دوزيستان ايران؛ كتابي با پشتوانه ۱۰ سال تحقيق مستمر ميداني
سلامت نیوز:كتاب دوزيستان ايران، يك راهنماي جامع زيست شناسي، بوم شناسي و حفاظت است كه قريب ۱۰ سال كار ميداني مستمر پشتوانه به ثمر نشستن آن است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،نويسندگان كتاب، باربد صفايي مهرو و هانيه غفاري در اين مجلد۳۵۲ صفحه اي اطلاعاتي منحصربه فرد را از دوزيستان ايران با خوانندگان سهيم شده اند كه بي اغراق شايد نمونه مشابه آن را كم تر بتوان در ميان كتاب هاي مرجع حوزه محيط زيست سراغ گرفت. يكي از ويژگي هاي اين كتاب تمام رنگي اين است كه مخاطبانش تنها دانشجويان و پژوهشگران رشته هاي مرتبط علوم طبيعي و حفاظت از تنوع زيستي نيستند بلكه عموم مردم هم مي توانند از آن به عنوان دريچه اي به دنياي زيباي پيرامون شان بهره مند شوند. براي صحبت بيشتر در اين مورد گفت وگويي با باربد صفايي مهرو، نويسنده ارشد اين كتاب و رييس هيات مديره موسسه خزنده شناسان پارس داشته ايم. آنچه در ادامه مي خوانيد، شرح كامل اين گفت وگو و دريچه اي به دنياي شگفت انگيز دوزيستان ايران زمين است. دوزيستان چه ويژگي منحصربه فردي دارند كه مورد توجه شما قرار گرفتند؟ واقعيتش من هميشه بيشتر به سمت سمندرها گرايش داشتم يعني نوع زندگي و تاثيرات انسان بر زندگي آنها برايم جذابيت داشت. از اين رو يك دهه هست كه روي پروژه حفاظت از سمندر كوهستاني كايزر (سمندر كوهستاني لرستان) فعاليت دارم، در سال ۹۱ هم پايان نامه كارشناسي ارشد خود را بر همين اساس دنبال كردم. اما آنچه در خلال گردآوري كتاب حاضر توجه من را جلب كرد، تفاوت هاي آوايي و رفتاري دوزيستان بود. بر اساس همين تفاوت هاي آوايي بود كه ما يك جنس جديد از وزغ ها را در ايران معرفي كرديم. البته يك جنس ديگر هم بر اساس صفات ريخت شناسي، رفتاري، زيستگاهي و جغرافياي زيستي معرفي كرده ايم همچنين جنس ديگري نيز بر اساس خصوصيات جمجمه اي تفكيك و به افتخار اسكندر فيروز، بنيانگذار سازمان حفاظت محيط زيست نامگذاري شد. وقتي من عكاسي را براي اين كتاب آغاز كردم، شب هايي كه تا صبح در زيستگاه مي ماندم، برايم خيلي خاص بود و در آن اوقات به اين فكر مي كردم كه چطور قورباغه ها و وزغ ها همديگر را اشتباه نمي گيرند؟ چطور است كه يك قورباغه با وزغ جفت گيري نمي كند؟ يا چرا وزغ هايي كه صداي شان با هم متفاوت است، مي توانند در يك زيستگاه با يكديگر زيست كنند؟اما زنگ تفاوت صداها در ذهن من در دو همايش، يكي همايش خزنده شناسي اروپا و ديگري همايش حفاظت از تنوع زيستي آسيا زده شد. در يكي از اين همايش ها محققان مي گفتند كه چطور مي توان گونه ها را بر اساس همين آواها از يكديگر تفكيك كرد و با چه شرايط دمايي و با چه دستگاه هايي مي توان اين آواها را ثبت كرد و در همايش ديگر گفته شد كه چطور بر اساس همين آواها مي توانيد تخمين جمعيت انجام دهيد يعني براي برآورد جمعيت دوزيستان ضرورت ندارد كه شما حتما حيوان را از طبيعت صيد كنيد. همه اينها جذابيت هايي بود كه من را بيشتر به سمت دوزيستان سوق داد. وقتي كار ضبط صداها را آغاز كردم، ابتدا همه چيز خيلي عادي جلوه مي كرد اما بعد از مدتي تفاوت ها اينقدر ملموس شد كه حتي مي توانستم آنها را با گوش بشنوم يعني اينطور نيست كه آواها فقط با استفاده از دستگاه هاي پيچيده اي قابل شنيدن باشند و اين خارق العاده است. كار كتاب را از چه زماني آغاز كرديد؟ عكاسي ماكروگرافي براي اين كتاب از سال ۲۰۰۹ ميلادي آغاز شد. آن زمان دوربيني خريدم كه با استفاده از آن بتوانم عكس هاي ماكرو از دوزيستان بگيرم، خيلي از عكس هايي كه در كتاب مشاهده مي كنيد، ظرف همين سال هاي اخير گرفته شده است. عكاسي ماكرو چه ويژگي دارد كه به شما در انجام كارتان كمك كرد؟ عكاسي ماكرو در ايران خيلي مورد توجه نبوده و ما هم با آغاز كار متوجه شديم كه عكس زيادي از گونه هايي كه مي خواهيم روي آنها مطالعه كنيم، موجود نيستند يا اگر هم عكسي وجود داشت، كيفيت مطلوبي نداشت و صرفا عكاس از بالا تصويري را ثبت كرده بود كه اغلب زاويه مناسب هم نداشت. براي همين ماكروگرافي را روي گروه بزرگي از خزندگان و دوزيستان ايران شروع كردم و در خلال كارهاي تحقيقاتي حتي از لاروها، تخم ها و زيستگاه آنها عكس مي گرفتم. در حال حاضر يك مجموعه 25 هزار فريمي جمع آوري شده كه بخشي از اين عكس ها كه بيش از 450 فريم هستند در فصل اصلي كتاب شامل شناسايي تخم، لارو و بالغين مورد استفاده قرار گرفته. بعد دو سال كه عكاسي ماكرو را شروع كردم، صفحه آرايي كتاب نيز آغاز شد. در آن زمان به اين جمع بندي رسيديم كه تهيه عكس از كف دست، كف پا، غدد پاراتوئيد، غدد پوستي روي بدن و زير بدن، زبان، دندان و چشم هم اهميت دارد به همين دليل هم بخشي را در كتاب به اين مورد اختصاص داديم كه خواننده بتواند تمامي اين مشخصات را به طور كامل و البته با جزييات به صورت واضح مشاهده كند. طيف مخاطبان كتاب خيلي گسترده است، چرا؟ ما تصميم گرفتيم با طيف وسيعي از مخاطبان ارتباط بگيريم چرا كه تنها از اين طريق مي توان قدمي هر چند كوچك در راه حفاظت از اين زيستمندان باارزش برداشت. بنابراين مخاطب اين كتاب مي تواند كودكي باشد كه علاقه مند به شناسايي محيط اطرافش است، مي تواند يك فرد حرفه اي يا حتي يك دانشجو باشد كه بخواهد نحوه مطالعه، بيومتري و حتي اصول اخلاقي حرفه اي را بياموزد. اگر كسي علاقه مند به مطالعه دوزيستان است، با كمك اين كتاب مي تواند نه تنها مراحل مختلف زندگي آنها را دنبال كند بلكه حتي صداهاي شان را هم با استفاده از كيوباركدها بشنود. البته اين صداها را به زودي روي سايت خزنده شناسان پارس هم بارگذاري خواهيم كرد. داشتن صداها چه كمكي مي كند؟ اگر شما در زمان و جاي مناسب باشيد، با پخش اين صداها مي توانيد پاسخ دريافت كنيد. ما در اين كتاب بر اساس تجربه مناطقي را معرفي كرده ايم كه يك فرد علاقه مند مي تواند حتي ۵ يا ۶ گونه را ببيند يعني با همين آواهاي به ظاهر ساده امكان شناسايي درصد قابل توجهي از تنوع زيستي دوزيستان فراهم مي شود. اينكه در برخي مناطق كسي بتواند ظرف تنها يكي دو شب نه تنها آواهاي متفاوت را بشنود و حتي خود گونه را ببيند، يك دستاورد خيلي لذت بخش خواهد بود. در حين گردآوري كتاب توانستيم همه اين صداها را در بازه هاي متفاوت تست كنيم و بهترين چيزي كه ممكن بود را از نظر گراف در اختيار مخاطب قرار دهيم. از نظر آواشناسي نرم افزارهايي هست كه اجازه مي دهد صداها را تبديل به گراف كنيم و بر اساس گراف ها، فركانس ها و تواترهاي مختلف آنها را آناليز كنيم. آواها يا تناوب بالايي دارند و زود قطع مي شوند يا طولاني تر هستند و تناوب پايين تري دارند يا مانند جنس جديد Calliopersa هم تناوب بالايي دارند و هم بسيار طولاني هستند. همه اينها نشان مي دهد كه اين بحث موضوع خيلي مهمي در دوزيستان است چرا كه تمامي ارتباطات دوزيستان از نظر آوايي به اين شكل است و به آنها اجازه مي دهد كه حتي از كيلومترها دورتر ماده ها را به سمت بركه ها فرا بخوانند و اين كليد زادآوري است؛ در نتيجه همين آواهاي به ظاهر ساده ظرف ميليون ها سال به دوزيستان بدون دم كمك كرده اند تا بتوانند حضورشان را در طبيعت تثبيت كنند. از نظر شما اين كتاب چه جاهاي خالي را جز مواردي كه اشاره كرديد، در مطالعه دوزيستان پر كرده؟ پيش تر كليد شناسايي صحيح لاروها و تخم ها به صورت منسجم وجود نداشت و در اين كتاب براي ايران و قسمتي از خاورميانه كليدهاي مذكور را به صورت تفكيكي و مجزا آورده ايم كه علاقه مندان بتوانند با كمك آنها راحت تر شناسايي را انجام دهند. زيستگاه ها، تفاوت ريخت شناسي گونه ها، نحوه ثبت تفاوت ها، نحوه جفت گيري گونه ها، ساز و كارهاي دفاعي و حفاظت از دوزيستان بخش اعظم اين كتاب را تشكيل داده است. در اين كتاب تمام دوزيستان ايران شامل ۲۲ گونه و ۴ زيرگونه را به طور كامل تشريح كرده ايم. علاوه بر اين بايد اشاره كنم كه پراكنش ها جداي از كار ميداني نگارنده حاصل تلاش هاي قريب ۷۰ نفر است. اين افراد كساني هستند كه دوزيستان را در زيستگاه هاي مختلف مشاهده و ثبت كرده اند. در كتاب حاضر هر جايي كه عكسي ديديم، از آن نگذشتيم و با اجازه تصويربرداران در بخش انتهايي كتاب (قريب 2240 ثبت) را در حدود ۴۰ صفحه با عنوان (Checklist of Taxonomy and distribution) مستند كرديم. اين را هم اضافه كنم كه گزارش هاي متعددي از نمونه هايي هست كه در موزه هاي مختلف دنيا (حدود 42 موزه بين المللي) ثبت شده اند يعني اگر كسي بخواهد يك گونه دوزيست را در موزه هاي داخل يا خارج ايران مشاهده كند، از اين طريق مي تواند دسترسي راحت تري داشته باشد. ضمنا در انتهاي كتاب در بخش پيوست ها توضيح جامعي درباره موزه ها و نام اشخاصي كه گونه را ثبت كرده اند، ارايه شده.وضعيت تاكسنوميك خيلي از گونه ها هم كه در مورد آنها شك و شبهاتي وجود داشت، در اين كتاب تا حد زيادي مشخص شده به عنوان مثال يوهان فريدريش گملين كه سال ۱۱۷۰ ه.ش به ايران آمد، از يك قورباغه غول پيكر در شمال ايران به نام Rana gigas نام مي برد كه اين گونه مجدد مورد مطالعه قرار گرفت و وضعيت آن مشخص شد. منابع كتاب هم خيلي زياد است، دليل چيست؟ در واقع ما از سال ۱۷۷۰ ميلادي هر آنچه درباره دوزيستان ايران وجود داشت را به عنوان منبع مورد استفاده قرار داديم و منابع همگي در كتاب استفاده شده اند. دوزيستان ايران بيشتر در چه مناطقي زيست مي كنند؟ ما در مجموع بيش از ۲۲۴۰ نقطه از حضور دوزيستان را در ايران ثبت كرده ايم و نقشه ها هم بر اساس ركوردهاي مستند تنظيم شده. قريب اتفاق ركوردها در مناطق زاگرس، البرز، نوبوسيندي (جنوب كشور) و شمال تا شرق فلات مركزي ثبت شده اند گرچه ما در مناطق كويري تقريبا هيچ ركوردي از دوزيستان نداريم چرا كه در اين مناطق به دليل خشكي بيش از آستانه تحمل دوزيستان پراكنش آنها بسيار محدود مي شود. كمي هم در مورد الزامات اخلاقي كه در كتاب آمده، صحبت كنيد.اغلب دانشجويان تصور مي كنند كه بايد گونه ها را از طبيعت گرفته و آنها را به آزمايشگاه منتقل كنند كه همين امر به شدت ايجاد دردسر مي كند. معمولا گونه هاي مختلف دوزيستان وضعيت حساس دارند در نتيجه برداشت بي رويه آنها از طبيعت، يك صدمه جدي است. بر همين اساس الزامات اخلاقي ميداني را تشريح كرديم. به معرفي جنس هاي جديدي كه در اين كتاب معرفي كرديد، بازگرديم. اهميت اين موضوع چقدر است؟ ما دو جنس وزغ جديد براي ايران و جهان در اين كتاب معرفي كرديم، البته نمونه هاي آنها را قبلا هم داشتيم اما اين نمونه ها در جنس هاي ديگر قرار گرفته بودند. اين نمونه ها تفاوت هاي آوايي، رفتاري، مورفولوژيكي و ژنتيكي زيادي با بقيه داشتند. همين تفاوت ها آنها را از گروه وزغ هاي سبز و گروه وزغ هاي مربوط به هندوستان كه در جنوب شرقي ايران داشتيم، جدا كرد و بر اساس همين صفات دو جنس جديد معرفي شد. يكي را به افتخار اسكندر فيروز، بنيانگذار سازمان حفاظت محيط زيست با نام (Firouzophrinus) و ديگري را به دليل صداي بسيار شگفت انگيز و منحصربه فرد (Calliopersa) نامگذاري كرديم. فرينه به معناي وزغ است و كاليوپه هم خداي شعر و موسيقي در اساطير يوناني است، به علاوه محل كشف گونه را هم با نام پرسا يعني ايران مشخص كرديم. جنس دوم صداي بسيار زيبايي دارد و البته جثه اش هم نسبتا كوچك است. وزغ هاي خوش نواي پارسي يا Calliopersa در محلي زندگي مي كنند كه تنها سالي چند روز ممكن است، آب داشته باشد بنابراين رفتارهاي شگفت آوري از خود نشان مي دهند. اين رفتارها گاهي به قدري تخصصي است كه شما هيچ گونه ديگري را در آن زيستگاه نمي بينيد يعني شرايط زيستگاهي براي هيچ گونه ديگري مساعد نيست. اين گونه ها با رفتارهاي تخصصي شان توانسته اند در محيط هايي كه شرايط بسيار دشواري دارد، دوام بياورند. وزغ هاي خوش نوا چاله حفر و لانه درست مي كنند براي اينكه تنها در كال ها از آن چند روز كه شرايط مساعد است، بهترين استفاده را بكنند. در اين جنس به خصوص چون طول مدت مطالعه ما زياد بود، توانستيم تفاوت هاي مورفولوژي، رفتاري و آوايي را ثبت كنيم و همه اينها كنار هم خودش را نشان داد. تاكنون مورد مشابه توسط محققين ايراني انجام شده بود؟ بايد اشاره كنم كه در بحث دوزيستان تاكنون هيچ گونه و جنسي توسط محققان ايراني ثبت نشده بود و اين نخستين بار است كه به صورت مستقل توسط ايراني ها اين اتفاق رخ مي دهد. تفاوت هاي آوايي كه اشاره مي كنيد، چقدر ملموس هستند؟ خب واقعيتش تفاوت شاخص در اندام هاي حركتي، اندازه جثه و غده پاروتوئيد داشتيم اما آنچه ما بيشتر بر آن متمركز شديم و البته زمان زيادي هم گرفت، آواهاي منحصربه فردشان بودند. جالب است كه بدانيد، در زمان عمليات صحرايي مردم محلي مي گفتند كه بلبل ها شب ها لب آب مي آيند. وقتي كسي صدا را قبلا نشنيده باشد يا اينكه در زيستگاه كار نكرده باشد، اين صداها را نمي شنود و خيلي از پروژه ها و پايان نامه هايي كه انجام شده چون در زمان كوتاه و اغلب طي روز انجام شده اند، اين تفاوت هاي شاخص را ناديده گرفته اند. طبيعتا نمونه اي كه از زيستگاه طبيعي خارج شده و وارد محيط آزمايشگاهي مي شود، خيلي از صفاتي كه به شناسايي آن كمك مي كند را ديگر بروز نمي دهد. و سخن آخر دوست دارم به اين نكته اشاره كنم كه پيشينه مطالعه دوزيستان ايران به حدود سال ۱۱۵۰ ه.ش. برمي گردد يعني درست زماني كه نادر شاه در حال كشورگشايي بود، دوزيست شناسان و طبيعي دان ها در ايران كار و مطالعه مي كرده اند.
تماس با کلینیک تبسم جهت مشاوره سکته مغزی و رزرو نوبت
- شماره تلفن: ۶۶۵۶۴۶۷۴ | ۶۶۴۳۶۲۹۱
- ارسال درخواست ویزیت و مشاوره آنلاین سکته مغزی از طریق واتسپ : 09355354332
- زمان پاسخگویی: ساعت ۹ الی ۲۱
سلامت نیوز:كتاب دوزيستان ايران، يك راهنماي جامع زيست شناسي، بوم شناسي و حفاظت است كه قريب ۱۰ سال كار ميداني مستمر پشتوانه به ثمر نشستن آن است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،نويسندگان كتاب، باربد صفايي مهرو و هانيه غفاري در اين مجلد۳۵۲ صفحه اي اطلاعاتي منحصربه فرد را از دوزيستان ايران با خوانندگان سهيم شده اند كه بي اغراق شايد نمونه مشابه آن را كم تر بتوان در ميان كتاب هاي مرجع حوزه محيط زيست سراغ گرفت. يكي از ويژگي هاي اين كتاب تمام رنگي اين است كه مخاطبانش تنها دانشجويان و پژوهشگران رشته هاي مرتبط علوم طبيعي و حفاظت از تنوع زيستي نيستند بلكه عموم مردم هم مي توانند از آن به عنوان دريچه اي به دنياي زيباي پيرامون شان بهره مند شوند. براي صحبت بيشتر در اين مورد گفت وگويي با باربد صفايي مهرو، نويسنده ارشد اين كتاب و رييس هيات مديره موسسه خزنده شناسان پارس داشته ايم. آنچه در ادامه مي خوانيد، شرح كامل اين گفت وگو و دريچه اي به دنياي شگفت انگيز دوزيستان ايران زمين است. دوزيستان چه ويژگي منحصربه فردي دارند كه مورد توجه شما قرار گرفتند؟ واقعيتش من هميشه بيشتر به سمت سمندرها گرايش داشتم يعني نوع زندگي و تاثيرات انسان بر زندگي آنها برايم جذابيت داشت. از اين رو يك دهه هست كه روي پروژه حفاظت از سمندر كوهستاني كايزر (سمندر كوهستاني لرستان) فعاليت دارم، در سال ۹۱ هم پايان نامه كارشناسي ارشد خود را بر همين اساس دنبال كردم. اما آنچه در خلال گردآوري كتاب حاضر توجه من را جلب كرد، تفاوت هاي آوايي و رفتاري دوزيستان بود. بر اساس همين تفاوت هاي آوايي بود كه ما يك جنس جديد از وزغ ها را در ايران معرفي كرديم. البته يك جنس ديگر هم بر اساس صفات ريخت شناسي، رفتاري، زيستگاهي و جغرافياي زيستي معرفي كرده ايم همچنين جنس ديگري نيز بر اساس خصوصيات جمجمه اي تفكيك و به افتخار اسكندر فيروز، بنيانگذار سازمان حفاظت محيط زيست نامگذاري شد. وقتي من عكاسي را براي اين كتاب آغاز كردم، شب هايي كه تا صبح در زيستگاه مي ماندم، برايم خيلي خاص بود و در آن اوقات به اين فكر مي كردم كه چطور قورباغه ها و وزغ ها همديگر را اشتباه نمي گيرند؟ چطور است كه يك قورباغه با وزغ جفت گيري نمي كند؟ يا چرا وزغ هايي كه صداي شان با هم متفاوت است، مي توانند در يك زيستگاه با يكديگر زيست كنند؟اما زنگ تفاوت صداها در ذهن من در دو همايش، يكي همايش خزنده شناسي اروپا و ديگري همايش حفاظت از تنوع زيستي آسيا زده شد. در يكي از اين همايش ها محققان مي گفتند كه چطور مي توان گونه ها را بر اساس همين آواها از يكديگر تفكيك كرد و با چه شرايط دمايي و با چه دستگاه هايي مي توان اين آواها را ثبت كرد و در همايش ديگر گفته شد كه چطور بر اساس همين آواها مي توانيد تخمين جمعيت انجام دهيد يعني براي برآورد جمعيت دوزيستان ضرورت ندارد كه شما حتما حيوان را از طبيعت صيد كنيد. همه اينها جذابيت هايي بود كه من را بيشتر به سمت دوزيستان سوق داد. وقتي كار ضبط صداها را آغاز كردم، ابتدا همه چيز خيلي عادي جلوه مي كرد اما بعد از مدتي تفاوت ها اينقدر ملموس شد كه حتي مي توانستم آنها را با گوش بشنوم يعني اينطور نيست كه آواها فقط با استفاده از دستگاه هاي پيچيده اي قابل شنيدن باشند و اين خارق العاده است. كار كتاب را از چه زماني آغاز كرديد؟ عكاسي ماكروگرافي براي اين كتاب از سال ۲۰۰۹ ميلادي آغاز شد. آن زمان دوربيني خريدم كه با استفاده از آن بتوانم عكس هاي ماكرو از دوزيستان بگيرم، خيلي از عكس هايي كه در كتاب مشاهده مي كنيد، ظرف همين سال هاي اخير گرفته شده است. عكاسي ماكرو چه ويژگي دارد كه به شما در انجام كارتان كمك كرد؟ عكاسي ماكرو در ايران خيلي مورد توجه نبوده و ما هم با آغاز كار متوجه شديم كه عكس زيادي از گونه هايي كه مي خواهيم روي آنها مطالعه كنيم، موجود نيستند يا اگر هم عكسي وجود داشت، كيفيت مطلوبي نداشت و صرفا عكاس از بالا تصويري را ثبت كرده بود كه اغلب زاويه مناسب هم نداشت. براي همين ماكروگرافي را روي گروه بزرگي از خزندگان و دوزيستان ايران شروع كردم و در خلال كارهاي تحقيقاتي حتي از لاروها، تخم ها و زيستگاه آنها عكس مي گرفتم. در حال حاضر يك مجموعه 25 هزار فريمي جمع آوري شده كه بخشي از اين عكس ها كه بيش از 450 فريم هستند در فصل اصلي كتاب شامل شناسايي تخم، لارو و بالغين مورد استفاده قرار گرفته. بعد دو سال كه عكاسي ماكرو را شروع كردم، صفحه آرايي كتاب نيز آغاز شد. در آن زمان به اين جمع بندي رسيديم كه تهيه عكس از كف دست، كف پا، غدد پاراتوئيد، غدد پوستي روي بدن و زير بدن، زبان، دندان و چشم هم اهميت دارد به همين دليل هم بخشي را در كتاب به اين مورد اختصاص داديم كه خواننده بتواند تمامي اين مشخصات را به طور كامل و البته با جزييات به صورت واضح مشاهده كند. طيف مخاطبان كتاب خيلي گسترده است، چرا؟ ما تصميم گرفتيم با طيف وسيعي از مخاطبان ارتباط بگيريم چرا كه تنها از اين طريق مي توان قدمي هر چند كوچك در راه حفاظت از اين زيستمندان باارزش برداشت. بنابراين مخاطب اين كتاب مي تواند كودكي باشد كه علاقه مند به شناسايي محيط اطرافش است، مي تواند يك فرد حرفه اي يا حتي يك دانشجو باشد كه بخواهد نحوه مطالعه، بيومتري و حتي اصول اخلاقي حرفه اي را بياموزد. اگر كسي علاقه مند به مطالعه دوزيستان است، با كمك اين كتاب مي تواند نه تنها مراحل مختلف زندگي آنها را دنبال كند بلكه حتي صداهاي شان را هم با استفاده از كيوباركدها بشنود. البته اين صداها را به زودي روي سايت خزنده شناسان پارس هم بارگذاري خواهيم كرد. داشتن صداها چه كمكي مي كند؟ اگر شما در زمان و جاي مناسب باشيد، با پخش اين صداها مي توانيد پاسخ دريافت كنيد. ما در اين كتاب بر اساس تجربه مناطقي را معرفي كرده ايم كه يك فرد علاقه مند مي تواند حتي ۵ يا ۶ گونه را ببيند يعني با همين آواهاي به ظاهر ساده امكان شناسايي درصد قابل توجهي از تنوع زيستي دوزيستان فراهم مي شود. اينكه در برخي مناطق كسي بتواند ظرف تنها يكي دو شب نه تنها آواهاي متفاوت را بشنود و حتي خود گونه را ببيند، يك دستاورد خيلي لذت بخش خواهد بود. در حين گردآوري كتاب توانستيم همه اين صداها را در بازه هاي متفاوت تست كنيم و بهترين چيزي كه ممكن بود را از نظر گراف در اختيار مخاطب قرار دهيم. از نظر آواشناسي نرم افزارهايي هست كه اجازه مي دهد صداها را تبديل به گراف كنيم و بر اساس گراف ها، فركانس ها و تواترهاي مختلف آنها را آناليز كنيم. آواها يا تناوب بالايي دارند و زود قطع مي شوند يا طولاني تر هستند و تناوب پايين تري دارند يا مانند جنس جديد Calliopersa هم تناوب بالايي دارند و هم بسيار طولاني هستند. همه اينها نشان مي دهد كه اين بحث موضوع خيلي مهمي در دوزيستان است چرا كه تمامي ارتباطات دوزيستان از نظر آوايي به اين شكل است و به آنها اجازه مي دهد كه حتي از كيلومترها دورتر ماده ها را به سمت بركه ها فرا بخوانند و اين كليد زادآوري است؛ در نتيجه همين آواهاي به ظاهر ساده ظرف ميليون ها سال به دوزيستان بدون دم كمك كرده اند تا بتوانند حضورشان را در طبيعت تثبيت كنند. از نظر شما اين كتاب چه جاهاي خالي را جز مواردي كه اشاره كرديد، در مطالعه دوزيستان پر كرده؟ پيش تر كليد شناسايي صحيح لاروها و تخم ها به صورت منسجم وجود نداشت و در اين كتاب براي ايران و قسمتي از خاورميانه كليدهاي مذكور را به صورت تفكيكي و مجزا آورده ايم كه علاقه مندان بتوانند با كمك آنها راحت تر شناسايي را انجام دهند. زيستگاه ها، تفاوت ريخت شناسي گونه ها، نحوه ثبت تفاوت ها، نحوه جفت گيري گونه ها، ساز و كارهاي دفاعي و حفاظت از دوزيستان بخش اعظم اين كتاب را تشكيل داده است. در اين كتاب تمام دوزيستان ايران شامل ۲۲ گونه و ۴ زيرگونه را به طور كامل تشريح كرده ايم. علاوه بر اين بايد اشاره كنم كه پراكنش ها جداي از كار ميداني نگارنده حاصل تلاش هاي قريب ۷۰ نفر است. اين افراد كساني هستند كه دوزيستان را در زيستگاه هاي مختلف مشاهده و ثبت كرده اند. در كتاب حاضر هر جايي كه عكسي ديديم، از آن نگذشتيم و با اجازه تصويربرداران در بخش انتهايي كتاب (قريب 2240 ثبت) را در حدود ۴۰ صفحه با عنوان (Checklist of Taxonomy and distribution) مستند كرديم. اين را هم اضافه كنم كه گزارش هاي متعددي از نمونه هايي هست كه در موزه هاي مختلف دنيا (حدود 42 موزه بين المللي) ثبت شده اند يعني اگر كسي بخواهد يك گونه دوزيست را در موزه هاي داخل يا خارج ايران مشاهده كند، از اين طريق مي تواند دسترسي راحت تري داشته باشد. ضمنا در انتهاي كتاب در بخش پيوست ها توضيح جامعي درباره موزه ها و نام اشخاصي كه گونه را ثبت كرده اند، ارايه شده.وضعيت تاكسنوميك خيلي از گونه ها هم كه در مورد آنها شك و شبهاتي وجود داشت، در اين كتاب تا حد زيادي مشخص شده به عنوان مثال يوهان فريدريش گملين كه سال ۱۱۷۰ ه.ش به ايران آمد، از يك قورباغه غول پيكر در شمال ايران به نام Rana gigas نام مي برد كه اين گونه مجدد مورد مطالعه قرار گرفت و وضعيت آن مشخص شد. منابع كتاب هم خيلي زياد است، دليل چيست؟ در واقع ما از سال ۱۷۷۰ ميلادي هر آنچه درباره دوزيستان ايران وجود داشت را به عنوان منبع مورد استفاده قرار داديم و منابع همگي در كتاب استفاده شده اند. دوزيستان ايران بيشتر در چه مناطقي زيست مي كنند؟ ما در مجموع بيش از ۲۲۴۰ نقطه از حضور دوزيستان را در ايران ثبت كرده ايم و نقشه ها هم بر اساس ركوردهاي مستند تنظيم شده. قريب اتفاق ركوردها در مناطق زاگرس، البرز، نوبوسيندي (جنوب كشور) و شمال تا شرق فلات مركزي ثبت شده اند گرچه ما در مناطق كويري تقريبا هيچ ركوردي از دوزيستان نداريم چرا كه در اين مناطق به دليل خشكي بيش از آستانه تحمل دوزيستان پراكنش آنها بسيار محدود مي شود. كمي هم در مورد الزامات اخلاقي كه در كتاب آمده، صحبت كنيد.اغلب دانشجويان تصور مي كنند كه بايد گونه ها را از طبيعت گرفته و آنها را به آزمايشگاه منتقل كنند كه همين امر به شدت ايجاد دردسر مي كند. معمولا گونه هاي مختلف دوزيستان وضعيت حساس دارند در نتيجه برداشت بي رويه آنها از طبيعت، يك صدمه جدي است. بر همين اساس الزامات اخلاقي ميداني را تشريح كرديم. به معرفي جنس هاي جديدي كه در اين كتاب معرفي كرديد، بازگرديم. اهميت اين موضوع چقدر است؟ ما دو جنس وزغ جديد براي ايران و جهان در اين كتاب معرفي كرديم، البته نمونه هاي آنها را قبلا هم داشتيم اما اين نمونه ها در جنس هاي ديگر قرار گرفته بودند. اين نمونه ها تفاوت هاي آوايي، رفتاري، مورفولوژيكي و ژنتيكي زيادي با بقيه داشتند. همين تفاوت ها آنها را از گروه وزغ هاي سبز و گروه وزغ هاي مربوط به هندوستان كه در جنوب شرقي ايران داشتيم، جدا كرد و بر اساس همين صفات دو جنس جديد معرفي شد. يكي را به افتخار اسكندر فيروز، بنيانگذار سازمان حفاظت محيط زيست با نام (Firouzophrinus) و ديگري را به دليل صداي بسيار شگفت انگيز و منحصربه فرد (Calliopersa) نامگذاري كرديم. فرينه به معناي وزغ است و كاليوپه هم خداي شعر و موسيقي در اساطير يوناني است، به علاوه محل كشف گونه را هم با نام پرسا يعني ايران مشخص كرديم. جنس دوم صداي بسيار زيبايي دارد و البته جثه اش هم نسبتا كوچك است. وزغ هاي خوش نواي پارسي يا Calliopersa در محلي زندگي مي كنند كه تنها سالي چند روز ممكن است، آب داشته باشد بنابراين رفتارهاي شگفت آوري از خود نشان مي دهند. اين رفتارها گاهي به قدري تخصصي است كه شما هيچ گونه ديگري را در آن زيستگاه نمي بينيد يعني شرايط زيستگاهي براي هيچ گونه ديگري مساعد نيست. اين گونه ها با رفتارهاي تخصصي شان توانسته اند در محيط هايي كه شرايط بسيار دشواري دارد، دوام بياورند. وزغ هاي خوش نوا چاله حفر و لانه درست مي كنند براي اينكه تنها در كال ها از آن چند روز كه شرايط مساعد است، بهترين استفاده را بكنند. در اين جنس به خصوص چون طول مدت مطالعه ما زياد بود، توانستيم تفاوت هاي مورفولوژي، رفتاري و آوايي را ثبت كنيم و همه اينها كنار هم خودش را نشان داد. تاكنون مورد مشابه توسط محققين ايراني انجام شده بود؟ بايد اشاره كنم كه در بحث دوزيستان تاكنون هيچ گونه و جنسي توسط محققان ايراني ثبت نشده بود و اين نخستين بار است كه به صورت مستقل توسط ايراني ها اين اتفاق رخ مي دهد. تفاوت هاي آوايي كه اشاره مي كنيد، چقدر ملموس هستند؟ خب واقعيتش تفاوت شاخص در اندام هاي حركتي، اندازه جثه و غده پاروتوئيد داشتيم اما آنچه ما بيشتر بر آن متمركز شديم و البته زمان زيادي هم گرفت، آواهاي منحصربه فردشان بودند. جالب است كه بدانيد، در زمان عمليات صحرايي مردم محلي مي گفتند كه بلبل ها شب ها لب آب مي آيند. وقتي كسي صدا را قبلا نشنيده باشد يا اينكه در زيستگاه كار نكرده باشد، اين صداها را نمي شنود و خيلي از پروژه ها و پايان نامه هايي كه انجام شده چون در زمان كوتاه و اغلب طي روز انجام شده اند، اين تفاوت هاي شاخص را ناديده گرفته اند. طبيعتا نمونه اي كه از زيستگاه طبيعي خارج شده و وارد محيط آزمايشگاهي مي شود، خيلي از صفاتي كه به شناسايي آن كمك مي كند را ديگر بروز نمي دهد. و سخن آخر دوست دارم به اين نكته اشاره كنم كه پيشينه مطالعه دوزيستان ايران به حدود سال ۱۱۵۰ ه.ش. برمي گردد يعني درست زماني كه نادر شاه در حال كشورگشايي بود، دوزيست شناسان و طبيعي دان ها در ايران كار و مطالعه مي كرده اند.