آیا جهش‌ها باعث مسری‌تر شدن یا قوی‌تر شدن ویروس کرونا شده‌اند؟

سلامت نیوز:کروناویروس جدید یا سارس-کوو۲- هم مانند سایر ویروس ها جهش پیدا می کند. اما پرسش اصلی این است که آیا از هنگامی که برای نخستین بار این ویروس 8 ماه پیش در شهر ووهان در مرکز چین شناسایی شد، این جهش ها باعث واگیرتر یا بیماری زاتر شدن این ویروس شده اند یا نه؟ ویروس ها به طور معمول جهش پیدا می کنند و اغلب این جهش ها به نفع ویروس تمام نمی شوند و حتی ممکن است مانع از تکثیر آنها شوند و به اصطلاح برایشان مرگبار باشند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،اقلیتی از جهش ها خنثی هستند و اقلیت بسیار کمتری برای ویروس سودمند هستند. کروناویروس مانند ویروس های آنفلوآنزا یا سرخک دارای مجموعه ای از رمز های ژنتیک یا ژنوم است که در یک مولکول اسید ریبونوکلئیک یا RNA قرار دارند. پروتئین های موجود در ساختمان ویروس از روی همین رمز ژنتیک ساخته می شوند. اسیدهای آمینه سازنده پروتئین ها بر مبنای کدهای سه تایی تشکیل شده از نوکلئوتیدها یا واحدهای سازنده RNA ساخته می شوند. به عبارت دیگر، ترتیب نوکلئوتیدها در RNA ترتیب اسیدهای آمینه در پروتئین را تعیین می کنند. اما RNA مولکولی است که بسیار جهش پیدا می کند، یعنی ترتیب نوکلئوتیدها در حین رونویسی شدن برای تکثیر ویروس تغییر می کنند. از آنجایی که سارس-کوو-۲ با استفاده از سلول های بدن ما خودش را بارها و بارها تکثیر می کند، هر بار که از روی ژنوم یا RNA آن نسخه برداری می شود، ممکن است خطایی در این روند رخ دهد و RNA اندکی متفاوت به وجود آید که پروتئین های ویروسی اندکی متفاوت از روی آن ساخته می شوند. بسیاری از جهش ها یا به طور تصادفی یا به علت اینکه باعث آسیب دیدن بخشی از کارکردهای اصلی ویروس می شوند، از دست می روند و به جایی نمی رسند. فقط درصد اندکی از این جهش ها به ایجاد ویروس هایی می انجامند که به طور گسترده تری انتشار می یابند و دوام پیدا می کنند. ویروس هایی که رمز ژنتیک شان از نوع RNA است، به سرعت تحول پیدا می کنند، حدود یک میلیون بار سریع تر از ژن های انسانی. اما کروناویروس جدید یا سارس-کوو-۲ نسبت به بقیه ویروس های دارای RNA ویروس ها بسیار آهسته تر تحول پیدا می کند: یعنی 5بار کندتر از ویروس های آنفلوآنزا.براساس داده های فعلی، به طور میانگین حدود 2 جهش در ماه در کروناویروس جدید یا سارس-کوو۲- دوام پیدا می کند در نتیجه اشکالی از ویروس که هم اکنون در چرخش هستند، فقط در ۱۵ جهش با نخستین گونه کروناویروس که در ووهان چین ظهور کرد، تفاوت دارند.با توجه به این ژونوم این ویروس از حدود ۳۰۰۰۰ نوکلئوتید تشکیل شده است، این میزان جهش مقدار بسیار اندکی است. به عبارت دیگر گونه های کروناویروس جدید که اکنون در گردش هستند، تقریبا ۹۹. ۹۵ درصد با ویروس اصلی در ووهان مشابهت دارند. کروناویروس جدید (سارس کوو۲) به عنوان یک RNAویروس به کندی تحول پیدا می کند.بنابراین سخن گفتن از سویه ها ی (strains) متعدد سارس- کوو-۲ گمرا ه کننده است، زیرا دانشمندان این عبارت را برای مواردی به کار می برند که ویروس تفاوت زیستی عمده ای پیدا کرده باشد. اما اشکال متفاوت سارس-کوو-۲ بسیار شبیه به هم هستند و بهتر است آنها را گونه ها یا واریانت های ویروس بدانیم. سرعت پایین جهش در کروناویروس خبر خوبی است: هرچه ویروس سریع تر تحول پیدا کند احتمال بیشتری وجود دارد که واکسن ها یا داروهایی که برای مقابله با آن ساخته شده اند، پس از مدتی بی تأثیر شوند.اما آیا همین جهش های اندک باعث شده است که سارس-کوو-۲ به طور عمده ای تغییر کند؟ مثلا مرگبارتر یا واگیرتر شود؟ کارشناسان می گویند هم اکنون شواهدی وجود ندارد که سارس-کوو-۲ بیماری زاتر یا کشنده تر شده باشد (همچنین بیماری زایی یا کشندگی آن کاهش نیافته است). درباره تأثیر جهش ها بر واگیری ویروس بحث های زیادی مطرح شده است که جهش D614G – که بر پروتئین های به اصطلاح گل میخی سطح ویروس تأثیر می گذارد- باعث واگیرتر شدن سارس-کوو-۲ شده است.پروتئین های گل میخی در سطح ویروس کرونا قرار دارند و تغییرات آنها اهمیت دارد زیرا این بخش از ویروس است که به گیرنده های سلول میزبان متصل می شود.D614G مخفف تغییر در موقعیت ۶۱۴ در پروتئین گل میخی است، به طوری که یک اسید آمینه از نوع اسید آسپارتیک (D) جایگزین یک اسید آمینه از نوع گلای سین (G) می شود (به عبارت دیگر D614 شکل ابتدایی تر ویروس بود و G164شکل بعدی آن است). این جهش که احتمالا در ابتدا در چین رخ داد، در ماه فوریه در شیوع کرونا در شمال ایتالیا بیشتر و بیشتر ظهور پیدا کرد. شکل G614 از آن به بعد در سراسر جهان گسترش یافته است و به گونه غالب کروناویروس جدید تبدیل شده است.به نظر می رسد جهش D614G باعث افزایش واگیری کروناویروس شده باشد، دست کم براساس یک بررسی در سلول های رشدیافته در آزمایشگاه چنین به نظر می رسد. مقامات بهداشتی کشورهای گوناگون براساس این بررسی و بررسی های دیگر مدعی شده اند که شکل G614 ممکن است ۱۰بار واگیرتر از گونه ای از ویروس باشد که برای نخستین بار در ووهان شناسایی شد.اما برخی متخصصان همه گیرشناسی (اپیدمیولوژی) می گویند تعمیم دادن نتایج آزمایشگاهی درباره انتشار ویروس به انتشار ویروس در جمعیت واقعی چندان درست نیست. آنها می گویند تداوم انتشار کروناویروس لزوما به علت واگیرتر شدن آن نیست، بلکه به این علت است که هنوز اغلب افراد نسبت به آن آسیب پذیر هستند، یعنی در برابر آن مصونیت ندارند و بنابراین ویروس هنوز می تواند به سادگی میزبان های جدید را پیدا کند.تفاوت ها در میزان واگیری یا کشندگی کروناویروس در مناطق متفاوت جهان ممکن است به دلایل دیگری به جز تغییرات خود ویروس رخ دهند، ازجمله اینکه در یک کشور معین ویروس ابتدا وارد کدام منطقه شده است یا اینکه درمان بیماران چطور انجام شده و ویروس در میان جمعیت های آسیب پذیرتر انتشار یافته است یا نه.