سود آتش‌سوزی های طولانی زاگرس به جیب چه کسانی می‌رود؟

سلامت نیوز:جنگل های بلوط استان کهگیلویه و بویراحمد با آتش سوزی غریبه نیست اما امسال شعله های آتش بیش از سال های پیش نفس جنگل را برید؛ حریق هایی که برخلاف سال های گذشته دنباله دار و سهمگین بودند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،امید سجادیان دبیر شبکه تشکل های محیط زیستی و منابع طبیعی استان از حجم بی سابقه آتش سوزی های بهار و تابستان امسال می گوید: سال های پیش آتش سوزی های استان بیشتراز 2 یا 3 روز طول نمی کشید اما امسال لنده 10 روز، خائیز 1 هفته، دم چنار 5 روز و باشت 4 روز سوخت. این حجم از آتش سوزی ها بی سابقه بود. هر سال با شروع فصل گرما آتش سوزی در جنگل های زاگرس شروع می شود و گزارش های زیادی از حجم خسارت های جبران ناپذیر آن منتشر می شود. از مرگ درختان بلوط که نماد زاگرس هستند تا تلف شدن حیواناتی که در آتش گیر می افتند. اما نکته ای که سجادیان به آن اشاره می کند ، حاکی از تفاوت های محلی و دلایلی است که در هر خطه فرق می کند. او به تفصیل، دلایل آتش سوزی های استان خود را تقسیم بندی می کند: اگر دلیل اول را حجم بالای علف به خاطر بارندگی های بهار بدانیم در ادامه باید بگوییم آتش در بخش هایی که نزدیک روستا است بیشتر به دلیل اختلافات عرفی بین روستاییان است مثلاً برای منطقه چرای دام یا آتش زدن دورریزهای کشاورزی که به عمد یا از روی ندانم کاری کنترل نمی شود و در مناطق مسکونی بیشتر به خاطر زمین خواری و تغییر کاربری اتفاق می افتد. در مناطق گردشگری مانند شهرستان دنا و شهر سی سخت نیز عمدتاً به علت کوتاهی مسافران در خاموش کردن آتش است. اما یک بخش مهم آتش سوزی های امسال در ارتفاعات صعب العبوری اتفاق افتاده است که دسترسی به آن سخت است و هیچ سودی به حال سودجویان ندارد. سجادیان با استناد به عکس ها و ویدیوهایی که از بهمن و اسفند به دست فعالان زیست محیطی استان رسید، می گوید: امسال بحثی که روی آن مشکوک هستیم بحث زغال گیری است. ما انواع عکس ها و کلیپ هایی داشتیم که کنار درخت ها آتش گذاشته بودند تا درخت آتش بگیرد و خشک بشود و بعد بیایند زغال آن را بگیرند. این مسأله باید بررسی بشود ولی آتش سوزی عمدی در استان زیاد داریم. او که مدام در عملیات اطفای حریق حضور داشته و در آخرین عملیات به علت کشیدگی رباط پا مصدوم و خانه نشین شده از مشاهدات خود در ارتفاعات اطراف آبشار شهر یاسوج می گوید که یک یا چند نفر چند منطقه را به آتش کشیده بودند و بعد از خاموش کردن آتش توسط تیم اطفا، دوباره بالادست را آتش زده بودند.زغال درخت بلوط یکی از انواع زغال هایی است که در بازار ایران مشتریان پر و پا قرصی دارد. آن طور که گفته می شود قیمت این زغال مرغوب این روزها کیلویی 30 تا 60 هزار تومان است و به تمامی کشور قاچاق می شود. قاچاقچیان برای به دست آوردن این زغال در مناطق صعب العبور اقدام به آتش زدن می کنند و بعد می گریزند تا اواسط پاییز که درختان سوخته از پا می افتند و آتش افروزان برمی گردند و کنده های سوخته را جمع می کنند، بی دردسر بار می زنند و به کوره ها می رسانند؛ یک سرمایه گذاری بدون ریسک. چه کسی نگران درختان سوخته است؟آرش نیکخو فعال زیست محیطی یکی از افرادی است که در بیشتر حریق های استان کهگیلویه و بویراحمد حضور داشته است. او یکی از فاکتورهای مهم افزایش آتش سوزی ها را تغییر فصول می داند و می گوید: بارش های استان به جای زمستان عمدتاً در بهار اتفاق افتاد و این باعث افزایش حجم علف در مراتع شده بود. علف ها بعد از خشک شدن در ابتدای سال براحتی باعث گسترش آتش می شوند. اما فاکتور دیگر را با توجه به پراکندگی مناطق آتش گرفته و همزمانی آنها که گاهی در یک منطقه از 3 یا 4 ناحیه مختلف آغاز می شده تنها به عمدی بودن آن مرتبط می داند. او از مشاهدات خودش می گوید: به عنوان نمونه وقتی در کوه سیاه مرز بین شهرستان لنده و بخش چهار روستا در شهرستان کهگیلویه آتش گرفت من ساعت 8 و نیم شب به همراه یکی از دوستان داشتیم بخشی از آتش را خاموش می کردیم که با دو چشم خودم دیدم در فاصله 300 متری و در شیب زیاد چند نفر دوباره آتش روشن کردند و فرار کردند. ما هم ترسیدیم و منطقه را ترک کردیم چون منطقه پرت و دورافتاده ای است. او که مانند سجادیان معتقد است سودجویی قاچاقچیان زغال دلیل بخش بزرگی از این آتش سوزی ها در ارتفاعات بکر استان است، می گوید: من شخصاً از نزدیک 7 یا 8 انبار بزرگ زغال را که موجودی شان ارزشی بیش از 10میلیارد تومان داشت در برازجان به چشم دیدم. راه های باریک و کوهستانی شهر دیشموک هم یکی از جاده هایی است که بیشترین قاچاق زغال به خوزستان از آن عبور می کنند. متأسفانه این روند یک تراژدی برای جنگل های بلوط ماست. آن طور که فعالان استان می گویند راه های رساندن درختان به کوره های زغال بسیار است؛ از استفاده از ماشین های شوتی گرفته تا بار زدن در ماشین هایی که پوشش شرکت های رسمی مواد غذایی دارند.سجادیان که دبیر تشکل نهضت سبز زاگرس است دلایل این اتفاقات عمدی را این طور بیان می کند: ما در استان تعارضات زیادی بین دولت و مردم داریم. نه مردم با دولت گفت و گو می کنند نه دولت پیشگام گفت و گو می شود و این تعارضات خودش را در این حوادث نشان می دهد. در خیلی از آتش سوزی ها مردم بومی فعال بودند اما در بعضی جاها هیچ مشارکتی نمی کردند با اینکه خودشان ذینفع مراتع هستند اما مشارکت خیلی کمی داشتند. روستاهایی بود که در بالادست می سوخت اما مردم دراین سو می گفتند بگذار بسوزد مگر مال ماست؟ چنین برداشتی هست و مردم فکر می کنند زمین مال آنها نیست و چه بهتر که بسوزد. جواد نارکی مدیر تشکل سبزگامان گچساران که یک سمن زیست محیطی است در اطفای آتش سوزی های گچساران نقش پررنگی داشته و یکی از اعضای خود به نام البرز زارعی را در این آتش سوزی ها از دست داد. نارکی هم از مردم روستاهایی می گوید که فعالانه در اطفای آتش شرکت می کردند و هم از بی تفاوتی مردمی که آتش در چند صد متری روستای آنها بود: جاهایی داشتیم که نمی خواهم نام ببرم؛ آتش از 200 متری روستا شروع شد و 24 ساعت ادامه داشت اما یک نفر هم از روستا برای کمک نیامد. یک کیلومتر آن طرف تر روستایی بود که مردمش شرکت فعال داشتند. او از کمبود امکانات برای اطفای حریق می گوید و رسیدگی نکردن مسئولان استانی در مورد مداوای مصدومانی که داوطلبانه به دل آتش می رفتند: تا جایی که خاطرم هست فقط یک خبرگزاری از تهران آمدند. هیچ کمک مالی به ما نشد و کسی هم نیامد آماری بگیرد و استمدادی بشود. تقریباً اصلاً چنین موردی نداشتیم. جواد حیدریان خبرنگار حوزه محیط زیست و اهل استان کهگیلویه و بویراحمد هم معتقد است بخش زیادی از حریق های استان عمدی بوده است: برآورد من این است که در 20 سال گذشته این حجم گسترده از آتش سوزی در استان بی سابقه است. او با تأکید بر اینکه فعالان زیست محیطی استان که از نزدیک در اطفای آتش سوزی ها حضور داشته اند بارها از عمدی بودن برخی از حریق ها گفته اند، علت العلل این اتفاقات را در فقر و عدم توسعه یافتگی مردم در استان می دانند: این رفتارهای سودجویانه از فقر و عدم توسعه یافتگی اتفاق می افتد. او با اشاره به نرخ بالای بیکاری در استان، تنگدستی را دلیل رفتارهای قهری می داند. حیدریان از پتانسیل بالای استان می گوید: استان کهگیلویه و بویراحمد دارای ذخایر نفت و گاز است و از سویی یکی از بالاترین نرخ های بارندگی و منابع آبی را در اختیار دارد. جنگل های انبوه این استان هم یکی از غنی ترین منابع زیستی و گونه های گیاهی است اما یکی از استان هایی است که متأسفانه توسعه نامتوازن در آن اتفاق افتاده و به این حوادث تلخ منجر شده است. با آغاز فصل سرد سال کم کم از میزان آتش سوزی هایی که هنوزهم ادامه دارد کم خواهد شد و فعالان زیست محیطی و درختان بلوط نفسی تازه می کنند اما با چشمانی نگران به آینده ای نزدیک. آیا این آتش سوزی ها در سال آینده تکرار خواهد شد. 6 ماه فرصت برای ایجاد نقشه ای فراگیر و جامع داریم که به صورت واقعی آمار خسارت ها در آن بیان شده و دلایل آتش سوزی ها به تفکیک در آن بررسی شده باشد؛ زمانی کافی برای گفت و گو با جوامع محلی تا توانمند سازی و آموزش آنها، از آموزش به نیروهای مردمی و حمایت آنها تا تهیه ابزاری برای اطفای حریق. 6 ماه زمان کمی نیست.