تا کاهش فقر راه زیادی داریم

سلامت نیوز: نخستین پرسشی که از متولی حوزه محرومان و نیازمندان می توان پرسید، آمار تعداد فقرا و محرومان جامعه است. عددی که به گفته سیدمرتضی بختیاری، رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) کسی تعداد دقیقش را ندارد اما می گوید برای به دست آوردن آمار دقیق تعداد نیازمندان کشور با همکاری ده ها مؤسسه و مرکز علمی و تحقیقاتی در حال بازتعریف شاخص های فقر درجامعه و به دست آوردن آمار دقیق نیازمندان جامعه با استفاده از این شاخص هاست؛ شاخص هایی که مبنا و تعریف جدیدی از فقر ارائه می کند و می تواند به از هم گسیختگی آمارها و غیرهدفمند بودن کمک های اعطا شده به نیازمندان پایان دهد. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،آماری که درعین به دست آوردن نمایی واقعی از جامعه کنونی ایران، می تواند نشانه هایی واقعی تر از لایه های زیرین جامعه ای را نمایان کند که در حال تحمل درد ناشی از چالش های سیاسی و اقتصادی است. 40سال است نهادهای حمایتی در کشور فعالیت خود را با هدف از بین بردن محرومیت و مظاهر فقر در جامعه شروع کرده اند اما بعد از 40سال تعداد فقرا در جامعه زیاد است. چرا این تعداد فقیر در کشور داریم؟ انتظاراتی که مردم در حوزه مسائل اجتماعی و فقرزدایی از مسئولان و نظام دارند قطعا انتظار بحق و درستی است و ما نیز در تلاش هستیم که انتظارات را پاسخ داده و آن را برآورده کنیم. تصور می کنم ظرفیت های کافی برای تحقق چنین هدفی در کشور وجود دارد که با تکیه به آن می توان به بهبود وضعیت مردم کمک کرد. به عنوان نمونه موضوع کمک های همدلانه که در ایام کرونا شاهد آن بودیم یکی از مظاهر اصلی چنین ظرفیتی است که اتفاق جدیدی در عرصه کشورداری به شمار می رود. این ظرفیت می تواند بسیاری از موانع را به راحتی از بین بردارد. اما اینکه آیا بهتر از این می توانستیم عمل کنیم یا نه، باید بگویم، بله قطعا بهتر از آنچه تاکنون انجام داده ایم می توانستیم کار کنیم. باید این موضوع را درنظر گرفت که برخی تکانه های اقتصادی که در سال های اخیر اتفاق افتاد خسارت های بسیاری به جامعه خصوصا طبقات محروم وارد کرد و شکاف میان اقشار ضعیف و متمکن جامعه را افزایش داد. در همین سال های اخیر ثروتمندان ثروتمندتر شده اند و افراد ضعیف تر جامعه نیازمندتر شده اند. مدعی نیستیم که کمک نشده است اما معتقدم می توانستیم خیلی بهتر از این کار کنیم. به نظر می رسد تعریفی که در گذشته از فقر در جامعه می شد با واقعیت های امروز جامعه ما همخوانی نداشته باشد. آیا فکر نمی کنید امروز نیازمند بازتعریفی از فقر در جامعه هستیم؟ این حرف درست است و همین نگاه را در کمیته امداد داشته ایم. به این دلیل، در مرکز پایش فقر معیارهای تازه ای برای تعریف فقر متناسب با وضعیت دهک های اول، دوم و سوم درآمدی جامعه تعریف کرده ایم. در این تعریف تغییرات ماهوی و اساسی بسیاری در موضوع شناسایی فقرا و معیارهای تشخیص نیازمندان واقعی داشته ایم. البته این به معنای آن نیست که کسانی که در گذشته مورد حمایت نهادهایی مانند کمیته امداد بودند جزو فقرای جامعه نبوده اند بلکه به این معنی است که از تجارب 40سال گذشته خود در امداد استفاده کرده ایم. در شرایط فعلی آمار دقیقی از تعداد فقرا نداریم. برای برطرف کردن خلأ آماری کمیته امداد بر اساس قانون برنامه موظف به شناسایی فقرا در بخش های مختلف است تا با ارائه اطلاعات مربوط به آنها به جمع بندی دقیقی از آمار فقرای کشور برسیم. یعنی معتقدید که عملکردها در حوزه حمایت از محرومان و نیازمندان دقیق و مؤثر نبوده است؟ ببینید. اخیرا در جلسه ای شرکت کردم که در آن، بزرگواری اعلام کرد که از سال1374 تا مرداد1399 بانک مسکن 80هزار میلیار تومان تسهیلات مسکن پرداخت کرده است. قطعا بانک های دیگر هم تسهیلات مسکن به افراد پرداخت کرده اند. بر اساس اصول قانون اساسی که تأکید دارد باید برای کارگران، نیازمندان و محرومان جامعه زمینه ای فراهم شود که صاحب مسکن شوند، باید ارزیابی و گزارش گیری کرد و در نهایت به مردم گزارش داد که اگر این تسهیلات پرداخت شده است پس چرا مشکل مسکن محرومان برطرف نشده است؟ باید پرسید اگر مسکن مهر (با رفع برخی نواقص موجود آن) ادامه پیدا می کرد، آیا مشکل مسکن محرومان و کارگران برطرف نمی شد؟تکانه های اقتصادی مانع از بین بردن فقر در جامعه شده است. ما در کمیته امداد رسما می گوییم که جز سالمندان و بیماران صعب العلاج که تا آخر عمر باید به آنها خدمات ارائه کنیم و به ارائه این خدمات افتخار هم می کنیم، مابقی افراد تحت حمایت باید خودکفا شوند و با استفاده از برنامه های حمایتی کمیته امداد از چرخه این نهاد خارج شوند. بنابراین فکر می کنم تا رسیدن به موضوع کاهش فقر راه زیادی برای رفتن داریم و دستگاه های مختلف به وظایفی که در این حوزه داشته اند به درستی عمل نکرده اند. در واقع از دیدگاه شما بخش هایی از بدنه مدیریتی و اقتصادی کشور آن ظرفیتی را که باید فقر را از بین ببرد ندارد یا خود در حال ایجاد فقر در جامعه است؟ تقریبا همینطور است؛ یعنی تصمیمات اقتصادی ای که داریم می گیریم یا در گذشته گرفته شده است، تحولاتی در کشور ایجاد کرده اما در پوشش حمایتی برای طبقات محروم جامعه متأسفانه مشکل داریم. اگر می خواهیم تصمیمات کلان اقتصادی بگیریم باید حتما پوشش های حمایتی و حفاظتی از زندگی و معیشت محرومان را درنظر بگیریم تا این قشر بیش از این دچار محرومیت نشود اما این اتفاق نیفتاده است. در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم که تصمیم ها یا نحوه اجرای مصوبات به گونه ای نبوده است که به کاهش مظاهر فقر و محرومیت در جامعه کمک کند. تأکید می کنم که ما در این 40سال باید در مبارزه با فقر و ریشه کن کردن این پدیده وارد میدان می شدیم و از همه ظرفیت ها و توان و قوا برای کاهش محرومیت در جامعه استفاده می کردیم اما این اقدام را انجام ندادیم و باید این رویه تغییر کند تا بتوان محرومیت هایی را که با آن دست و پنجه نرم می کنیم از بین ببریم. از سوی دیگر نباید تحریم ها و تهدیدها و مسائل دیگر را نادیده گرفت اما بدتدبیری ها را هم نباید نادیده گرفت. به نظرم باید گذشته را مرور کنیم و ظرفیت همه نهادها چه حکومتی، چه دولتی، چه خصوصی و چه مردمی را پای کار محرومیت زدایی در کشور بیاوریم تا مسئله فقر را بتوانیم کنترل کنیم. برخی منتقدان می گویند ادامه بی تدبیری ها و بی توجهی به اقشار پایین دست جامعه منجر به این می شود که جامعه عصبانی تر شود و نقطه قوت نظام کم کم از آن فاصله بگیرد. این سؤال، سؤال مهمی است. این محرومان بودند که انقلاب را به پیروزی رساندند. این محرومان و خانواده های محروم جامعه بودند که در 8سال دفاع مقدس خون دادند و پای انقلاب ایستادند. این محرومان بودند که همیشه در مقابل توطئه ها ایستادند. با این حال باید اذعان کنم که دشمن دراین زمینه مقداری موفق عمل کرده است و از این رو، ما و نیروهای ارزشی باید درباره عملکردهای خودمان پاسخگو باشیم. شما می گویید اولویت مسئولان باید حمایت از محرومان جامعه باشد. اکنون 6 ماه از سال گذشته است و از بودجه کاهش فقر مطلق هنوز مبلغ چندانی به نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی پرداخت نشده است.به نظرتان این عملکرد با موضوع گره خوردن امنیت ملی کشور به محرومیت زدایی در تضاد نیست؟ تحریم های ظالمانه آمریکا مشکلاتی را برای دولت و بودجه آن ایجاد کرده است و ما این مشکلات را قبول داریم اما درعین حال حتی اگر لازم است از حقوق مدیران کشور کم شود تا بتوان با استفاده از آن بخشی از نیازهای محرومان را برطرف کرد، این کار باید انجام شود تا از حقوق و مستمری مددجویان کمیته امداد یا بهزیستی ذره ای کم نشود. این مسئله باید برای مسئولان اصل اساسی باشد. جدای از این موضوع، حاکمیت وظیفه دارد به مسائل اجتماعی توجه کند. فلسفه حکومت اسلامی گره گشایی و حمایت از محرومان است و حاکمیت در اینجا درباره مسکن، تحصیل، یتیمان، طبقات محروم، رفع نیازهای فکری و فرهنگی این قشر مسئولیت دارد. برخی خدمات کمیته امداد در تخصص بهزیستی است و بالعکس خدماتی از سوی بهزیستی ارائه می شود که در تخصص کمیته امداد است. نمی خواهید جلوی این چندپارچگی در ارائه خدمت به نیازمندان را بگیرید. بله قبول دارم که ارائه خدمات به نیازمندان باید از سوی افراد و متخصصان باتجربه ارائه شود. برای این کار، ما سال گذشته جلساتی با رئیس سازمان بهزیستی داشتیم. بهزیستی مددجویانی دارد که یتیم هستند یا زنان سرپرست خانوارند. ارائه خدمت به این افراد تخصص کمیته امداد است. از سوی دیگر، امداد مددجویانی دارد که معلولیت دارند و ارائه خدمت به این افراد بسیار سخت و نیازمند تبحری است که در کارشناسان بهزیستی وجود دارد. گفت وگوهایی با رئیس سازمان بهزیستی برای تفکیک وظایف و کارکردهای کمیته امداد و بهزیستی داشته ایم که در این قالب این آمادگی را داریم تا مددجویان معلول تحت حمایت کمیته امداد با ردیف بودجه و مستمری ماهانه به بهزیستی منتقل و زنان سرپرست خانوار و کودکان یتیم بهزیستی به کمیته امداد واگذار شوند.