واکسن تمام مشکلات ما را حل نمی‎کند

سلامت نیوز:رقابت برای واکسن SARS-CO-V2 به خوبی در جریان است. برای ما جذاب است تصور کنیم زمانی که نخستین واکسن برای استفاده انسانی تأیید می شود، بلافاصله تمام مشکلات این بیماری همه گیر برطرف خواهد شد اما این تمام ماجرا نیست. تولید گام به گام واکسن جدید، نخستین بخش از سفر دشواری است که قرار است به بازگشت به شکلی از زندگی عادی ختم شود. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،تولید صدها میلیون واکسن برای ایالات متحده - و چندمیلیارد واکسن برای کل جهان - کار بزرگی نیست. چالش های فنی و اقتصادی بسیاری وجود دارد که باید به طریقی پشت سرگذاشته شود تا در اسرع وقت میلیون ها واکسن تولید شود. من استاد برنامه ریزی و مدیریت بهداشت در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه سیتی نیویورک (CUNY) هستم و بیش از 2دهه است که به کار و مطالعه در زمینه تحقیقات گام به گام، تولید و توزیع واکسن مشغولم. مسائلی که امروز جهان درخصوص واکسن ویروس کرونا با آن روبه رو است امر جدیدی نیست، اما احتمالاً میزان آن از هر زمان دیگری بیشتر است.درصورت تولید سریع واکسن آن هم در حجم زیاد، 4چالش اصلی وجود دارد که باید در اسرع وقت پشت سرگذاشته شود. ظرفیت تولید فعلی محدود است پیش از اینکه دنیا با همه گیری کرونا مواجه شود اتفاق های متعدد و بعضا ویرانگری در حوزه واکسن سازی اتفاق افتاده بود؛ یکی از مهم ترین آنها کوچک شدن شرکت های واکسن سازی در تعداد زیادی از کشورهای دنیا بوده است. در واقع این تأثیری است که بسیاری از تولیدکننده ها از جمله شرکت های واکسن سازی تحت تأثیر سیاست های اقتصادی مبتنی بر خصوصی سازی و کوچک سازی با آن مواجه شده اند. این اقتصاد بازار است که تعیین می کند این شرکت ها باقی بمانند یا تغییر رویکرد دهند. یکی از کاستی هایی که پس از شیوع کرونا در جهان خود را نشان داد، توان کاهش یافته شرکت های واکسن سازی بود؛ آنها که طی دهه های اخیر با توجه به رونق بیشتر صنعت داروسازی رفته رفته خط تولیدشان برای تولید واکسن را محدود کرده و به تولید دارو اختصاص داده بودند. در بزنگاه فعلی صنعت آب رفته واکسن سازی توان پاسخگویی به نیاز فزاینده‎ای که برای واکسن کرونا در ابعاد جهانی وجود دارد ، ندارد.سیاست کوچک سازی و برون سپاری ظرفیت تولید در کشوری مثل ایالات متحده به همه بخش ها رسیده است. واکسن نیز از این سیاست مستثنی نیست. عدد شرکت های بیوتکنولوژی و دارویی ایالات متحده آمریکا که درگیر تحقیقات و توسعه و تولید واکسن بوده اند، از 26مورد در سال 1967به 5مورد در 2004کاهش یافته است. دلایل بسیاری برای این کاهش وجود دارد: حاشیه سود نسبتاً کم، بازارهای کوچک تر در مقایسه با دیگر داروها، ادغام شرکت ها، مخاطرات مسئولیت پذیری و جنبش ضد واکسیناسیون؛ اما نتیجه این است که در بعضی سال ها، شرکت ها برای رفع نیاز، حتی به واکسن های موجود، تلاش نکرده اند. فقط کافی است نگاهی به ماجرای کمبود واکسن آنفلوآنزا در سال های 2005-2003 و واکسن های دوران کودکی در اوایل سال2000 بیندازید.هنگامی که واکسن ویروس کرونا تأیید می شود ، تولید سایر واکسن ها نیز باید به همان شکل ادامه یابد. با توجه به فصل آنفلوآنزا در هر سال و کودکانی که هر روز متولد می شوند ، شما به سادگی نمی توانید تمام ظرفیت فعلی تولید واکسن را به تولید واکسن کووید-19 اختصاص دهید. نیاز است که از نو ظرفیت تولید تازه ای ایجاد شود. از آنجا که هم اکنون در امر تولید واکسن چندین پیشتاز وجود دارد، هنوز مشخص نیست که نخست کدام یک از بیش از 160واکسن در حال تولید، تأیید می شود و بر این اساس، چه نوع تولیدی باید در دستور کار قرار گیرد. تولید واکسن کووید-19به معنای افزودن یک جنبه جدید به واکسن های آنفلوآنزای موجود یا به سادگی دست بردن در ساخت واکسن های موجود دیگر نخواهد بود. بیشتر واکسن های موجود، مانند واکسن های آنفلوآنزا و سرخک، از صورت های غیرفعال یا ضعیف شده آن ویروس های به خصوص برای ایجاد ایمنی استفاده می کنند، اما پژوهشگران نمی توانند ویروس آنفلوآنزا را به سادگی با SARS-CoV-2عوض کنند. علاوه بر این، یک واکسن SARS-CoV-2 حتی ممکن است از ویروس غیرفعال یا ضعیف شده استفاده نکند ، اما در عوض می تواند یک پروتئین یا ماده ژنتیک از ویروس کرونا دربرداشته باشد. تولید چنین نمونه ویروس هایی در مقادیر زیاد ممکن است نیازمند فرایندهای جدیدی باشد که قبلاً هرگز مورد آزمایش قرار نگرفته باشند ، زیرا سازمان غذا و دارو هرگز واکسن دی ان ای را برای استفاده انسان تأیید نکرده است. برخی از شرکت ها در حال تولید واکسن های mRNA یا DNA هستند. برخی دیگر با SARS-CoV-2 غیرفعال یا حتی انواع دیگری از ویروس ها مثل آدنو ویروس شامپانزه کار می کنند. مواردی هم وجود دارد که زیرواحد های مختلف پروتئینی ویروس را مورد هدف قرار می دهد. هر واکسن ممکن است بنا به ضرورت های کاملا متفاوتی تولید شده باشد و فهمیدن اینکه کدام یک از آنها در چه زمانی وارد بازار می شوند، ناممکن است. دولت ها و سرمایه گذاران دیگر، انتخاب دشواری پیش رو دارند. اگر آنها برای افزایش تولید یک واکسن خاص هم اکنون قبول خطر کنند و بودجه ببندند، می توانند هم در وقت صرفه جویی کنند و هم جان ها را نجات دهند. اگر چه انتخاب اشتباه ممکن است در نهایت به صرف بیشتر پول، ایجاد رنج و به خطر افتادن زندگی ها ختم شود. سرانجام، تولیدکنندگان به دنبال گرفتن تضمین های مالی - مانند پیش پرداخت ها یا تعهد خرید واکسن در هنگام توزیع- از دولت ها و سرمایه گذاران خواهند بود تا مطمئن شوند که زمان، زحمات و منابع اختصاص داده شده برای تحقیقات و تولید واکسن هدر نخواهد رفت. به عنوان مثال، قرارداد 2.1میلیارد دلاری دولت ایالات متحده با Sanofi و GSK شامل افزایش ظرفیت تولید و خرید 100میلیون دوز واکسن است. ابعاد مسئله بی سابقه است به قول معروف، از گفته تا عمل فرق بسیار است. تولید یک واکسن کاملا جدید در حجم وسیع و با چنین سرعتی، بی سابقه است. تأخیرهای زیادی در تولید واکسن آنفلوآنزای H1N1 در سال 2009رخ داده است. توجه داشته باشید که چه اتفاقاتی برای یک واکسن جدید رخ می دهد که ممکن است به معرف های جدید ، فرایندهای تولید ، تجهیزات و ظروف در کنار چیزهای دیگر نیاز داشته باشد. رونمایی از واکسن های آبله و فلج اطفال چنددهه پیش با فوریت کمتر و درحالی که جمعیت در حد چشمگیری کمتر بود ، انجام شد. این روزها، با فرض اینکه آستانه مصونیت توده مردم حداقل 70درصد باشد، تولیدکنندگان نیاز به تولید حداقل 230میلیون دوز برای تأمین جمعیت ایالات متحده و بیش از 5.25میلیارد دوز برای تأمین جمعیت جهان دارند. و این درصورتی است که فقط به یک دوز نیاز باشد. نیاز به دوز برای هر فرد، میزان دوز موردنیاز را دوبرابر می کند. پیش از این هرگز بنی آدم سعی نکرده بود که در کمترین زمان ممکن برای هر یک از ساکنان زمین چیزی تولید کند. محتمل است مشکلاتی پیش بیاید. بازی پوکر اقتصادی سرانجام، بیشتر تولیدکنندگان بالقوه واکسن، صاحبان مشاغلی هستند که در پی به حداقل رساندن هزینه ها و درصورت امکان، کسب درآمد حداکثری هستند. آنها انگیزه هایی می خواهند تا از فرصت های سودآورتر مانند ادامه توسعه یا تولید داروهایی که حاشیه سود بیشتری دارند، چشم بپوشند.به عنوان مثال ، ممکن است شرکت ها به آسانی ظرفیت فعلی و بالقوه تولید خود را فاش نکنند. با این حال، اینها می توانند معامله گران اصلی ای در مذاکرات در زمینه قرارداد بستن با دولت ها و سرمایه گذاران احتمالی دیگر باشند. رو کردن اینکه هم اکنون ظرفیت تولید شما کم است، ممکن است اعتماد به نفس برای ساخت واکسن را به خطر بیندازد. رو کردن اینکه از قبل ظرفیت کافی دارید ممکن است مانع شود سرمایه ها و منابع بیشتری را جذب کنید. طی بیماری همه گیر آنفلوآنزایH1N1 در سال 2009، زمانی که در وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا کار می کردم، مجبور بودیم به طور مداوم با تغییر برنامه زمانی تولید واکسن کلنجار برویم، زیرا تولید کنندگان دست از مذاکره مجدد با دولت در مورد شرایط کار برنمی داشتند. علاوه بر این ، میزان همه گیر شدن بیماری، بازی پوکر را به صحنه جهانی می کشاند. ممکن است کشورهای مختلف در حال مذاکره با هم یا حتی در حال مذاکره علیه یکدیگر و تولیدکنندگان باشند؛ مثلا ممکن است کشورهای پردرآمد از سایر کشورهایی که در پی دریافت واکسن هستند، پیشی بگیرند. یک برنامه و یک رویکرد منظم در پایان، تولید واکسن تنها بخشی از یک سیستم پیچیده و به هم پیوسته است که هدف نهایی آن جلوگیری از ابتلای افراد به بیماری است.نوع واکسن تولید شده، میزان و محل گروه های اولیه هدف ، نحوه تجویز واکسن، تعداد دوزها و میزان نیاز به ذخیره سازی واکسن، همه و همه با هم ارتباط دارند و فقط بعضی عوامل اند که الزامات تولید را تحت الشعاع قرار می دهند. برای نمونه، تحقیقاتی که تیم من در دانشگاه سیتی نیویورک انجام داده، نشان داده است که تعداد دوزهای واکسنی که در یک شیشه محافظ قرار می دهید ممکن است تأثیرات مختلفی بر برنامه های تزریق واکسن و کنترل بیماری داشته باشد.زندگی مردم و زندگی آنطور که ما می شناسیم در جریان است. تمام پیچیدگی های تولید واکسن باید از طریق مباحثات آزاد در سراسر جهان و تهیه نقشه و مدل سازی گسترده از این راهکارهای عملی مورد توجه قرار گیرد. بدون برنامه ریزی و آمادگی مناسب ، جامعه ممکن است در شرایطی واقع شود که نسبت عرضه و تقاضا به هم بخورد یا واکسن ها به شکل نامناسبی تولید شوند.حتی درصورت تولید واکسن کافی نیز، این چالش پیش روی ماست که واقعا به دست صدها میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا و چندمیلیارد نفر در سراسر جهان برسد. این نگرانی که شیشه های محافظ کافی برای ذخیره واکسن ها یا سرنگ ها تا هنگام تجویز آنها وجود نداشته باشد ، و نیز نگرانی هایی در مورد زنجیره مخزن کنترل شده دما وجود دارد. این چالش های تولید و توزیع اگرچه بزرگ است اما برطرف ناشدنی نیست. اکنون هرچقدر دولت ها و صاحبان مشاغل برنامه های بیشتری بریزند، آماده تر خواهند بود واکسن های مورد نیاز دنیا را به دست خواهندگان برسانند.