حیات‌وحش ایران در لبه پرتگاه انقراض

سلامت نیوز:حدود دوسوم گونه های جانوری زمین در 50سال اخیر از بین رفته اند. در ایران نیز براساس شواهد موجود، به دلیل از بین رفتن زیستگاه و شکار بی رویه گونه های جانوری، جمعیت گونه های جانوری کاهش یافته است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ، براساس گزارشی که به تازگی توسط صندوق جهانی حیات وحش (WWF) منتشر شده، هیچ نشانه ای از بهبود اوضاع حیات وحش دیده نمی شود. برخی کارشناسان از روند کنونی کاهش جمعیت در جهان به نام انقراض ششم یاد می کنند. براساس گزارش صندوق جهانی حیات وحش، طبیعت تحت تأثیر فعالیت های بشر با چنان سرعتی در حال از بین رفتن است که پیش از این مشاهده نشده است. حیات وحش سقوط آزاد را تجربه می کند. جنگل ها در حال از بین رفتن هستند. صید بی رویه از دریاها انجام می شود و مناطق وسیعی از زیستگاه ها در حال از بین رفتن هستند. گزارش این صندوق همچنین نشان می دهد که در آتش سوزی های اخیر استرالیا بیش از 3میلیارد جانور از بین رفت یا آسیب دید. بررسی های جدید پژوهشگران حاکی است، یک میلیون گونه (۵۰۰ هزار گونه جانوری و گیاهی و ۵۰۰ هزار گونه از حشرات) در دهه های آینده در معرض خطر انقراض قرار خواهند گرفت. شمار مهره داران خشکی و دریازی کره زمین تا ۳۹ درصد کاهش پیدا کرده است. این رقم در مورد جانوران آب شیرین به ۷۶درصد رسیده و به طور میانگین از سال1970 تاکنون در بیش از 20هزار جمعیت پستانداران، پرندگان، خزندگان، ماهی ها و دوزیستان کاهش 68درصدی رخ داده است. تهدید جمعیت با نابودی زیستگاه ها حیات وحش ایران در لبه پرتگاه انقراض است و براساس آنچه کیومرث کلانتری، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفته است، هم اکنون 1300گونه شناخته شده مهره دار در ایران وجود دارد که 10درصد آنها در معرض تهدید هستند.به گفته او، تاکنون 2 گونه ارزشمند حیات وحش ایران یعنی شیر ایرانی و ببر مازندران برای همیشه منقرض شده اند. کیومرث کلانتری می گوید: برخی گونه ها نیز در معرض انقراض هستند که در نوک پیکان انقراض گونه ها، یوزپلنگ آسیایی، گوزن زرد ایرانی، گورخر ایرانی و پرنده میش مرغ قرار دارد که در فهرست به شدت در معرض انقراض ثبت شده اند و سازمان حفاظت محیط زیست همه تلاش خود را متمرکز کرده تا هم در زیستگاه و هم با روش تکثیر در اسارت این گونه ها را حفظ کند. به گفته این مقام مسئول، اصلی ترین دلیل انقراض گونه های جانوری و گیاهی در ایران از بین رفتن زیستگاه است. کلانتری می گوید: در کنار حفظ زیستگاه، بهسازی و احیای زیستگاه ها نیز باید انجام شود.این اظهارات کیومرث کلانتری در شرایطی است که به گفته برخی متخصصان هنوز تحقیق جامعی در مورد وضعیت گونه های جانوری و گیاهی ایران صورت نگرفته است. کاهش جمعیت گونه ها اسماعیل کهرم، بوم شناس می گوید: بیش از 120سال پیش، یک گیاه شناس فرانسوی در قالب کتابی با عنوان فلورا ایرانیکا 8200گونه از گیاهان ایران را شناسایی کرد و از آن زمان تاکنون تحقیق جامعی در مورد کاهش یا افزایش گونه ها انجام نشده است، چون فارغ التحصیلان محیط زیست در ایران بیکار هستند و هیچ کس هم رغبت نمی کند در دل کوه و دشت به دنبال سرشماری گونه های محیط زیست و حیات وحش برود. از سوی دیگر، دوسوم آبزیان دنیا نیز با گرمایش زمین از بین رفتند، چون این گونه ها با مرطوب بودن پوست بدن شان، فرایند تنفس را انجام می دهند که البته در ایران هم آماری از تعداد آبزیان کشور وجود ندارد.سال ها پیش اسکندر فیروز، بنیانگذار سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد، در ایران 5ردیف مهره دار در 164خانواده وجود دارند که شامل 1054گونه (جانوران مشابهی که فرزند زادآور تولید می کنند) می شود. این گونه ها به تفکیک 174گونه ماهی، 20گونه دوزیست، 196گونه خزنده، 502گونه پرنده و 162گونه پستاندار است.او همچنین براساس نقل قولی که محمد درویش، فعال محیط زیست از او دارد، گفته است که در سال1350 جمعیت جانوران وحشی ایران تعداد 3میلیون رأس بود. این آمار البته اکنون به گفته کارشناسان حیات وحش به جمعیت 120رأس هم اکنون و براساس آمار سازمان حفاظت محیط زیست کشور تا 160هزار رأس برآورد می شود. محمد درویش، فعال محیط زیست حتی در گفت وگویی کوتاه خبر داده است که علاوه بر یوزپلنگ آسیایی ایران، خرس سیاه بلوچستان و حتی گونه های گیاهی همچون گونه شمشادهای هیرکانی ایران گونه های در معرض خطر هستند. البته به گفته کهرم، تعداد پرنده های شناخته شده ایران هم اکنون به بیش از 530گونه افزایش یافته است. در مورد سایر گونه ها اما اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. کهرم معتقد است: عامل از بین رفتن گونه ها، تخریب زیستگاه و شکار است. بدین ترتیب که انسان و طبیعت با کمک یکدیگر در از بین رفتن زیستگاه ها مؤثر بودند. هرچند که محققان، انسان را عامل اصلی خشکیدگی دریاچه ها و تالاب ها و در نهایت گرمایش جهانی معرفی می کنند.کهرم می گوید: 2 گونه شاخص ببر مازندران و شیر ایرانی تاکنون منقرض شده اند، ولی هیچ اطلاعاتی در مورد تعداد و شرایط گونه کشتی چسبک در اختیار نداریم. این بوم شناس می گوید که روزگاری تعداد کمی پرنده شاخص، همچون عروس غازی و اردک سرسفید را در دریاچه پریشان و نئور مشاهده کرده است که از 5سال قبل تاکنون حتی این پرندگان در میانکاله هم مشاهده نمی شوند. به گفته کهرم، هم اکنون جمعیت گورخر ایرانی از 4هزار رأس به 400رأس رسیده ، چون شکار بی رویه نسل این گونه را به انقراض نزدیک کرده است. آهوی زرد هم که تصور می شد منقرض شده باشد، از حوالی دز و کرخه پیدا و به دشت ناز و جزایر ارومیه منتقل شد که عاقبت این گونه هم مانند گورخر ایرانی است، از سفره شکارچی های سردرآورده است.این بوم شناس تأکید دارد: اگر یک گونه جانوری 60سال در محیط زیست دیده نشود، به معنای منقرض شدن نسل آن است و به همین دلیل نیز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت به ندرت یک گونه را منقرض شده اعلام می کند.