زنان سرپرست خانوار در تنگنای کرونا
سلامت نیوز: در طول یک سال پدر و مادر و بعد همسرم را از دست دادم؛ اینک علاوه بر فرزندم، مسئولیت برادرم هم به عهده ام افتاده است؛ زندگی آنچنان روی کریه خود را نشان داده که دیگر نای حرکت ندارم و در سن ۳۲ سالگی با سبزی پاک کردن زندگی پر غصه ام را می گذرانم. به هر سازمانی هم مراجعه می کنم، می گویند چون خیلی جوان هستی، حمایت خاصی نمی توانیم انجام دهیم، برو کار پیدا کن. ولی چون زن هستم در بسیاری از مکان ها نمی توانم کار کنم و حالا با این وضعیتی که بیماری کرونا به وجود آورده و حمایت از دو نوجوان که نیازهای بسیار دارند، در گرداب ناامیدی دست و پا می زنم. رویکرد آسیب به سمت زنان زنانه شدن آسیب های اجتماعی با مسایل و مشکلات زنان ارتباط مستقیم دارد. با توجه به افزایش آمار زنان سرپرست خانوار و مشکلاتی که برای این قشر از جامعه وجود دارد، حمایت های دولتی یا هیچ یا ناکافی است؛ آیا این زمینه های فقر و آسیب های بیشتر اجتماعی را دو چندان نکرده است؟ زنانی که سرپرست خود را از دست می دهند و توان اقتصادی مضاعف ندارند، طبیعتا در شرایط بحرانی، مشکلات شان حادتر می شود. فقر اینگونه از زنان می تواند تأثیرات منفی بسیاری را در جامعه ها به دنبال داشته باشد. هر جامعه ای که در آن فقر زیاد شود، یکی از عوارض اش در همه گروه های اجتماعی، آسیب های جسمی، روحی و مالی خواهد بود. فقر فرهنگی در مورد زنان بی پناه، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان می گوید: علت اصلی مشکلات زنان سرپرست خانواده، بیشتر ناشی از فقر فرهنگی است. او به سخنانش ادامه می دهد: در بسیاری از این قشر، فقر فرهنگی بیش از فقر اقتصادی به چشم می آید. فاطمه السادات حسینی می افزاید: بسیاری از این زنان از ظرفیت مطلوبی برخوردارند اما به علت نداشتن مهارت و آموزش ندیدن، دچار استضعاف فکری هستند و اعتماد بنفس ندارند. به همین جهت دچار آسیب های بیشتر می شوند و محتاج یاری و آموزش و کمک هستند. این استاد دانشگاه همچنین می گوید: متاسفانه برخی از بانوان بی سرپرست دچار بیماری اعتیاد هستند که این مقوله درکنار فقر فرهنگی، هم خود و هم فرزندان شان را با مشکلات بهداشتی، اجتماعی و آسیب های متعدد رو به رو می کند. حسینی می افزاید: زنان سرپرست خانوار به ۴ دسته اجتماعی تقسیم می شوند از جمله زنان مطلقه، معلولین، همسران زندانیان و زنانی که تحت پوشش هیچ نهادی نیستند. او معتقد است: ریشه بسیاری از آسیب هایی که زنان بی سرپرست دچار می شوند، نشأت گرفته از کوتاهی و بی مسئولیتی های برخی از مردان است که به تن پروری عادت کرده اند. مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان در پاسخ به خبرنگار اطلاعات که تاکنون برای این زنان چه کاری انجام شده، پاسخ می دهد: این اداره کل در زمینه آموزش مهارت های زندگی و روانشناسی از سال ۹۴ طرح تاب آوری اجتماعی را برای این زنان آغاز کرده است. وی به سخنانش می افزاید: در این طرح تلاش کرده ایم زنان سرپرست خانواده بتوانند مشکلات زندگیشان را مدیریت کرده و ارتباط مؤثری با فرزندانشان داشته باشند. او با بیان این که با توجه به این که علت بسیاری از جرایم، ناتوانی در کنترل خشم و نیز مهارت تعامل ارتباطی است، می افزاید: با آموزش های تربیتی به سبک زندگی اسلامی با مشاوره های متعدد سعی شده از جرایم متعدد توسط این قشر جلوگیری شود. حسینی معتقد است: فرهنگ شاه کلید ارتقا و پیشگیری و درمان است؛ برای همین با همکاری سازمان بهزیستی، علوم پزشکی و دیگر سازمانها با اداره کل بانوان استانداری کرمان برای زنان بی سرپرست برنامه های متعددی برگزار شده است از جمله رویکرد مهارت های قبل، بعد و حین ازدواج برای جلوگیری از آسیب به این خانواده ها. در سال ۹۴ برای حل مشکلات اقتصادی این قشر از زنان جامعه تفاهم نامه ای با شرکت ماهتاب و کمیته امداد امضا شد تا طرح نیروگاه خورشیدی که برای ۲۲۰۰ خانوار انجام شده تا درآمدی برای زنان بی سرپرست باشد که مهارت های زندگی کمتری دارند. حسینی می گوید که برای زنان حاشیه شهر کرمان ـ چه آنها که تحت حمایت اند و چه آنها که حمایت نمی شوند ـ طرحی با رویکرد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی انجام شده است که پس از آموزش توانستند کالاهایی را تولید کنند و نمایشگاه برپا کنند. مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان در پایان این گفتگو به طرح های راهبردی اشاره می کند که تا حدودی توانسته است مشکل اشتغال بانوان سرپرست خانواده را رفع کند. آنچه در زندگی دیدم زنان بی سرپرست یا سرپرست خانوار زیادند ولی همه مصاحبه نمی کنند. یکی از زنان خودسرپرست الف پ می گوید: به جرم بچه دار نشدن همسرم رهایم کرد. تک فرزند خانواده بودم. پدر و مادر مسنم خیلی زود تنهایم گذاشتند و من ماندم و یک دنیا سختی و بی کسی. آسیب ها یکی پس از دیگری به صورتم سیلی زدند و تبدیل شدم به زنی درمانده که حالا توان اداره کردن خودم را هم ندارم. حمایت سازمان های حمایتی و دولت هم آنقدر نیست که بتوان حتی دست بر زانو گرفت و بلند شد. او ادامه می دهد: به هر نهادی که مراجعه می کنم، آنقدر ضوابط دست و پاگیر و قانونهای گره بر گره رو میشود که ترجیح می دهی با بدبختی های خودت در تنهایی بسازی و دیگر پیگیر کارت نشوی. تنهایی و بیکاری یک زن بزرگترین آسیبی است که احساس می کنم روح ما زنان را می خورد. جایگاه سازمان بهزیستی دکتر وحید زاده ـ معاون اجتماعی و پیشگیری سازمان بهزیستی در باره آسیب پذیری زنان می گوید: زنان سرپرست خانوار به اشکال مختلف و با توجه به نظر مددکاران اجتماعی می توانند از خدمات مالی، بیمه ای، تسهیلات شغلی و مهارت های زندگی و حرفه ای انواع کمک هزینه های توانمند سازی استفاده کنند. اگر آنان همکاری مورد انتظار را با مددکاران داشته باشند مسئله ای ایجاد نمی شود. دکتر وحیدزاده در رابطه با چگونگی حمایت های سازمان بهزیستی از زنان آسیب پذیر به سخنانش می افزاید: آنان می توانند از خدمات مددکاری و مشاوره ای کلینیک های مددکاری استفاده کنند و فقط مستمری بگیر سازمان نباشند. در واقع آنان در فرایند حل مسئله قرار می گیرند. پرونده های آنان برای توانمندسازی روحی و روانی و مالی به کلینیک های مددکاری تخصصی سپرده می شود. مسائل آنان عمدتا به دلیل نبود همکاری با مددکاران و نبود تمایل به شرکت در فرایند حل مسئله است. وی همچنین می گوید: کروناویروس بر زندگی همه جامعه تأثیر داشته و این قشر از جامعه را هم تحت تأثیر قرار داده است؛ که حمایت سازمان در حد آگاهی بخشی با واسطه رسانه ها، کلینیک های مددکاری بوده است. زنان سرپرست خانوار افرادی بالغ و آگاه هستند و سازمان بهزیستی یک سازمان حمایتی با رویکرد صرف پرداخت مستمری نبوده و عمدتاً پرداخت مستمری در این سازمان مقطعی(مثلاً برای دو سال) است و برای کمک به توانمندسازی مددجو پرداخت می شود. عمده کار بهزیستی ارائه خدمات تخصصی به منظور توانمندسازی مددجویان است. او در مورد حمایت زنانی که در بیغوله های اطراف شهر تهران زندگی را سپری می کنند، می گوید: ما زنان سرپرست خانوار زیاد داریم، خیلی از آنان نیاز به حمایت سازمان ندارند یا احساس می کنند که ندارند، به همین دلیل مراجعه نمی کنند. سامانه ما مددجو و مددکار محور است، مددجویان مراجعه می کنند و برای بهبود وضعیت خود از واحدهای مختلف سازمان و از مددکاران تقاضای کمک و حمایت دارند. ولی زنان حاشیه نشین که نیاز زیادی به حمایت دارند، معمولاً از مراجعه به ما خودداری می کنند. معاون اجتماعی بهزیستی استان اشاره می کند که به جز واحد اورژانس اجتماعی بهزیستی که کار آن مداخله در بحران های فردی، اجتماعی و خانوادگی است، دیگر واحدهای بهزیستی حق ورود به حریم شخصی افراد را ندارند. با توجه به مراجعین و تحلیل آماری درخواست های صورت پذیرفته، به طور فصلی و سالیانه وضعیت اختلالات فردی و اجتماعی افراد مورد مطالعه قرار می گیرد. دکتر وحید زاده به سخنانش ادامه می دهد: اخیراً حجم طلاق به شدت افزایش یافته و به همان تناسب درخواست برای خدمات با تقاضای بیشتری مواجه شده است اما سازمان یک سری محدودیت هایی به لحاظ تخصصی در این رابطه دارد؛ در حال حاضر حدود ۸۰۰۰ نفر زن سرپرست خانوار از بهزیستی خدمات مستمر دریافت می کنند؛ و تعدادی دیگر از خدمات غیر مستمر مانند تسهیلات، کمک هزینه موردی بهره مندند. او می پرسد چه چیزهایی آسیب پدید می آورد و زنان را مستحق کمک می سازد؟ و پاسخ می دهد: بیکاری، اعتیاد، تغییر نگرش اجتماعی نسبت به خانواده و کارکردهای آن، تغییر حوزه صمیمیت، تضعیف شبکه های خویشاوندی و داربست های حمایتی خانوادگی و فامیلی، بی مهارتی و بی مسئولیتی و عدم پایبندی به چارچوب خانواده، لذت طلبی، فردگرایی، کاهش آستانه تحمل فردی و اجتماعی، ضعف در مهارتهای زندگی، فقدان سازوکارهای مداخله در روابط خانوادگی؛ همه این ها به روح و روان زنان آسیب می زند و آنان را محتاج حمایت می کند. وحید زاده ـ در پایان این گفتگو با خبرنگار اطلاعات، برنامه های سازمان را بر می شمرد: سازمان برای آحاد مختلف جامعه انواع طرح ها و برنامه های پیشگیرانه و آگاهی بخش و حمایت برای استفاده از منابع در راستای تحکیم بنیان خانواده را دارد. انواع مشاوره هم در برنامه سازمان است مانند آموزش پیش از ازدواج، تحکیم بنیان خانواده، ژنتیک، فرزند پروری، همسریابی، ترک اعتیاد، ارتباط مؤثر و کسب و کار. آسیب شناسی گذرا کارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند اعتیاد، قاچاق، سرقت، مشکلات اخلاقی، قتل و دیگر آسیب های اجتماعی، ریشه در مشکلات اقتصادی دارد و مشکلات مالی مؤثرین عامل در افزایش این آسیب های اجتماعی است که زنجیروار به همدیگر مرتبط است و موجب افزایش آمار ناهنجاری های اجتماعی می شود. بنا به اظهار نظر بسیاری از کارشناسان، زن بدون پشتوانه همسر دچار چالش های مختلف می شود و در واقع نبود مرد، خانواده را مستعد بروز ناهنجاری های مختلف می کند؛ بر این اساس نهادهای مسئول دولتی و سازمان مردم نهاد باید بیش از پیش مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کند تا بزهکاری و خلاف به این نوع خانواده ها رخنه نیابد و موجب گرفتاری خودشان و جامعه نشود. در شرق دور زندگی میلیون ها نفر در سراسر جهان تحت تأثیر آسیب های اجتماعی قرار دارد که هزینه های هنگفت اقتصادی و اجتماعی به وجود می آورد و توسعه انسانی را دشوار می سازد. با همه تلاش های صورت گرفته در بسیاری از کشورها برای کاهش خطرپذیری و آثار منفی آسیب های اجتماعی، هزینه ها در حال افزایش است. آماده بودن و مدیریت آسیب های اجتماعی و انسانی هزینه ها را کاهش می دهد و جوامع مختلف را در برابر این بحران ها ایمن می کند. بیش از یک میلیون جان باخته، کرونا سبب شده بسیاری خانواده ها فقیر شوند یا از دهک متوسط به دهک فقیر سقوط کنند، سرپرست خانوار خود را از دست بدهند یا زنان و کودکان زیادی بی پناه شوند. جمعیت جهان در آستانه خطرهای ناشی از آسیب های اجتماعی زندگی می کند. آسیب به سبب از دست رفتن منابع و دستاوردها به وجود می آید که تحقق دوباره آن ها سالیان زیاد طول می کشد. اگرچه سیاست گذاری اثربخش، فراهم آوردن امکانات و منابع لازم، صورت بندی پیش بینی های مناسب، تهیه سناریوهای مناسب و اقدامات برنامه ریزی شده در مراحل، پیش، حین و پس از وقوع آسیب در زمره وظایف اصلی دولت ها و حکومت ها است، اما شیوه انجام این وظایف در کشورهای گوناگون متفاوت است. طبق قوانین ژاپن، بخش خصوصی، افراد جامعه و نهادهای اجتماعی در برنامه های کاهش خطرات آسیب های اجتماعی شرکت می کنند. از طرف دیگر، موسسات آموزشی نیز وظیفه آموزش در این زمینه را انجام می دهد. قوانین ژاپن بر ارائه آموزش عمومی به مردم از طریق رسانه های همگانی تاکید دارد. ساختار مدیریت آسیب های اجتماعی چیست؟ ژاپن انواع آسیب های اجتماعی را هم به سبب سن بیشتر زنان و هم بحران های طبیعی دارد مانند جدایی، زلزله، سیل، توفان. ژاپن سابقه بسیار طولانی در مدیریت آسیب های اجتماعی دارد و امروز کرونا به این سابقه افزوده است. ایران کمترین تجربه برنامه ریزی مدیریت آسیب اجتماعی را دارد. سطوح برنامه ریزی در ژاپن در چهار سطح ملی، استانی، محلی و شهروندان تفکیک شده است. سازمان های مدیریت آسیب های اجتماعی در کشورها تغییرات گسترده ای را تجربه کرده اند و در هر دوره از اصلاحات سازمانی، بر قدرت سازمان های مدیریت آسیب های اجتماعی کشورها افزوده شده است. به دلیل اهمیت مدیریت آسیب های اجتماعی برخاسته مثلا از کرونا و لزوم هماهنگی بین وزارتخانه های مختلف و اهمیت تامین اعتبارات، این مدیریت در ژاپن زیر نظر عالی ترین مقام اجرایی کشور است. قوانین مرتبط با مدیریت آسیب های اجتماعی هم زمان با تکامل سازمان های مدیریت آسیب ها دچار تغییرات می شود. به نحوی که ابتدا قوانین عمدتا به صورت موضوعی و مربوط به یک بخش خاص مدیریت آسیب تصویب می شود و سپس به سمت جامع تر شدن قوانین پیش می رود. اتوبوس صورتی در ژاپن این اتوبوس که به رنگ صورتی و با گل های مختلف نقاشی شده است غذا و نوشیدنی در اختیار دختران بی پناهی که به علت فقر خانواده از خانه خارج و یا قربانی مزاحمت های خیابانی شده اند قرار می دهد. البته اعضای گروه مشاوره نیز در این اتوبوس برای راهنمایی دختران مستقر است. در شب اول استقرار این اتوبوس ۱۵ دختر از آن بازدید کرده و مشکلات خود را با مشاوران مطرح کرده اند. البته ایده اولیه این اتوبوس مربوط به سئول، پایتخت کره جنوبی است و در واقع طرحی برای کمک به دختران آسیب پذیر بود که توکیو نیز از این ایده استفاده کرده است. البته مشاوران زیادی برای همکاری و نجات دختران با این اتوبوس اعلام همکاری کرده اند و معتقدند این روش ساده و همکاری مشاوران موجب برگشت تعداد زیادی از دختران به زندگی روزانه و معمولی خواهد شد و به این طریق از پیامدهای ناگوار جلوگیری خواهد شد. مانند هر کشور دیگری ژاپن نیز زنان آسیب دیده دارد؛ چندی پیش زنی که کنار خیابان در توکیو زندگی می کرد از کرونا مرد. شهرداری هرچند گاه او را برای شستشو و بهداشت فردی می برد و دوباره به خواست خودش به خیابان بر می گرداند. اما این بار که به سراغش رفتند پیرزن مرده بود. زنان کارتن خواب زیادی در توکیو شب های کرونایی را در نداشتن سرپناه در خیابان به سر می برند. برخی می گویند دولت برای اینان سرپناه تهیه کرده اما آنان دوباره به کنار خیابان بر می گردند، انگار روزی خود را در گرو کارتن خوابی می بینند. شیما فتح نجات ـ خبرنگار کرمان
تماس با کلینیک تبسم جهت مشاوره سکته مغزی و رزرو نوبت
- شماره تلفن: ۶۶۵۶۴۶۷۴ | ۶۶۴۳۶۲۹۱
- ارسال درخواست ویزیت و مشاوره آنلاین سکته مغزی از طریق واتسپ : 09355354332
- زمان پاسخگویی: ساعت ۹ الی ۲۱
سلامت نیوز: در طول یک سال پدر و مادر و بعد همسرم را از دست دادم؛ اینک علاوه بر فرزندم، مسئولیت برادرم هم به عهده ام افتاده است؛ زندگی آنچنان روی کریه خود را نشان داده که دیگر نای حرکت ندارم و در سن ۳۲ سالگی با سبزی پاک کردن زندگی پر غصه ام را می گذرانم. به هر سازمانی هم مراجعه می کنم، می گویند چون خیلی جوان هستی، حمایت خاصی نمی توانیم انجام دهیم، برو کار پیدا کن. ولی چون زن هستم در بسیاری از مکان ها نمی توانم کار کنم و حالا با این وضعیتی که بیماری کرونا به وجود آورده و حمایت از دو نوجوان که نیازهای بسیار دارند، در گرداب ناامیدی دست و پا می زنم. رویکرد آسیب به سمت زنان زنانه شدن آسیب های اجتماعی با مسایل و مشکلات زنان ارتباط مستقیم دارد. با توجه به افزایش آمار زنان سرپرست خانوار و مشکلاتی که برای این قشر از جامعه وجود دارد، حمایت های دولتی یا هیچ یا ناکافی است؛ آیا این زمینه های فقر و آسیب های بیشتر اجتماعی را دو چندان نکرده است؟ زنانی که سرپرست خود را از دست می دهند و توان اقتصادی مضاعف ندارند، طبیعتا در شرایط بحرانی، مشکلات شان حادتر می شود. فقر اینگونه از زنان می تواند تأثیرات منفی بسیاری را در جامعه ها به دنبال داشته باشد. هر جامعه ای که در آن فقر زیاد شود، یکی از عوارض اش در همه گروه های اجتماعی، آسیب های جسمی، روحی و مالی خواهد بود. فقر فرهنگی در مورد زنان بی پناه، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان می گوید: علت اصلی مشکلات زنان سرپرست خانواده، بیشتر ناشی از فقر فرهنگی است. او به سخنانش ادامه می دهد: در بسیاری از این قشر، فقر فرهنگی بیش از فقر اقتصادی به چشم می آید. فاطمه السادات حسینی می افزاید: بسیاری از این زنان از ظرفیت مطلوبی برخوردارند اما به علت نداشتن مهارت و آموزش ندیدن، دچار استضعاف فکری هستند و اعتماد بنفس ندارند. به همین جهت دچار آسیب های بیشتر می شوند و محتاج یاری و آموزش و کمک هستند. این استاد دانشگاه همچنین می گوید: متاسفانه برخی از بانوان بی سرپرست دچار بیماری اعتیاد هستند که این مقوله درکنار فقر فرهنگی، هم خود و هم فرزندان شان را با مشکلات بهداشتی، اجتماعی و آسیب های متعدد رو به رو می کند. حسینی می افزاید: زنان سرپرست خانوار به ۴ دسته اجتماعی تقسیم می شوند از جمله زنان مطلقه، معلولین، همسران زندانیان و زنانی که تحت پوشش هیچ نهادی نیستند. او معتقد است: ریشه بسیاری از آسیب هایی که زنان بی سرپرست دچار می شوند، نشأت گرفته از کوتاهی و بی مسئولیتی های برخی از مردان است که به تن پروری عادت کرده اند. مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان در پاسخ به خبرنگار اطلاعات که تاکنون برای این زنان چه کاری انجام شده، پاسخ می دهد: این اداره کل در زمینه آموزش مهارت های زندگی و روانشناسی از سال ۹۴ طرح تاب آوری اجتماعی را برای این زنان آغاز کرده است. وی به سخنانش می افزاید: در این طرح تلاش کرده ایم زنان سرپرست خانواده بتوانند مشکلات زندگیشان را مدیریت کرده و ارتباط مؤثری با فرزندانشان داشته باشند. او با بیان این که با توجه به این که علت بسیاری از جرایم، ناتوانی در کنترل خشم و نیز مهارت تعامل ارتباطی است، می افزاید: با آموزش های تربیتی به سبک زندگی اسلامی با مشاوره های متعدد سعی شده از جرایم متعدد توسط این قشر جلوگیری شود. حسینی معتقد است: فرهنگ شاه کلید ارتقا و پیشگیری و درمان است؛ برای همین با همکاری سازمان بهزیستی، علوم پزشکی و دیگر سازمانها با اداره کل بانوان استانداری کرمان برای زنان بی سرپرست برنامه های متعددی برگزار شده است از جمله رویکرد مهارت های قبل، بعد و حین ازدواج برای جلوگیری از آسیب به این خانواده ها. در سال ۹۴ برای حل مشکلات اقتصادی این قشر از زنان جامعه تفاهم نامه ای با شرکت ماهتاب و کمیته امداد امضا شد تا طرح نیروگاه خورشیدی که برای ۲۲۰۰ خانوار انجام شده تا درآمدی برای زنان بی سرپرست باشد که مهارت های زندگی کمتری دارند. حسینی می گوید که برای زنان حاشیه شهر کرمان ـ چه آنها که تحت حمایت اند و چه آنها که حمایت نمی شوند ـ طرحی با رویکرد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی انجام شده است که پس از آموزش توانستند کالاهایی را تولید کنند و نمایشگاه برپا کنند. مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان در پایان این گفتگو به طرح های راهبردی اشاره می کند که تا حدودی توانسته است مشکل اشتغال بانوان سرپرست خانواده را رفع کند. آنچه در زندگی دیدم زنان بی سرپرست یا سرپرست خانوار زیادند ولی همه مصاحبه نمی کنند. یکی از زنان خودسرپرست الف پ می گوید: به جرم بچه دار نشدن همسرم رهایم کرد. تک فرزند خانواده بودم. پدر و مادر مسنم خیلی زود تنهایم گذاشتند و من ماندم و یک دنیا سختی و بی کسی. آسیب ها یکی پس از دیگری به صورتم سیلی زدند و تبدیل شدم به زنی درمانده که حالا توان اداره کردن خودم را هم ندارم. حمایت سازمان های حمایتی و دولت هم آنقدر نیست که بتوان حتی دست بر زانو گرفت و بلند شد. او ادامه می دهد: به هر نهادی که مراجعه می کنم، آنقدر ضوابط دست و پاگیر و قانونهای گره بر گره رو میشود که ترجیح می دهی با بدبختی های خودت در تنهایی بسازی و دیگر پیگیر کارت نشوی. تنهایی و بیکاری یک زن بزرگترین آسیبی است که احساس می کنم روح ما زنان را می خورد. جایگاه سازمان بهزیستی دکتر وحید زاده ـ معاون اجتماعی و پیشگیری سازمان بهزیستی در باره آسیب پذیری زنان می گوید: زنان سرپرست خانوار به اشکال مختلف و با توجه به نظر مددکاران اجتماعی می توانند از خدمات مالی، بیمه ای، تسهیلات شغلی و مهارت های زندگی و حرفه ای انواع کمک هزینه های توانمند سازی استفاده کنند. اگر آنان همکاری مورد انتظار را با مددکاران داشته باشند مسئله ای ایجاد نمی شود. دکتر وحیدزاده در رابطه با چگونگی حمایت های سازمان بهزیستی از زنان آسیب پذیر به سخنانش می افزاید: آنان می توانند از خدمات مددکاری و مشاوره ای کلینیک های مددکاری استفاده کنند و فقط مستمری بگیر سازمان نباشند. در واقع آنان در فرایند حل مسئله قرار می گیرند. پرونده های آنان برای توانمندسازی روحی و روانی و مالی به کلینیک های مددکاری تخصصی سپرده می شود. مسائل آنان عمدتا به دلیل نبود همکاری با مددکاران و نبود تمایل به شرکت در فرایند حل مسئله است. وی همچنین می گوید: کروناویروس بر زندگی همه جامعه تأثیر داشته و این قشر از جامعه را هم تحت تأثیر قرار داده است؛ که حمایت سازمان در حد آگاهی بخشی با واسطه رسانه ها، کلینیک های مددکاری بوده است. زنان سرپرست خانوار افرادی بالغ و آگاه هستند و سازمان بهزیستی یک سازمان حمایتی با رویکرد صرف پرداخت مستمری نبوده و عمدتاً پرداخت مستمری در این سازمان مقطعی(مثلاً برای دو سال) است و برای کمک به توانمندسازی مددجو پرداخت می شود. عمده کار بهزیستی ارائه خدمات تخصصی به منظور توانمندسازی مددجویان است. او در مورد حمایت زنانی که در بیغوله های اطراف شهر تهران زندگی را سپری می کنند، می گوید: ما زنان سرپرست خانوار زیاد داریم، خیلی از آنان نیاز به حمایت سازمان ندارند یا احساس می کنند که ندارند، به همین دلیل مراجعه نمی کنند. سامانه ما مددجو و مددکار محور است، مددجویان مراجعه می کنند و برای بهبود وضعیت خود از واحدهای مختلف سازمان و از مددکاران تقاضای کمک و حمایت دارند. ولی زنان حاشیه نشین که نیاز زیادی به حمایت دارند، معمولاً از مراجعه به ما خودداری می کنند. معاون اجتماعی بهزیستی استان اشاره می کند که به جز واحد اورژانس اجتماعی بهزیستی که کار آن مداخله در بحران های فردی، اجتماعی و خانوادگی است، دیگر واحدهای بهزیستی حق ورود به حریم شخصی افراد را ندارند. با توجه به مراجعین و تحلیل آماری درخواست های صورت پذیرفته، به طور فصلی و سالیانه وضعیت اختلالات فردی و اجتماعی افراد مورد مطالعه قرار می گیرد. دکتر وحید زاده به سخنانش ادامه می دهد: اخیراً حجم طلاق به شدت افزایش یافته و به همان تناسب درخواست برای خدمات با تقاضای بیشتری مواجه شده است اما سازمان یک سری محدودیت هایی به لحاظ تخصصی در این رابطه دارد؛ در حال حاضر حدود ۸۰۰۰ نفر زن سرپرست خانوار از بهزیستی خدمات مستمر دریافت می کنند؛ و تعدادی دیگر از خدمات غیر مستمر مانند تسهیلات، کمک هزینه موردی بهره مندند. او می پرسد چه چیزهایی آسیب پدید می آورد و زنان را مستحق کمک می سازد؟ و پاسخ می دهد: بیکاری، اعتیاد، تغییر نگرش اجتماعی نسبت به خانواده و کارکردهای آن، تغییر حوزه صمیمیت، تضعیف شبکه های خویشاوندی و داربست های حمایتی خانوادگی و فامیلی، بی مهارتی و بی مسئولیتی و عدم پایبندی به چارچوب خانواده، لذت طلبی، فردگرایی، کاهش آستانه تحمل فردی و اجتماعی، ضعف در مهارتهای زندگی، فقدان سازوکارهای مداخله در روابط خانوادگی؛ همه این ها به روح و روان زنان آسیب می زند و آنان را محتاج حمایت می کند. وحید زاده ـ در پایان این گفتگو با خبرنگار اطلاعات، برنامه های سازمان را بر می شمرد: سازمان برای آحاد مختلف جامعه انواع طرح ها و برنامه های پیشگیرانه و آگاهی بخش و حمایت برای استفاده از منابع در راستای تحکیم بنیان خانواده را دارد. انواع مشاوره هم در برنامه سازمان است مانند آموزش پیش از ازدواج، تحکیم بنیان خانواده، ژنتیک، فرزند پروری، همسریابی، ترک اعتیاد، ارتباط مؤثر و کسب و کار. آسیب شناسی گذرا کارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند اعتیاد، قاچاق، سرقت، مشکلات اخلاقی، قتل و دیگر آسیب های اجتماعی، ریشه در مشکلات اقتصادی دارد و مشکلات مالی مؤثرین عامل در افزایش این آسیب های اجتماعی است که زنجیروار به همدیگر مرتبط است و موجب افزایش آمار ناهنجاری های اجتماعی می شود. بنا به اظهار نظر بسیاری از کارشناسان، زن بدون پشتوانه همسر دچار چالش های مختلف می شود و در واقع نبود مرد، خانواده را مستعد بروز ناهنجاری های مختلف می کند؛ بر این اساس نهادهای مسئول دولتی و سازمان مردم نهاد باید بیش از پیش مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کند تا بزهکاری و خلاف به این نوع خانواده ها رخنه نیابد و موجب گرفتاری خودشان و جامعه نشود. در شرق دور زندگی میلیون ها نفر در سراسر جهان تحت تأثیر آسیب های اجتماعی قرار دارد که هزینه های هنگفت اقتصادی و اجتماعی به وجود می آورد و توسعه انسانی را دشوار می سازد. با همه تلاش های صورت گرفته در بسیاری از کشورها برای کاهش خطرپذیری و آثار منفی آسیب های اجتماعی، هزینه ها در حال افزایش است. آماده بودن و مدیریت آسیب های اجتماعی و انسانی هزینه ها را کاهش می دهد و جوامع مختلف را در برابر این بحران ها ایمن می کند. بیش از یک میلیون جان باخته، کرونا سبب شده بسیاری خانواده ها فقیر شوند یا از دهک متوسط به دهک فقیر سقوط کنند، سرپرست خانوار خود را از دست بدهند یا زنان و کودکان زیادی بی پناه شوند. جمعیت جهان در آستانه خطرهای ناشی از آسیب های اجتماعی زندگی می کند. آسیب به سبب از دست رفتن منابع و دستاوردها به وجود می آید که تحقق دوباره آن ها سالیان زیاد طول می کشد. اگرچه سیاست گذاری اثربخش، فراهم آوردن امکانات و منابع لازم، صورت بندی پیش بینی های مناسب، تهیه سناریوهای مناسب و اقدامات برنامه ریزی شده در مراحل، پیش، حین و پس از وقوع آسیب در زمره وظایف اصلی دولت ها و حکومت ها است، اما شیوه انجام این وظایف در کشورهای گوناگون متفاوت است. طبق قوانین ژاپن، بخش خصوصی، افراد جامعه و نهادهای اجتماعی در برنامه های کاهش خطرات آسیب های اجتماعی شرکت می کنند. از طرف دیگر، موسسات آموزشی نیز وظیفه آموزش در این زمینه را انجام می دهد. قوانین ژاپن بر ارائه آموزش عمومی به مردم از طریق رسانه های همگانی تاکید دارد. ساختار مدیریت آسیب های اجتماعی چیست؟ ژاپن انواع آسیب های اجتماعی را هم به سبب سن بیشتر زنان و هم بحران های طبیعی دارد مانند جدایی، زلزله، سیل، توفان. ژاپن سابقه بسیار طولانی در مدیریت آسیب های اجتماعی دارد و امروز کرونا به این سابقه افزوده است. ایران کمترین تجربه برنامه ریزی مدیریت آسیب اجتماعی را دارد. سطوح برنامه ریزی در ژاپن در چهار سطح ملی، استانی، محلی و شهروندان تفکیک شده است. سازمان های مدیریت آسیب های اجتماعی در کشورها تغییرات گسترده ای را تجربه کرده اند و در هر دوره از اصلاحات سازمانی، بر قدرت سازمان های مدیریت آسیب های اجتماعی کشورها افزوده شده است. به دلیل اهمیت مدیریت آسیب های اجتماعی برخاسته مثلا از کرونا و لزوم هماهنگی بین وزارتخانه های مختلف و اهمیت تامین اعتبارات، این مدیریت در ژاپن زیر نظر عالی ترین مقام اجرایی کشور است. قوانین مرتبط با مدیریت آسیب های اجتماعی هم زمان با تکامل سازمان های مدیریت آسیب ها دچار تغییرات می شود. به نحوی که ابتدا قوانین عمدتا به صورت موضوعی و مربوط به یک بخش خاص مدیریت آسیب تصویب می شود و سپس به سمت جامع تر شدن قوانین پیش می رود. اتوبوس صورتی در ژاپن این اتوبوس که به رنگ صورتی و با گل های مختلف نقاشی شده است غذا و نوشیدنی در اختیار دختران بی پناهی که به علت فقر خانواده از خانه خارج و یا قربانی مزاحمت های خیابانی شده اند قرار می دهد. البته اعضای گروه مشاوره نیز در این اتوبوس برای راهنمایی دختران مستقر است. در شب اول استقرار این اتوبوس ۱۵ دختر از آن بازدید کرده و مشکلات خود را با مشاوران مطرح کرده اند. البته ایده اولیه این اتوبوس مربوط به سئول، پایتخت کره جنوبی است و در واقع طرحی برای کمک به دختران آسیب پذیر بود که توکیو نیز از این ایده استفاده کرده است. البته مشاوران زیادی برای همکاری و نجات دختران با این اتوبوس اعلام همکاری کرده اند و معتقدند این روش ساده و همکاری مشاوران موجب برگشت تعداد زیادی از دختران به زندگی روزانه و معمولی خواهد شد و به این طریق از پیامدهای ناگوار جلوگیری خواهد شد. مانند هر کشور دیگری ژاپن نیز زنان آسیب دیده دارد؛ چندی پیش زنی که کنار خیابان در توکیو زندگی می کرد از کرونا مرد. شهرداری هرچند گاه او را برای شستشو و بهداشت فردی می برد و دوباره به خواست خودش به خیابان بر می گرداند. اما این بار که به سراغش رفتند پیرزن مرده بود. زنان کارتن خواب زیادی در توکیو شب های کرونایی را در نداشتن سرپناه در خیابان به سر می برند. برخی می گویند دولت برای اینان سرپناه تهیه کرده اما آنان دوباره به کنار خیابان بر می گردند، انگار روزی خود را در گرو کارتن خوابی می بینند. شیما فتح نجات ـ خبرنگار کرمان