تقلب در مقابله با آلودگی هوا

سلامت نیوز:آلودگی هوا به زودی گریبان 45میـلیـون جمـعیت شهرنشین کشور را می گیرد و میلیون ها وسیله نقلیه نقش اصلی در آلوده تر کردن هوا را ایفا می کنند.نهادهای ناظر با تعبیه قطعه کاتالیست برای خودروها تلاش دارند خروجی اگزوز وسایل نقلیه را برای آلودگی کمتر کنترل کنند، اما به تازگی 6تولیدکننده کاتالیست تقلبی در کشور شناسایی شده اند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،این کلاهبرداری خطرناک طی بازرسی های سازمان حفاظت محیط زیست کشف شد و مراتب برای تکمیل پرونده راهی دستگاه قضایی و سازمان بازرسی کل کشور شد.بهزاد اشجعی، دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با همشهری خبر از وجود کاتالیست های تقلبی در بازار داد و گفت: نخستین بار چند سال پیش در خطوط معاینه فنی تهران به کاتالیست هایی برخورد کردیم که فاقد الزامات آلایندگی بودند. پس از آن از تولیدکنندگان کاتالیست بازرسی صورت گرفت و در نمونه ها متوجه شدیم کاتالیست های تقلبی در حال افزایش در بازار هستند. وظیفه کاتالیست در موتور خودروهای بنزینی دستگاهی به نام کاتالیست وجود دارد که مسئولیت اصلی مقابله با آلودگی هوا را برعهده دارد. شرکت های خودروساز تا جایی که می توانند در چرخه احتراق تلاش می کنند با مدیریت فشار و دما خروجی سالم تری ایجاد کنند، اما برخی گازها از فرایند سوخت در موتور به هر ترتیب باقی می مانند که باید وسیله ای برای کنترل آن وجود داشته باشد. بدین ترتیب آلاینده های خروجی موتور در کاتالیست به دام می افتند و جذب می شوند. مکانیسم دستگاه اینطور است که در مسیر اگزوز منفذی برای خروجی تعبیه می کنند و اطراف آن را با یک پوشش سرامیکی می پوشانند که مقدار اندکی فلزات گرانبها نظیر رادیوم پلاتین و پالادیوم دارد. این فلزات نقش واسطه را ایفا می کنند و طی واکنش شیمیایی، مواد سمی را جذب می کنند و گازهای بی خطر برای خروج را وارد اگزوز می کنند. جزئیات پرونده تاکنون 6تولیدکننده داخلی شناسایی شده اند که کاتالیست های تقلبی تولید و روانه بازار کرده اند و ممکن است تعداد این متخلفان افزایش یابد. کاتالیست های تقلبی در ظاهر هیچ تفاوتی با قطعه اصلی ندارند، اما داخل آنها از هرگونه بخش سرامیکی و مواد کاتالیزور خالی است. بدین ترتیب قطعه مهم کاتالیست به قطعه ای نمایشی تبدیل می شود. تولیدکنندگان قطعه تقلبی در شهرهای مشهد، قم و تهران شناسایی شده اند که این قطعه را 500 تا 600هزار تومان و به یک سوم قیمت قطعه اصلی می فروشند. پیگیری های همشهری مشخص کرد که قیمت یک کاتالیست اصلی، 1.5میلیون تومان است، اما سودجویان با قیمت گذاری قطعه های تقلبی، زمینه روی آوردن مردم به این قطعات را بیشتر کرده اند.آنگونه که اشجعی، دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست به همشهری خبر داده است، این قطعه توسط برخی تولیدکنندگان داخلی تولید و عمدتا وارد بازار قطعات یدکی می شود؛ زیرا اگر به چرخه تولیدکنندگان خودرو برود، به راحتی قابل پایش، شناسایی و پیگرد قضایی است. از آنجا که قیمت پایینی هم دارد، مردم برای خرید این کاتالیست ها رغبت فراوانی پیدا می کنند، اما هنگام تست در مراکز معاینه فنی متوجه این کلاهبرداری می شوند. در چنین شرایطی بیشترافراد یکی از این 2 راه را انتخاب می کنند؛ اول اینکه بروند و با چند برابر هزینه بیشتر کاتالیست درست بخرند که کمتر این اتفاق می افتد و دوم آنکه برای گرفتن معاینه فنی، کاتالیست اجاره ای تهیه کنند. برنامه ریزی دقیق کلاهبرداران کلاهبرداران کاتالیست های تقلبی حتی به چرخه بعد از فروش هم فکر کرده اند. آنگونه که اشجعی خبر داده است، اگر در خودروهای یورو4 به بعد کاتالیست خودرو خراب شود، چراغ چک پشت فرمان خودرو روشن می شود که برخی تعمیرکنند گان خودرو با دست یافتن به نسخه های پیشرفته دیاگ خودرو، می توانند این چراغ را برای همیشه خاموش کنند تا هیچ مشکلی متوجه خریدار کاتالیست تقلبی نشود. به همین راحتی دست کم یک سال چنین خودرویی می تواند در شهر تردد کند و هوا را به راحتی و چند برابر یک خودروی استاندارد آلوده کند. چرخه دیگری که در بازرسی های اخیر کشف شد، افرادی هستند که کاتالیست خودروی خود را یک میلیون تومان می فروشند و کاتالیست تقلبی خریداری می کنند. آنها احساس می کنند 500هزار تومان در این معامله سود برده اند؛ درحالی که قطعه جدید یک تکه فلز خالی و بی اثر است که خودرو را بارها آلاینده تر از گذشته می کند. همیشه پای یک سایت در میان است یکی از بهترین سامانه های فروش کاتالیست های تقلبی سایت های فروش اینترنتی معروفی است که هیچ نظارتی در آن بر تقلبی یا اصل بودن قطعه نمی شود. آنگونه که سازمان حفاظت محیط زیست به همشهری اعلام کرده است، هم مردم عادی آگهی کاتالیست های تقلبی را در سایت های دست دوم فروشی می گذارند و هم برخی دست دوم فروش ها، بدین ترتیب به همین راحتی دامنه یک کلاهبرداری محیط زیستی وسعت می گیرد. قیمت فلزات گرانبهای موجود در کاتالیست های واقعی نیز طی سال های اخیر به صورت نجومی افزایش یافته است؛ تا جایی که هم اکنون یک گرم پالادیوم 60میلیون تومان قیمت دارد یا یک گرم پلاتین پایه 50میلیون تومان شده است. البته میزان بسیار اندکی از این فلزات در کاتالیست ها به کار گرفته می شود و نباید فراموش کرد که هراندازه قیمت یک کاتالیست افزایش یابد، قرار است هزینه سلامت افراد جامعه نیز بیشتر شود و نهادهای نظارتی باید با هدف اولویت بخشی به حفظ سلامت شهروندان به موضوع مقابله با کاتالیست های تقلبی در مقابله با آلودگی هوا توجه جدی کنند. کاتالیست ها با آلودگی هوا چه می کنند؟ کاتالیست در بهترین حالت خود، تا 90درصد گازهای سمی خودرو را بی اثر می کند. در این دستگاه، هیدروکربن های نسوخته که از موتور خارج می شوند به آب و دی اکسید کربن تبدیل می شوند. علاوه بر این، اکسیدهای نیتروژن و گوگرد را به گاز نیتروژن تبدیل می کنند. ورود هیدروکربن های نسوخته به بدن، باعث بروز انواع بیماری های مختلف ازجمله انواع سرطان ها می شود. اکسیدهای نیتروژن و گوگرد نیز افزایش آسیب پذیری بدن در برابر عفونت ها را به دنبال دارد و بیشترین اثر را بر سیستم تنفسی می گذارد که در روزهای اپیدمی کرونا، بلایی به مراتب بزرگ تر در پی خواهد داشت. قطعه کاتالیست بر کاهش آلودگی هوا نیز مؤثر است. گرچه در نسخه جهانی، طول عمر مفید کاتالیست 60هزار کیلومتر است، اما مبدل های کاتالیست که هم اکنون روی خودروهای تولیدی در ایران نصب می شوند تا میزان آلایندگی آنها را کاهش دهند، طبق اعلام تولیدکنندگان خودرو، پس از 80هزار کیلومتر پر شده و عملا کارایی خود را از دست می دهند و میزان آلایندگی خودرو تا 5برابر نیز افزایش می یابد. متوسط عمر یک کاتالیست حدود ۴سال است.