حیات سیستان و بلوچستان به احیای تالاب هامون وابسته است

سلامت نیوز:اتحادیه اروپا با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد و سازمان حفاظت محیط زیست برنامه 5ساله ای برای ذینفعان تالاب هامون اجرا خواهد کرد که در آن وابستگی آنها به تالاب کم شود. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،مجموعه تالاب هامون در شمال سیستان و بلوچستان، بین ایران و افغانستان قرار دارد ولی حقابه آن از کوه های افغانستان تامین و به سمت ایران سرازیر می شود. میزان حقابه ای که ایران پیش از انقلاب برای تالابی که حدود 13میلیارد مترمکعب گنجایش دارد با افغانستان به توافق رسید، بیش از 820میلیون مترمکعب و به جز سیلاب هاست. خشکسالی های پی درپی که در 17سال اخیر گریبان این منطقه را گرفته، سد و آب بندان هایی که در قسمت افغانستان رود هیرمند ساخته شده و... باعث شده که این تالاب فرایندی رو به خشکیدگی را طی کند. در نتیجه بستر وسیع تالاب به یکی از مهم ترین کانون های گردوغبار و عامل مهاجرت مردم از روستاها و شهرها تبدیل شده است. بارندگی ها در 2سال اخیر، اوضاع را برای صیادان، کشاورزان و دامداران پایین دست تالاب بهبود بخشیده است اما ذینفعان می دانند که اوضاع بدین قرار باقی نمی ماند. حمایت 10میلیون دلاری اتحادیه اروپا قرار است برای معیشت جایگزین ذینفعان تالاب صرف شود تا بلکه فشارهای زیست محیطی از روی تالاب برداشته شود و سیستان با حفظ هامون کماکان محل زیست و معاش همه ذینفعان باشد. پروژه احیا پس از برجام و مذاکرات وزارت خارجه با نمایندگان اتحادیه اروپا اجرای پروژه احیای تالاب های هامون با تکیه بر معیشت جایگزین به عنوان یک توافق بین المللی نهایی شد. احمد لاهیجان زاده، معاون دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با همشهری درباره این پروژه می گوید: هامون 3ذیفع اصلی در میان دامداران، صیادان و کشاورزان دارد. این برنامه 3هدف اصلی شامل افزایش ظرفیت و هماهنگی میان نهادهای محلی جهت بهبود مدیریت تالاب های هامون، مدیریت پایدار آب و خاک و کشاورزی نوین مطابق با اقلیم و معیشت های جایگزین دارد و برنامه هایی که حول این اهداف تدوین و اجرا می شود باید اثر مثبتی بر احیای تالاب داشته باشد. او در توضیح این برنامه ها گفت: بخشی از مردم با نوسان دسترسی به آب معیشت خود را برای بخش عمده ای از سال از دست می دهند. ایجاد معیشت جایگزین بخشی از فشارهای مضاعف به تالاب را برطرف می کند. به طور مثال در بخش های شمالی تالاب که ماهیگیری جریان دارد، ذینفعان با بستن مسیر آب، امکان رسیدن آن به بخش های جنوبی را می گیرند در نتیجه مراتع مورد نیاز دامداران در جنوب خشک می شود. این در حالی است که اولویت اول ما با توجه به آورد آب، مدیریت گردوغبار و دوم ایجاد پوشش گیاهی مناسب برای بخش عمده ای از ذینفعان است.همراهی مردم برای تغییر به نفع تالاب از مسائلی است که گذر زمان آن را نمایان خواهد کرد. به گفته احمد لاهیجان زاده، این پروژه ها به صورت پایلوت در برخی از روستاها در حال اجراست و قطعا همراهی مردم پس از به ثمر رسیدن نتایج بروز پیدا خواهد کرد. مردم وقتی ببینند بدون برداشت اضافه از تالاب با یک پمپ هوادهی در یک سیکل بسته آب در استخر نفوذناپذیر به جای 205تن در هر هکتار، 405تن ماهی برداشت می کنند حتما همراهی خواهند کرد. حقابه تضییع شده بهبود شرایط زیست در منطقه سیستان به حیات تالاب وابسته است، وحید پورمردان، مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان همراهی مردم با این پروژه ها را پاشنه آشیل آن می داند می گوید: در گذشته برای ایجاد تعادل بین ذینفعان دست به کارهایی زده می شد که عموما منجر به تخریب محیط زیست می شد، مثلا با نگهداشتن آب پشت دایک ها، رسوب گذاری و تبخیر افزایش می یافت. معیشت جایگزین برای کسی که نسل اندرنسل صیاد بوده باید به گونه ای باشد که در راستای شغل و مهارت های قبلی او باشد.وزارت امور خارجه و وزارت نیرو از دیگر بازیگران پروژه احیای تالاب هامون هستند. سال هاست تقویت دیپلماسی آب برای وزارت امور خارجه جهت احیای تالاب هامون تکلیف شده است. همچنین همراهی وزارت نیرو در اختصاص حقابه تالاب از چاه نیمه ها ضروری است. به گفته وحید پورمردان، از 820میلیون مترمکعب حقابه ایران فقط 60میلیون مترمکعب به تالاب می رسد آن هم اگر در میان راه کشاورزان با پمپ اقدام به برداشت بی رویه نکنند. او می گوید: کشاورزان همواره حقابه 400میلیون مکعبی خود را به گواه مدیران آب منطقه ای گرفته اند. اگر می خواهید بستر تالاب گردوغبار ندهد نباید معیشت جایگزین را به حقابه تالاب و اصولا به آب گره بزنیم. شاید بتوان مردم را به هر روشی ازجمله معیشت جایگزین در منطقه نگه داشت ولی بدون هوای پاک چنین کاری امکان پذیر نیست. داشتن هوای پاک به حیات تالاب هامون بستگی دارد.