برچسب وسواس در روزگار کرونا

سلامت نیوز:باورتان می شود که مغزتان می تواند به شما دروغ بگوید ! وقتی احساساتی را تجربه می کنید که حقیقی نیست و افکاری تمام رفتارهایتان را کنترل می کند که مبتنی بر واقعیت نیست، تسلیم دروغ گویی مغزتان شده اید. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم ،وقتی به اختلال وسواس فکری- عملی مبتلا هستید، احساس تان به شما دروغ می گوید، زیرا سیستم هشداردهنده مغزتان به طور صحیح کار نمی کند و مدام هشدار می دهد در خطر هستید. در حالی که این گونه نیست. دوران همه گیری کووید-19 فرصتی استثنایی برای انفجار رفتارهای ناشی از اختلال وسواسی بوده است؛ رفتارهایی که در قالب ترس از بیمار شدن به دلیل خطر وجود آلودگی ناشی از ویروس کووید-19 در همه جا، شدت گرفته است. بروز این نوع اختلالات فکری و رفتاری در بسیاری از افراد در ماه های اخیر موجب شد با دکتر پیمان حسنی ابهریان، متخصص علوم اعصاب شناختی و عضو هیات علمی پزوهشکده علوم شناختی گفت وگو کنیم. نشانه های وسواس بیمارگونه به تمیزی در دوران کرونا چیست ؟ وسواس بیمارگونه را باید از وسواس فکری و عملی تفکیک کرد. وسواس بیمارگونه اگر در سطح فکر شخص باشد برای کاهش اضطرابش به یک سری اعمال دست می زند که می تواند خود را به شکل های مختلف نشان دهد.طی دوران شیوع کووید-19 تظاهراتی که بیشتر دیده می شود، وسواس در مورد این است که نکند شخص به بیماری کرونا مبتلا شود یا این که محیط زندگی اش آلوده باشد و این که چطور باید دقت کند و وسواس بیشتری به خرج دهد تا آلودگی را از محیط اطرافش حذف کند. به بیان دیگر وسواس فکری منجر به بیشتر شدن رفتارهای وسواسی می شود و افرادی که از بیرون اینها را می بینند، متوجه می شوند این افراد تمرکز بیشتری بر تمیزی و رعایت پروتکل های بهداشتی دارند. لزوما رعایت بهداشت وسایل و سطوح در این دوران نشانه وسواس است یا باید به شاخص های رفتاری و فکری شخص برای تایید بیمارگونه بودن رفتارش هم توجه کرد؟ خیر، به آسانی نمی توان برچسب وسواس را به هر کسی که دستورالعمل های بهداشتی را به دقت رعایت می کند، وارد کرد.زیرا شاخص های رفتاری و فکری به صورتی که در کارکردهای روزانه یک فرد اختلال ایجاد کند باید در افراد مبتلا به وسواس وجود داشته باشد. همچنین بخش بزرگی از رعایت اصول بهداشتی در دوران شیوع کرونا را افراد به صورت مشاهده ای به ‎هم انتقال می دهند، به خصوص در کودکان این الگوبرداری از پدر و مادر دیده می شود که به صورت افراطی از مواد ضدعفونی کننده استفاده می کنند. نشانه های تایید شده اختلال وسواس چیست؟ کسی که مبتلا به اختلال وسواس است قطعا پیش از دوران شیوع کرونا هم نشانه ای از رفتار وسواسی نسبت به تمیزی نشان داده است. این که بخواهند با این رفتارها سطح اضطراب شان را پایین بیاورند و به نظم و ترتیب محیط شان خیلی اهمیت دهند. از سوی دیگر بحث ژنتیک هم در اختلال وسواس بسیار مطرح است و در خانواده این افراد معمولا می توان رواج این نوع رفتارها را دید. به علاوه این افراد خودشان هم پس از مدتی از رفتارهای وسواسی شان خسته می شوند. با این تفاسیر، افراد مبتلا به وسواس با شست وشوی بیشتر یا توجه بیشتر به نکات بهداشتی به آرامش می رسند؟ این افراد به آرامش کاذب می رسند و دوباره با حضور در محیط ها یا قرارگرفتن در معرض آلودگی ها، وسواس به صورت حمله های شدیدتر در این افراد بروز پیدا می کند. این نوع رفتارها به پیگیری درمانی نیاز دارد؟ بله قطعا! هرچه از سنین پایین تر این پیگیری های درمانی شروع شود نتیجه بخش تر خواهد بود. رفتارها و افکار وسواسی، الگوهایی هستند که مدام در طول زندگی تکرار می شود و اگر بتوانیم در روند چرخش این الگو در سطح فکر و رفتار تغییر ایجاد کنیم خیلی کمک می کنیم به این افراد تا جلوی هجوم این افکار و رفتارهای وابسته به آن را بگیرند. درمان وسواس به تمیزی صرفا از طریق رفتاردرمانی و مشاوره ممکن است یا به مصرف دارو نیاز دارد؟ اگر افراد دچار تشخیص اختلال شوند بدون مصرف دارو به سختی می توانند به تغییراتی که لازم است دست پیدا کنند. دارودرمانی به شدت به درمان کمک می کند و از آنجا که اختلال وسواس، زمینه زیستی دارد قطعا روی سیستم عصبی اثرات خود را گذاشته و نیاز به مصرف دارو بسیار مهم است. آیا اختلال وسواس فقط به تمیزی خلاصه می شود یا در این افراد در رفتارهای دیگرشان هم نمود می یابد؟ خیر. صرفا مربوط به تمیزی نیست. بلکه می تواند نسبت به نجسی و پاکی، نظم و ترتیب، تقارن در محیط، نسبت به مسائل جنسی، احساس گناه و حساسیت های مذهبی باشد. مواردی که در وسواس فکری می گنجد بسیار زیاد است و وقتی فردی دچار آن می شود بیشتر تفسیری که به آن موضوع اضطراب برانگیز می دهد برایش اهمیت دارد. چه توصیه ای به اطرافیان چنین افرادی برای کمک به بهبود رفتار شخص وسواسی دارید؟ اطرافیان مسلما برای این که خودشان تحت تأثیر این افراد قرار نگیرند و الگوهای وی را تکرار نکنند باید یکسری خودمراقبتی هایی را با آموزش یاد بگیرند. از سوی دیگر برای بهبود رفتار شخص وسواسی این که اضطراب محیطش کمتر باشد و آموزش هایی بگیرد درباره این که رفتاری که می آید سراغ شان چقدر مبتنی بر واقعیت های زندگی است، بسیار موثر خواهد بود. بی توجهی به درمان این نوع وسواس چه تبعاتی از نظر اختلالات دیگر روان دارد؟ با توجه به این که وسواس فکری بسیار شایع است و این افراد در واقعیت سنجی مشکل دارند، افکارشان مبتنی بر واقعیت نیست. یعنی اگر جلوی این افکار گرفته نشود ممکن است به سمت هذیان یا اسکیزوفرنی برود و اختلالات شدید روانپزشکی را به دنبال داشته باشد. پس این اختلال، علاوه بر روان درمانی بطور جدی نیازمند دارودرمانی است تا به افراد دچار اختلال وسواس کمک شود تا هم بتوانند افکارشان را کنترل کنند و هم شواهدی مبتنی بر واقعیت داشته باشند.