سناریوی تازه برای احیای تالاب گاوخونی

سلامت نیوز:براساس قوانین مسئولیت مدیریت آب با وزارت نیرو ست، این وزارتخانه هم پس از تامین آب شرب موظف به تامین آب برای محیط زیست است. اخیرا رضا اردکانیان، وزیر نیرو در پاسخ به اینکه رهاسازی آب موجب بهترشدن شرایط تالاب ها شده است؟ گفت که هم بارش ها کمک کرد و در مواردی هم که امکانش بود، پس از تامین اولویت هایی مانند شرب، رهاسازی نیز انجام شد. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،ولی عملا بخش کشاورزی و صنعت در میانه راه طولانی موجود بین سدها تا تالاب ها، چند برابر سهم خود برداشت می کنند و عملا حقابه تالاب ها به درستی و یا اصلا تامین نمی شود. قصه همه تالاب ها کمابیش یکسان است، اما قرار است برای تالاب گاوخونی برنامه 5ساله ای به مانند برنامه احیای دریاچه ارومیه با همکاری ذینفعان تدوین شود. مکان یابی اشتباه صنایع باران های 2سال اخیر اوضاع تالاب ها را تا حدودی بهبود بخشید اما حکایت گاوخونی، داستانی است پر آب چشم. براساس آنچه سازمان محیط زیست به عنوان حقابه زیستی تالاب گاوخونی تعیین کرده است، از 1.2میلیارد مترمکعب آبی که سالانه در این حوزه آبریز، وارد زاینده رود می شود، باید 176میلیون مترمکعب به بدنه تالاب گاوخونی وارد شود، اما وزارت نیرو تاکنون قطره ای از آن را تخصیص نداده است. منابع آبی زاینده رود همیشه محدود بوده است، اما راه اندازی و افتتاح متناوب فازهای جدید در حوزه صنعت، گسترش جمعیت و توسعه کشاورزی در بالادست حوزه آبریز تالاب گاوخونی فشار را بر این منابع بیشتر کرده است. آزاده احمدی، متخصص مدیریت منابع آب درباره اینکه در این شرایط چه کارهایی می شود کرد تا جان تالاب گاوخونی را نجات داد، می گوید: اصولا یکی از راه حل های مسئله، پیدا کردن منابع جایگزین است. استفاده از پساب تصفیه شده شهرها در صنعت می تواند بخشی از مشکل را برطرف کند ولی حوزه آبریز گاوخونی یک حوزه بسته به حساب می آید، در نتیجه پساب را نمی توان به عنوان یک منبع جدید به حساب آورد؛ چراکه پساب شهر اصفهان بخشی از آب های زیرزمینی این حوزه آبریز است. ضمن اینکه متأسفانه صنایع بزرگ و آلاینده در بالادست شهر اصفهان راه اندازی شده است. صنایعی به این منطقه آورده شده که اصولا باید در کنار آب های آزاد تاسیس شود و نه در منطقه نیمه خشکی مانند اصفهان. آب، موضوع فرابخشی است انتقال آب از حوزه های مجاور و شیرین سازی آب دریا از راه حل های دیگر است، اما به گفته این متخصص حوزه آب، تجربیات قبلی نشان داده که طرح ها روی کاغذ اصولی است، ولی موقع اجرا، برای منابع آبی اتفاقات دیگری رخ می دهد و عملا در نهایت چیزی دست تالاب ها را نمی گیرد. رئیس پژوهشکده آب و فاضلاب دانشگاه صنعتی اصفهان می گوید: آب به منطقه نیمه خشکی مثل اصفهان منتقل می شود ولی مثلا کشاورز در بالا دست حوزه آبریز تصمیم می گیرد که محصولی بکارد که اساسا در استان های شمالی آن محصول با کیفیت بهتر و با آب کمتری به دست می آید، سیاستگذاری درستی در این زمینه وجود ندارد. این کار به ضرر کشاورزان پایین دست حوزه آبریز هم تمام می شود که حقابه قدیمی دارند، ولی به دلیل سوءمدیریت، مقدار آب همیشگی به زمین های شان نمی رسد.به دلیل نبود حکمرانی مؤثر در حوزه مدیریت آب اجرای طرح های توسعه ای عموما به نفع محیط زیست و تالاب ها تمام نخواهد شد. به گفته آزاده احمدی، علاوه بر نیاز به برقراری حکمرانی خوب و مؤثر آب، سیاستمداران نیز باید در بحث های کارشناسی حوزه آب نقش مداخله کننده خود را کنار بگذارند. او می گوید: بارها شده که افرادی حقابه ثابت ندارند ولی تحت فشارهای سیاسی آب دائم می گیرند. هنوز برگه های تبلیغات انتخاباتی بین کشاورزان منتشر می شود که وعده می دهد چاه های غیرمجاز شما را به مجاز تبدیل می کنیم در حالی که قانون چنین اجازه ای را نداده است. در واقع برنامه ریزی ها باید بر اساس آمایشی باشد که در آن آب یک موضوع فرابخشی است. با پیگیری های مردم و تشکل های زیست محیطی موضوع احیای این تالاب به کارگروه ساماندهی تالاب گاوخونی به ریاست وزارت نیرو واگذار شده و قرار است در یک برنامه 5ساله مانند آنچه برای دریاچه ارومیه تدوین و اجرا شد، برنامه ای با احتساب حقوق حقابه برها تدوین شود. هم اکنون نقشه راهی برای احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی با همکاری 2استان اصفهان و چهار محال و بختیاری ارائه شده و ظرف 2هفته آینده نهایی می شود. حال باید دید این برنامه، آبی را به پهنه بی جان گاوخونی می رساند و آیا این تالاب دوباره زیستگاه باکلا، حواصیل و آب چلیک ها خواهد شد؟