای پر کردنش تلاش می کند. یکهو می بینید که برِ یک خیابان تمام مغازه ها فروشگاه انواع و اقسام این چیزها شده است. بشر نمی داند، بلد نیست و نمی تواند از زندگی لذت ببرد؛ مثلا بلد نیست از یک توپ بازی لذت ببرد، در نتیجه می گوید بنشینیم قلیان بکشیم! بلد نیست که از خواندن یک کتاب لذت ببرد یا یک رمان بخواند، در نتیجه به مراسم قلیان درست کردن رو می آورد! یا به خاطر اینکه فکر می کند سیگار الکترونیک کلاس دارد، از آن استفاده می کند. اینها همه به خاطر درماندگی بشر است. دارو درمانی بهتر است یا کار کردن روی خود؟ معصومیان درمورد داروهای ترک سیگار و دخانیات گفت: من چون روانشناس هستم، داروها را نمی شناسم و میلی هم به کار کردن در زمینه ی داروشناسی و دارودرمانی ندارم. من به رشته هایی بیشتر علاقه مندم که مطالعه ی آنها باعث شناخت خود شود و کمک کند بتوانم اختیار زندگیم را در دست بگیرم. این داروها را می دهند، ولی از نظر ما بهترین راه برون رفت از اعتیاد به انواع تغییردهنده های خلق، کار کردن روی خود و خودآگاهی است. بهترین راه، رسیدن به جایی است که انسان مسئولیت نواقص خود را برعهده بگیرد و فکر نکند که یک دارو می تواند او را درمان کند. چرا که اگر به دارو وابستگی داشته باشد، باز به این دیدگاه می رسد که انسان در این جهان ناقص آفریده شده است. هیچ موجودی (هیچ وجودی که در روی کره ی زمین زیست می کند) به اندازه ی بشر خود را دست کم نگرفته است. در بین حیوانات هم این طور است که مثلا وقتی مسائل و مشکلاتی پیش می آید، می روند کنار یک گیاه خاصی می نشینند و استراحت می کنند تا چیز بدی که خورده اند از بدن شان بیرون برود؛ چون وجود ما خوددرمان، خودچرخش و خودجوشش است. ما علت سرطان ها و بیماری هایی که الان بشر با آنها درگیر است را چیزی جز نقص سیستم ایمنی نمی دانیم و این نقص هم به خاطر نوع و شیوه ی زندگی و تفکر ما است. وگرنه من خودم الان ۸-۹ سال است که گیاه خوارم و تمام بیماری هایم درمان شده است؛ بدون اینکه یک قرص بخورم. انجمن نیکوتینی های گم نام برای درمان وابستگی به نیکوتین انجمن هایی داریم؛ مثلا انجمن نیکوتینی های گم نام . این انجمن یک برنامه ی دوازده گامیِ معنوی دارد؛ شرایط گام های این برنامه اجازه می دهد که افراد از نیروی درون شان برای پر کردن خلاْهای شان استفاده کنند و نیازی به مصرف مواد نباشد. حتی ما برای افسردگی، انجمنی به اسم انجمن افسردگان گم نام داریم؛ کسانی که وارد این انجمن می شوند مسئولیت ناخوشی شان را می پذیرند و شروع می کنند به تغییر دادن خود و شیوه ی زندگی شان. برای اعتیاد علاج نداریم معصومیان درمورد روند جلسات درمانی و میزان زمان بر بودن آنها، گفت: به زمان اشاره کردید؛ دیدگاه ما این است که برای اعتیاد علاج نداریم، بلکه شفا و بهبودی داریم. یعنی این طور نیست که مثلا کسی امروز هر نوع ماده ی تغییردهنده ی خلقی را که مصرف می کند (مثل سیگار یا انواع مواد) یا رفتارهای اعتیادی را کنار بگذارد و فکر کند دیگر تا آخر عمر درمان شده است؛ این طور نیست که اگر کسی مثلا ۶ ماه یا یک سال این کار را بکند، فکر کند دیگر تمام شده است. ما چنین چیزی نداریم. اگر عمیقا روی تغییر شیوه ی زندگی مان در تمامی ابعاد جسمی، فیزیکی، روانی، عاطفی-هیجانی و معنوی کار نکنیم، از یک بیماری به بیماری دیگری می لغزیم. لغزش از یک بیماری به بیماری دیگر بنابراین درمان فوری و آنی نداریم. اگر چنین اتفاقی بیفتد آن را به عنوان یک بیماری دیگری تلقی می کنیم؛ به این صورت که طرف از یک بیماری درمان شده است ولی حتما بعد از مدتی به بیماری دیگری می لغزد. یعنی چیزی که در لاتین به آن کوئیک فیکس -quick fix- می گویند نداریم. تعدادی از کسانی که روی درمان اعتیاد کار می کنند برای پول دار شدن به غلط می گویند درمان سریع وجود دارد. درمان خیلی ساده است؛ چیز پیچیده ای ندارد. در مطب هم اگر گروه درمانی صورت بگیرد، درمان برگزیده ای است. چون ما در اجتماع و در روابط بین فردی بیمار می شویم و بهبودی مان هم در روابط بین فردی و در گروه اتفاق می افتد. ما در گروه، در جمع و در ارتباط با اطرافیان مان بیمار می شویم و در ارتباط با اطرافیان مان هم شرایط بهبودی را پیدا می کنیم. بنابراین گروه درمانی، درمان برگزیده است. خیلی بهتر است که یکی از کسانی که در حال بهبودی از آن ماجرا است هم در جلسات گروه شرکت کند؛ یعنی دستیار آن روانشناس یا روانپزشکی بشود که در آن گروه کار می کند. علاوه بر این گروه های خودیاری -self help group- در جهان وجود دارد و ما در ایران هم داریم. متاسفانه متخصصان دوست دارند که هر کاری از کانال آنها انجام شود؛ ولی ما کسی را که از طریق کار کردن روی خود از چیزی بهبودی به دست آورده باشد، یک متخصص می دانیم. من چند تا کتاب دارم؛ یکی از آنها کتاب اراده کافی نیست است که می گوید برعکس آن چیزی که همه فکر می کنند، این طور نیست که طرف بتواند فقط با اراده کردن سیگار کشیدن و سایر رفتارهای اعتیادی اش را کنار بگذارد. دیگری کتاب سازمان های معتاد -The addicted organizations- است؛ این کتاب درمورد سازمان ها و نهادهای اجتماعی است که به صورت اعتیادی عمل می کنند ولی پنهان ماندند و کسی به آنها توجه نمی کند. این سازمان ها باعث می شوند که فرایند اعتیاد به انواع تنباکو و سایر مواد تداوم پیدا کند. مساله ی اعتیاد باید به صورت خانوادگی و اجتماعی حل شود موضوع گسترده تر از این حرف ها است که آن را به صورت شخصی حل کنیم؛ کار کردنِ یک روانشناس با یک فرد نمی تواند به تنهایی مساله را حل کند. این مساله باید به صورت خانوادگی و اجتماعی حل شود. کتاب دیگری دارم به نام هم وابستگی دیگر بس است که در ارتباط با اطرافیان فردی است که مصرف کننده است؛ چون تا اطرافیان تغییر نکنند، این فرکانس یا موج تغییر به آن فردی که برجسته است و همه او را به عنوان فرد معتاد می شناسند نمی رسد. کتاب دیگری که دارم هم وابستگی، ناخوشی خود گمشده است. عبارت ناخوشی خود گم شده به این برمی گردد که ما از دوران کودکی به خاطر به دنیا آمدن در خانواده ی ناسالم و جامعه ی ناسالم، خود حقیقی مان را پنهان می کنیم، طرد می کنیم و مدفونش می کنیم و یک خود دروغینی ظاهر می شود. به همین دلیل است که دوست داریم مواد مصرف کنیم و انواع رفتارهای اعتیادی را انجام دهیم یا درگیر عشق هایی می شویم که بعدا تبدیل به تنفر می شود؛ این کارها را می کنیم تا چیزی را جای خود حقیقی مان بگذاریم. انجمن های مختلفی هستند که فعالیت می کنند؛ انجمن هایی مثل انجمن نیکوتینی های گمنام، افسردگان گم نام، الکلی های گم نام یا انجمن خانواده و آشنایانی که با این افراد در ارتباط اند. افراد در این انجمن ها روی خودشان کار می کنند. برای ما به عینه و به تجربه اثبات شده است که اطرافیان نسبت به خود فرد معتاد یا بیمار یا فرد بهره کش یا استثمارگر یا خوشیفته ای که در خانواده است، زودتر به مریضی های مختلف مبتلا می شوند. ما جداجدا نیستیم معصومیان در پاسخ به این سوال که خانواده و اطرافیان فرد معتاد باید چگونه تغییر کنند، گفت: کتاب سازمان های معتاد من را اگر مطالعه کنید در آنجا توضیح داده شده است که ما جداجدا نیستیم. من اینجا هستم و شما پشت تلفن اید؛ ولی یک پیوستگی معنوی تمام بشریت را در خودش احاطه کرده است. این پیوستگی از همان وجود الهی (یا نیروی برتر یا خدا یا هر چیزی که اسمش را بگذارید) سرچشمه می گیرد. ما یک پارچه هستیم. امکان ندارد یک نفر معتاد در جوب خیابان باشد ولی من سالم باشم؛ ما به هم ارتباط داریم. منتها این گونه شده است که آن فرد معتاد خیلی جلوی چشم قرار گرفته و مشکلش برجسته شده است و همه می گویند او و با انگشت او را نشان می دهند. ما یک اصطلاحی داریم که هر کسی را با یک انگشت نشان دادی و گفتی تو مقصری، یادت باشد باید سه انگشتت به طرف خودت باشد. به بچه هایی که از دیوار راست بالا می روند برچسب بیش فعال می زنند بنابراین محیطی که ما در آن بزرگ می شویم روی ما تاثیر می گذارد. مثلا به بچه هایی که از دیوار راست بالا می روند برچسب هایپراکتیو یا بیش فعال می زنند و می گذراندشان روی ریتالین. او بزرگ می شود و حتما معتاد یا حداقل آشفته می شود. او را می گذارند روی دارودرمانی در حالی که این کار درست نیست؛ بلکه باید محیط خانواده تغییر کند. این بچه که این مشکل را از آن دنیا با خودش نیاورده است؛ او -مثل خیلی های دیگر- در یک خانواده ی نابسامان و ناکارآمد -dysfunctional- متولد شده است. یعنی حتما در خانواده مشکلی بوده که این فرد دچار آشفتگی شده است. البته در اینجا یک پارادوکسی وجود دارد؛ یعنی ما به هیچ فردی مجوز نمی دهیم که مثلا به خاطر اینکه پدر و مادرت از هم طلاق گرفته اند، تو برو معتاد شو. اما آن پدر و مادر لازم است روی خودشان کار کنند؛ چون نباید به خاطر اینکه احساس گناه می کنند که بچه شان معتاد شده است به او سرویس های نابجا بدهند، از او حمایت های ناسالم بکنند و به او قول بدهند که برای او ماشین می خرند، زن یا شوهر می گیرند یا برایش ازدواج فلان طور ترتیب می دهند. این کارها را باید کنار بگذارند. اینها همه نابخردانه و ناسالم است. آنها باید بروند روی خودشان کار کنند ببینند چه مسائلی داشتند و چطور نتوانستند یک زندگی سالم، بانشاط و امنی را فراهم کنند که فرزند آنها از خانه فرار نکند و به دوستانی ملحق نشود که مواد مصرف می کنند. مشکل با فشار آوردن روی یک فرد حل نمی شود همه ی اینها درمورد جامعه هم برقرار است؛ ما مفهومی به نام جامعه ی معتاد -addicted society- داریم. کتابی به همین نام هست که اتفاقا من یک فصل آن را ترجمه کرده ام. ما همه پیوسته ایم؛ این طور نیست که مشکل با فشار آوردن روی یک فرد حل شود. البته یک فرد اگر بخواهد به تنهایی هم می تواند بهبود پیدا کند، زندگی شادمانه ای داشته باشد و هیچ کاری هم با مادر و پدرش نداشته باشد. این توانایی در ساخت بیولوژیک و روانی ما هست و طبیعت آن را این گونه ساخته است. اما اگر خود فرد نخواهد بهبود یابد و دیگران بهبودی او را بخواهند، می توانند با تغییر خودشان، با کار کردن روی خودشان و با قطع حمایت های ناسالم، فضایی را فراهم کنند که این فرد برای رفتار بیمارگونه ی خود از آنها ارتزاق نکند و توجیهی را به دست نیاورد. در این صورت فرد بیمار می ببیند که هیچ راه دیگری جز تغییر کردن ندارد؛ چون اطرافیان هم دیگر تغییر کرده اند. مثلا در ایران می بینید اگر در خیابانی دوبله که هیچ سوبله هم پارک کنید، کسی به کسی نیست؛ ولی اگر در یک جامعه ای که کمی بیشتر روی خودشان کار کرده اند کسی دوبله پارک کند آن مکان کامل مختل می شود. در چنین جامعه ای شما اگر در اتوبان دنده عقب بیایید اصلا می گویند شما یک مشکل روحی-روانی دارید؛ ولی در ایران طبیعی است. به همین دلیل است که اگر اطرافیان تغییر کنند و قوانین و مقررات هم تغییر کند، شرایط برای رشد بیماری و اعتیاد کمتر خواهد شد.