دغدغه‌های محيط‌بانان

سلامت نیوز:از اول سال جاري تا به امروز مورخ ۲۲ شهريورماه سال ۹۹ تعارضات آشكار متعددي ميان حافظان طبيعت و شكارچيان غيرمجاز رخ داده است. زنده ياد محمد حسن نژاد از مامورين اجرايي اداره كل حفاظت محيط زيست استان هرمزگان و زنده ياد كريم بيگي سرپرست قرق حيات وحش علي آباد چهل گزي تنگ چنار مهريز استان يزد از جمله حافظان طبيعتي بودند كه در شهريور ماه سال جاري در راه طبيعت جان سپردند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،محيط بان گتوندي سيد امين هادي پور هم پاي خود را براي هميشه از دست داد و بسياري ديگر از جمله اميرحسين كرميان محيط بان منطقه حفاظت شده ورجين تهران، حجت فهيم نيا محيط بان منطقه حفاظت شده مراكان آذربايجان غربي، 4 محيط بان لرستاني از منطقه حفاظت شده سفيدكوه، عظيم دانشور محيط بان پارك ملي تندوره و علي اشرف خانه اي رييس اداره محيط زيست سروستان در تقابل با شكارچيان غيرمجاز به شدت زخمي و مجروح شدند. اما حافظان طبيعت جداي از تعارضات آشكار و تهديدات جاني با دغدغه هاي متعدد ديگري هم مواجه هستند كه در اين گزارش به برخي از آنها اشاره خواهيم كرد. مشكل بودجه براي محيط بان ها محيط بان اميد عزت پور از منطقه حفاظت شده طارم سفلي استان قزوين در صفحه اينستاگرام براي محيط بانان ايران مي نويسد: همان طور كه مي دانيد حفاظت از محيط زيست نيازمند نيروي انساني مناسب براي مناطق چهارگانه طبق استاندارد جهاني و نيز نيازمند تجهيزات به روز است. با توجه به اختصاص بودجه اندك سازمان محيط زيست لازم است، تاكيد كنم كه يگان حفاظت محيط زيست كه بخش اعظم نيرو و بار حفاظت از طبيعت را بر دوش دارد، رديف بودجه ندارد و كليه تجهيزاتي كه در اختيار محيط بانان گذاشته مي شود از بودجه و كمك معاونت هاي طبيعي، دريايي، انساني، تالاب ها و هوا خريداري مي شود. اين در حالي است كه بيش از ۶۰ درصد كاركنان سازمان محيط زيست را محيط بانان تشكيل مي دهند. مشكل معيشت و تجهيزات محيط بان ديگري از استان خراسان كه خواست نامش ذكر نشود به اعتماد مي گويد: از حقوق ما حدود ۴۰۰ هزار تومان كم كردند حتي اضافه كار و ماموريت و جيره غذايي هم قطع شد. حق كشف هم كه اغلب پرداخت نمي شود. خيلي از ماشين هاي محيط باني فرسوده شده اند. ماشين پاسگاه ما از ۴ ماه پيش تاكنون خراب است و در تعميرگاه مانده. از طرف ديگر با متخلف هايي مواجه هستيم كه وقتي جريمه ناچيز مي گيرند، بدتر از قبل مي شوند و دوباره برمي گردند و بلاي جان ما مي شوند. محيط بان ديگري هم كه از استان فارس كه خواست نامش ذكر نشود، توضيح مي دهد: يك دليل كه محيط بان ها كشته و زخمي مي شوند، مشكل تجهيزات است. محيط بان ها بايد مجهز به تجهيزات روز باشند. در مقابل اما شكارچي ها دوربين ديد در شب، انواع مختلف دوربين و اسلحه هاي روز شكاري و حتي خودروهاي پيشرفته دارند. من به عنوان يك محيط بان تمام تجهيزاتي كه از سازمان محيط زيست تحويل گرفتم يك دوربين چشمي شكسته است كه ۲۰ سال همراهم است يك دست لباس و يك پوتين نامناسب هم دارم. اما از طرف ديگر قانون هم بايد در ورود متخلف به مناطق تحت حفاظت سازمان محيط زيست بيشتر سخت گيري كند. اگر ما بتوانيم به محض ورود شكارچي غيرمجاز با اسلحه به مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست جلوي آنها را بگيريم طبيعتا قدم موثري برداشته ايم اما شرايط به نحوي است كه بايد منتظر بمانيم تا شكار كنند و بعد جلوي آنها را بگيريم. اين محيط بان در ادامه به وضعيت معيشتي محيط بان ها هم اشاره كرده و مي گويد: يك محيط بان حدود ۲ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان حقوق مي گيرد كه ۱ ميليون آن را براي كرايه خانه، ۱ ميليون را براي قسط و ۵۰۰ هزار تومان را براي غذايي كه سر شيفت كاري مي خورد، هزينه مي كند و با حدود ۲۰۰ هزار تومان مي ماند و كلي خرج. اين شرايط گاهي باعث مي شود كه محيط بان در برخورد با متخلف از همه نظر در تنگنا باشد و گاهي منجر به برخوردهاي عجولانه بين طرفين مي شود. فراموش نكنيد كه اغلب محيط بان ها دغدغه شان آبرساني به حيات وحش و محافظت از آنهاست بنابراين محيط بان ها معمولا كمتر در مسائل اداري و تصميم گيري ها دخيل هستند و همين امر باعث شده كه در چند سال اخير وضعيت آنها بدتر هم شود. نمونه اش اينكه الان سازمان محيط زيست مدعي است ۵۰ درصد به حقوق محيط بان ها اضافه كرده اما به جاي آن يك ۳۵ درصد و يك ۱۵ درصد كم كرده اند. محيط بان ديگري از استان اصفهان هم كه خواست نامش ذكر نشود، مي گويد: بعد از ۴ سال كه محيط بان شده ام هنوز نه دوربين دوچشمي دارم و نه تجهيزات اوليه يك محيط بان را در اختيار دارم. ما در برخورد با شكارچي هاي متخلف عملا دست خالي هستيم و شكارچي دست پر، از اضافه كار و ماموريت هم كه سهم چنداني نداريم، جيره غذايي هم دو سال است كه به ما داده نشده، سرويس رفت و آمد هم نداريم، مسير من از خانه تا پاسگاه ۴۰۰ كيلومتر است و رفت و آمد در نوع خودش معضلي جدي است. براي گشت و كنترل منطقه، موتوري در اختيار نداريم و آنچه كه به ما داده اند، موتورهاي خرابي است كه بايد به خرج خودمان به تعميرگاه ببريم و تا ماه ها بعد صبر كنيم بلكه پول آن را به ما بدهند. من يك موتور داشتم كه در تعقيب و گريز با متخلف تنه اش شكست. بارها پيگيري كردم و مثل دوربين دوچشمي كه رنگش را نديده ام، وعده مي دهند. شكارچي كه مي آيد موتورش از ما خيلي روبه راه تر است و طبيعي است كه ما اغلب دست مان هم به آنها نمي رسد. سيستم گرمايشي پاسگاه ما زمستان پارسال كل ۳ ماه را خراب بود و هر چه مي گفتيم كسي پيگير نبود تا اينكه برج ۲ امسال آمدند و درستش كردند. اصلا غم سازمان محيط زيست نيست كه محيط بان چه مي كشد، يك بار هم كه از شدت سرما پيگير شديم و آب گرم در پاسگاه نداشتيم، ما را به اداره كل فرستادند و آنجا از ما تعهد گرفتند. انگار ما شكارچي هستيم و شكارچي گرفته اند. خدا شاهده من نمي دانم حقوقم را بايد براي رفت و آمد كنار بگذارم يا بايد صرف خورد و خوراك كنم. وقتي هم پيگير مي شوم، برخورد نامناسب مي كنند. تبديل وضعيت ها در ادامه با محيط باني از جنوب گفت وگو كرديم كه ايشان هم تمايل به ذكر نام نداشتند: در خصوص مشكلات محيط بانان بايد به بحث تبديل وضعيت ها هم اشاره كرد. تعداد بسياري از محيط بانان هستند كه از محيط زيست حقوق نمي گيرند ولي محيط بان هستند. خيلي از اين افراد ۵ يا ۱۰ يا حتي بيشتر سابقه كار دارند اما اكثرا بدون بيمه هستند و وضعيت شان هم خيلي مشخص نيست. اين افراد با حقوق زير ۲ ميليون تومان و بدون بيمه عملا در تنگنا هستند چون امنيت شغلي ندارند و هر لحظه كه مديركل استان بخواهد، مي تواند آنها را اخراج كند. شما فرض كنيد كه كسي ۱۰سال جواني، انرژي، توان، اعتبار و آبرويش را صرف كاري كرده و هزاران دشمن براي خودش درست كرده اما استخدام نيست و گاه حتي بيمه هم ندارد. تكليف اين افراد چه مي شود؟ خيلي هاي شان كه من مي شناسم متاهل هستند با ۳ يا حتي ۴ بچه بدون خانه و كلي مشكل منتظر هستند كه سازمان محيط زيست قراردادشان را درست كند. خيلي هاي شان براي اينكه كارشان درست شود، دو برابر يا حتي ۳ برابر يك محيط بان رسمي كار مي كنند تا مورد سوال و عتاب قرار نگيرند. آيا اين كار سازمان محيط زيست انصاف است؟ اين محيط بان همچنين در بخش ديگري از سخنانش مي گويد: ما در بحث نيروهاي قراردادي محيط بان ۳ وضعيت كاري داريم. يكي قرارداد معين است كه يك اختلاف كوچك حقوقي دارد و بحث اختلاف حقوقش با نيروهاي پيماني مطرح است. يك نوع ديگر قرارداد كارگري و يك نوع ديگر قرارداد شركتي است. اين رويه هم به اوايل شكل گيري سازمان محيط زيست برمي گردد چنانچه خيلي از محيط بان هايي كه الان رسمي يا پيماني شده اند و در بخش هاي مختلف مشغول به كار هستند يا حتي برخي از مديركل ها هم اين وضعيت را قبلا داشته اند. شرايط به اين صورت بوده كه بعد از يك مدت بر اساس تاييد توانمندي ابتدا حقوق شان از بخش هاي خصوصي تامين مي شده و بعد بر اساس ضوابطي تعدادي از اين نيروها را پيماني مي كرده اند. اما الان نزديك ۱۰ الي ۱۲سال است كه اين بحث راكد شده و اين نيروها به همان صورت يعني دريافت حقوق از بخش خصوصي، معطل باقي مانده اند. فرض كنيد كه يك معدن در راستاي مسووليت اجتماعي به يك نيرو حقوق مي دهد و آن نيرو به عنوان محيط بان براي محيط زيست خدمت مي كند. اين نيرو محيط بان هست و البته نامش هم در يگان حفاظت سازمان محيط زيست آمده اما رابطه استخدامي ندارد و حقوق از دولت يا محيط زيست نمي گيرد و در بحث تجهيزات هم حمايت نمي شود. متاسفانه اين نيروها وضعيت تاسف باري دارند. تصور كنيد كه يك فرد ۱۰سال با يك حقوق بسيار ناچيز مشغول كار براي محيط زيست هست اما ناگهان معدن پولش را قطع مي كند تا بخواهد رايزني شود و يك شركت خصوصي جديد پيدا شود طبيعتا زمانبر خواهد بود و كلي به وضعيت اين محيط بان بيچاره آسيب خواهد رسيد. سازمان محيط زيست مدت هاست قول داده كه اين افراد تبديل وضعيت شوند، سال هاست كه قول مي دهد اين افراد را در اولويت اول قرار دهد اما هنوز اين اتفاق رخ نداده و هر لحظه ممكن است اين افراد از كار بيكار شوند. تعدادشان هم ۴۰۰ الي ۵۰۰ نفر بيشتر نيستند اما اي كاش در همين دولت فعلي كه به محيط زيست توجه ويژه اي دارد، وضعيت آنها رسيدگي شود. خدا را خوش نمي آيد اين افراد كه جواني و زندگي شان را پاي محيط زيست گذاشته اند، زحمات شان بي اجر بماند.