در شناسنامه‌ام بنویسید من ایرانی‌ام

سلامت نیوز: قانون اعطای تابعیت فرزندان حاصل ازدواج با توابع خارجی از طریق مادر ایرانی بعد از کش و قوس های فراوان سرانجام نهایی شد و درحال حاضر مرحله پیش ثبت نام آن هم برای گرفتن شناسنامه و تابعیت آغاز شده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،این قانون مشکل خیلی ها را که مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی دارند حل خواهد کرد؛ بویژه جمعیت قابل ملاحظه ای که مادری ایرانی و پدری افغان یا عراقی دارند؛ آنها از یکسو در ایران به دنیا آمده اند و در ایران بزرگ شده اند و خود را ایرانی می دانند، از سوی دیگر به دلیل نداشتن شناسنامه ایرانی، در وطن خود از بسیاری حقوق اولیه شهروندی محرومند.گروه گزارش روزنامه ایران پیش از تصویب این قانون بارها به این مشکل پرداخته و همچنان تا صدور نخستین شناسنامه برای این فرزندان آن را پی خواهد گرفت. البته ناگفته پیداست که مسأله پیچ و خم حقوقی، سیاسی و اجتماعی فراوانی دارد و در هر صورت نظم پیشین را به هم خواهد ریخت. با این همه تا جایی که می دانیم، موضوع با دقت و همکاری و حسن نیت بالایی درحال پیگیری است و مرحله پیش ثبت نام نیز در برخی استان ها مثل خراسان رضوی، تهران و سیستان و بلوچستان شروع شده و متقاضیان این سه استان آخری منتظر مرحله ارائه مدارک هستند. پیش از این قوانین مدنی ایران انتقال تابعیت از پدر را به صورت ذاتی پذیرفته اما تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی تنها پس از 18 سالگی و با شرایطی خاص قابل پذیرش بود تا اینکه قانون اعطای تابعیت از طریق مادر پس از دو بار رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان و کشمکش های فراوان بین موافقان و مخالفان، بالاخره در دوم مهرماه ۱۳۹۸ تأیید نهایی و به دولت فرستاده شد. رئیس جمهوری نیز پانزدهم همان ماه این قانون را به دستگاه های اجرایی ابلاغ کرد و آیین نامه اجرایی آن اوایل خرداد ۱۳۹۹یعنی 9 ماه پس از ابلاغ رئیس جمهوری نهایی شد.همان طور که گفته شد این قانون نظم پیشین تابعیت را به هم ریخته و وضعیت جدیدی را پیش روی دستگاه های مربوطه قرار داده است. بنابراین به طور طبیعی مشکلاتی نیز بروز خواهد کرد بویژه اینکه می دانیم تعداد متقاضیان هم کم نیست و در هر استان شرایط خاص خود را دارند. پیش ثبت نام و مشکلات نسل دومی ها پیمان حقیقت طلب، پژوهشگر انجمن دیاران که به صورت تخصصی درباره مسائل مهاجران کار می کند و طی این مدت مدام با مادران و فرزندان بی شناسنامه آنها در ارتباط بوده می گوید: حدود دو ماه از ابلاغ آیین نامه گذشته اما تنها کاری که شاهدش بوده ایم پیش ثبت نام اینترنتی جسته گریخته توسط ادارات اتباع استان ها است. اولین استان اصفهان و بعد هم خراسان رضوی بودند که در اوایل تیرماه پیش ثبت نام را شروع کردند. بعضی استان ها هم بعد از ۵۰ روز تازه به نقطه پیش ثبت نام رسیده اند. اما پیش ثبت نام به معنای شروع جریان نیست. پرونده درخواست تابعیت وقتی آغاز می شود که مدارک تحویل گرفته شود. در پیش ثبت نام فقط گفته می شود که اسم شما ثبت شده و با شما تماس گرفته می شود تا فرد متقاضی سر موعد مدارکش را تحویل بدهد اما کی، اصلاً مشخص نیست. در بعضی استان ها مثل استان فارس همین روند هم به آبان ماه موکول شده یعنی اوایل تیرماه نوبت دادند که آبان ماه مدارک را تحویل بگیرند. استان سیستان بلوچستان، تهران و یزد هم پیش ثبت نام را شروع کرده اند. تنها استان خراسان رضوی از ۱۱ مرداد شروع به دریافت مدارک کرده و در کل این استان، همیشه در این زمینه متفاوت از بقیه بوده و همواره فوق العاده عمل کرده است. البته در پیچ و خم پروسه شناسنامه گرفتن مسائل و مشکلات دیگری هم پیش می آید که خیلی ها امیدوارند این مشکلات هم بزودی رفع شود و همه بتوانند شناسنامه بگیرند مثل مشکلی که زهرا، رقیه و فاطمه با آن روبه رو شده اند. آنها در جنوب کرمان زندگی می کنند و مشکل شان این است که مادران شان هم شناسنامه ندارند و طبق قانون نمی توانند شناسنامه بگیرند چون اصلاً هویت مادر فعلاً قانونی نشده است.زهرا می گوید: با شوق زیاد رفتم شناسنامه بگیرم اما نا امید برگشتم؛ به من گفتند چون مادرت شناسنامه ندارد، نمی توانی شناسنامه بگیری. آخر مادر من هم بی شناسنامه است، درست مثل مادربزرگم که او هم شناسنامه ندارد. آنها عشایر کوچ نشین هستند و خیلی های شان شناسنامه ندارند. رقیه اما مادربزرگش شناسنامه دارد. او هم با یک مرد افغانستانی ازدواج کرده و در نتیجه مادر رقیه بی شناسنامه شده و به دنبالش خود رقیه. طبق قانون جدید، مادر رقیه می تواند شناسنامه بگیرد اگر مدارکش کامل باشد و به دادگاه ارائه دهد. رقیه هم بعد از او می تواند اقدام به گرفتن شناسنامه کند اما فاطمه و زهرا که نه مادر بزرگشان شناسنامه دارد و نه مادرشان سرگردان مانده اند. حقیقت طلب درباره این مسأله و ابعاد حقوقی اش می گوید: محروم بودن نسل دومی ها از تقاضای شناسنامه برای فرزندان شان هنوز حل نشده. به این معنا که در بندی از قانون آمده در صورتی که مادر ایرانی قبل از تولد فرزند خود تابعیت ایرانی نداشته باشد از مزایای این قانون برای فرزند خود بهره مند نیست. عبارت متناقضی که در سایت بیشتر استان ها هم به چشم می خورد اما باید پرسید مادر ایرانی که تابعیت ایرانی ندارد، چگونه مادر ایرانی است؟ این موضوع باعث می شود باز عده زیادی نتوانند درخواست شناسنامه بدهند. بی تابعیتی برخی اتباع خارجی متوقف شدن روند اجرایی پرونده کسانی که در آستانه دریافت شناسنامه بوده اند نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که می توان به آن اشاره کرد. علی فرزند یک مادر ایرانی است؛ یکی از کسانی که دچار همین مشکل شده و به قول خودش ماه هاست برای فعال شدن دوباره پرونده اش انتظار می کشد. او در استان هرمزگان زندگی می کند و می گوید نه تنها پاسخ مشخصی از کسی نمی گیرد که سایت اداره اتباع هم از کار افتاده است. به وزارت کشور هم مراجعه کرده اما پاسخ مشخصی نگرفته و به قول خودش مانده ویلان و آواره: 10 ماه است که به خاطر اجرای قانون جدید از ادامه روند پرونده ما خودداری می کنند. شما را به خدا از مسئولان بخواهید زودتر تکلیف ما را مشخص کنند. حقیقت طلب در این باره توضیح می دهد: این مسأله یکی از بزرگ ترین مشکلات متقاضیان است و ما پیغام های خیلی زیادی در این مورد دریافت می کنیم. از مهر ماه پارسال که قانون جدید ابلاغ شد، اعطای تابعیت بر اساس قانون سال ۱۳۸۵ تقریباً متوقف شد. انبوهی از این پرونده ها در وزارت امور خارجه بر اساس قانون قبلی باقی مانده بود که هر کدام از این پرونده ها هم فرآیندهای ۴-۵ ساله ای را طی کرده بودند و بسیاری از متقاضیان هم در آستانه دریافت شناسنامه بودند. افراد زیادی هستند که ترک تابعیت از افغانستان و عراق هم آورده اند اما در مرحله آخر روند طبیعی کارشان متوقف شده و دچار وضعیت بی تابعیتی شده اند. مریم هم برای گرفتن تابعیت مادر ایرانی 4 سال پیش اقدام کرده، پدرش افغانستانی است و مادرش ایرانی. او می گوید: امتحان قانون و سوگند و همه این مراحل را طی کردم و گفتند با اعطای تابعیتم موافقت شده و باید رد تابعیت کشور متبوع را بیاورم. بعد از دو ماه زنگ زدم گفتند دیگر نیازی نیست رد تابعیت بگیری فقط باید پدرت بیاید تهران تعهد بدهد و تمام. از آن زمان تا حالا پنج ماه گذشته اما به من می گویند باید دوباره از اول ثبت نام کنم یعنی همه آن مدت از بین رفت؟ پس آن همه وقت و هزینه چه ثمری داشت؟ یعنی باز باید از نو شروع کنم؟ مجید هم دو سه سالی هست که دنبال گرفتن شناسنامه از طریق مادر ایرانی است. او می گوید: تا همین چند ماه قبل گفتند باید منتظر باشید خبرتان کنیم امتحان قانون بدهید. بعد قانون جدید ابلاغ شد که گفتند نیاز نیست امتحان بدهید. اداره اتباع تهران می گوید از اداره اتباع استان پیگیری کنید آنها هم می گویند تکلیف شماها که در مراحل آخر هستید هنوز معلوم نشده. باید یک بخشنامه جدید بیاید که شما را بفرستیم ثبت احوال. کاش زهرا، فاطمه و رقیه و نسل دومی هایی که مادران شان هم شناسنامه ندارند و خیلی های دیگر که در انتظار شناسنامه هستند با قانون جدید صاحب شناسنامه شوند. خودشان که فکر می کنند حتماً راهی هست. آنها امیدوارند همچنان که خود را ایرانی می دانند، شهروند رسمی ایران شوند.