تنوع زیستی خلیج‌فارس بی‌صاحب مانده

سلامت نیوز:مصیبت هایی که گریبان خط ساحلی خلیج فارس را گرفته ناشی از بی توجهی برخی مدیرانی است که متولی بهره برداری و حفاظت از آن هستند.ایران بیشترین ساحل را در دو دریای خلیج فارس و عمان دارد و عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، دو روز قبل با انتقاد از تهدید تنوع زیستی درون و برون مرزی با مسائل داخلی و خارجی گفت: تنوع زیستی خلیج فارس به دلیل اختلافات سیاسی بین نهادهای بین المللی بی صاحب مانده و به حال خود رها شده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،این در حالی است که به گفته متخصصان، شرایط خلیج فارس بحرانی است و بازگشت از آن بدون تغییرات کلان و اساسی در مدیریت متولیان امکان ناپذیر است.محمدرضا فاطمی، اکولوژیست دریایی، در گفت وگو با همشهری می گوید: طبق قانون، متولی اصلی حفاظت از خلیج فارس سازمان حفاظت محیط زیست است و بهره برداران، از سازمان بنادر تا شیلات و صنایع نفت و گاز باید تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست اقدامات بهره بردارانه و توسعه ای را انجام دهند. به گفته او، بی توجهی به تخریب هایی که شاهد آن هستیم از دیرباز در خلیج فارس وجود داشته است. 90درصد فعالیت های توسعه ای در این منطقه دولتی است و بخش خصوصی حضور کمرنگی در آن دارد. با وجود اینکه سال هاست معاونت دریایی در دل سازمان حفاظت محیط زیست و با بودجه های میلیاردی از اعتبارات داخلی و خارجی، راه اندازی شده است، هنوز حتی یک نقشه از منابع فیزیکی خلیج فارس نداریم که براساس حساسیت های آن، ارزشگذاری اقتصادی و زیست محیطی در این منطقه انجام گیرد تا پس از پهنه بندی محیط زیستی اقدام به بهره برداری اقتصادی و توسعه ای در خلیج فارس شود. تهدید تنوع زیستی خلیج فارس عوارض ضعف مدیریت زیستگاه ها و تنوع زیستی دریایی در خلیج فارس را این روزها می توان در گسترش روش صید ترال دید. ماهی هایی که باید در عمق 200تا 400متر صید شوند در عمق های کمتر صید می شوند.حمیدرضا بارگاهی، اکولوژیست دریایی و کارشناس امور دریایی، در می گوید: اشکال کار در عدم نظارت بر صید است. او می گوید: اگر منابع مالی مناسب برای نظارت قوی وجود داشته باشد، دستگاه های ماهواره ای مخصوص بر کشتی ها نصب می شود و ناظر خشکی با هربار صید، همراه کشتی می رود. صید ترال نه تنها توسط خارجی ها، بلکه توسط ماهیگیران محلی و با لنج نیز انجام می شود. ولی نظارتی بر فعالیت آنها وجود ندارد.محمدرضا فاطمی، اکولوژیست دریایی، نیز استفاده از روش ترال را یک خطای سیستماتیک می داند و می گوید: شیلات می گوید امکانات کافی برای نظارت ندارد و به جای اینکه کلا این روش را تا زمان دستیابی به امکانات ممنوع کند اجازه داده تعداد زیادی دلفین، لاک پشت و منابع آبزیان از بین برود. وقتی تعادل اکولوژیک به خطر بیفتد، محیط زیست می توانست به عنوان ضابط دادگستری جلوی این کشتی ها را بگیرد یا با طرح مسئله، مقصر را معرفی کند ولی این کار را هم نکرده است. فقدان نگرش کلان اکوسیستمی، فقدان پیوند ارگانیک با بهره برداران و فقدان ارتباط مثبت و پویا با تشکل های دریایی اصلی ترین مسئله در حفاظت از خلیج فارس است. سازمان می خواهد با نیروهای محدودی که سواد، توان و امکانات لازم را ندارند، بر محیط زیست مملکت نظارت کند و این شدنی نیست. جبران فشار اقتصادی با منابع طبیعی مناطق گرمسیری در عرصه های دریایی عموما از تنوع زیستی چشمگیری برخوردارند و خلیج فارس، به عنوان یکی از گرم ترین پهنه های آبی، تنوع زیستی زیادی دارد. در مقام قیاس، دریای خزر حدود 80گونه آبزی دارد، ولی در خلیج فارس بیش از هزار گونه تاکنون شناسایی شده است. اما این زیستگاه در حال نابودی است و به گفته محمدرضا فاطمی، اکولوژیست دریایی، وارد فاز بحرانی شده است. او می گوید: جنگل های حرا و آبسنگ های مرجانی این پهنه آبی جزو زیستگاه هایی است که باعث ایجاد تنوع زیستی در خلیج فارس شده است، اما این زیستگاه ها در حال نابودی هستند. آلودگی های نفتی فراگیر، تردد بی شمار شناور و تورهای سرگردان و در هم تنیده شده ماهیگیری از یک سو، ساخت جزیره های مصنوعی در کشورهای اطراف و از همه مخرب تر وجود 90درصد آب شیرین کن های جهان در این منطقه که در کشورهای منطقه اصولا قرار دارند، اکوسیستمی ایجاد کرده است که روزبه روز تهی تر از موجودات زنده می شود. پساب های شهری و صنعتی ناشی از فعالیت آب شیرین کن ها بر میزان شوری خلیج فارس می افزاید و این موارد به جز تغییرات اقلیمی است که با گرم شدن درجه حرارت آب دریا آبسنگ های مرجانی را از بین برده است. درحالی که زیستگاه و محل زادآوری سه چهارم گونه های دریایی در میان آبسنگ های مرجانی است.به گفته محمدرضا فاطمی، در 30سال اخیر خلیج فارس به دلیل بهره برداری غیرپایدار، توان بازسازی خود را از دست داده است. بسیاری از گونه ها در آستانه انقراضند و در واقع موازنه حیات برهم خورده است. حال با تهدید دائم و فزاینده ای مواجهیم که متضرر اصلی آن انسان است. کاهش صیادی بومی در جنوب باعث شده، صیادان به صید غیرمجاز و قاچاق روی بیاورند. ناپایداری اجتماعی و اقتصادی علاوه بر ناپایداری اکولوژیکی تبدیل به بحران شده است. هر جا وضعیت اقتصادی بد باشد، فشار بر منابع طبیعی بیشتر می شود و افراد برای حیات و معاش خود به صید غیرمجاز و فشار به اکوسیستم خلیج فارس روی می آورند.