هشدار روانشناسان درباره افزایش افسردگی افراد در جامعه

سلامت نیوز: تقریباً هفت ماه از آمدن کرونا به کشورمان می گذرد، در این مدت سبک زندگی همه ما با شرایط جدیدی مواجه شده که این ویروس به طور ناخواسته تحمیل کرده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،محدود شدن روابط اجتماعی به دنبال کاهش رفت و آمدها که اولین نتیجه اجرای پروتکل های بهداشتی است از نظر روانی درحال تبدیل شدن به یک تهدید جمعی است، تغییری که در کنار تغییر شرایط اقتصادی به علت تداوم تحریم ها و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات معیشتی به انزوا، گوشه گیری و حتی افسردگی اغلب مردم دامن زده است. مشاهدات میدانی و گفت وگو با شهروندان بویژه در شهرهای بزرگ نشان می دهد که روحیه نشاط و انگیزه اجتماعی کاهش یافته است. مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در اسفندماه سال 97، طی یک نظرسنجی اعلام کرده بود که فقط 10.1 درصد از مردم ایران خیلی شاد هستند و 27.5 درصد مردم غمگین اند. از این نظرسنجی تقریباً یک سال و 6 ماه می گذرد، در این مدت شرایط جدید زندگی که با گرانی و تورم های عجیب در قیمت کالاها و... آمیخته شده، قطعاً آمار، این نظرسنجی را تغییر داده است. این درحالیست که سازمان جهانی بهداشت، پیش بینی کرده است که در شرایط فعلی تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ابتلا به افسردگی بالاترین رشد آماری را در سطح جهان خواهد داشت. شیوع افسردگی در ایران هم اکنون حدود 12.5 درصد اعلام شده است، اما نگرانی ها از این است که با تداوم این شرایط و کاهش شادی، این درصد افزایش یابد. آخرین رتبه جهانی ایران در زمینه شادی و نشاط به گزارش سازمان ملل متحد در سال 2016 برمی گردد، ایران در این گزارش در میان 157 کشور، رتبه 105 را داشته و نمره شادی ایرانی ها 8/4 بوده است. به این تاریخ هم باید چهارسال ویژه را اضافه کرد. سؤال این است در این مدت فاکتورهای شادی و امید به زندگی تاچه اندازه تحت تأثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است؟ برخی شهروندان معتقدند که با شرایط کرونا خو گرفته اند و حالا می دانند که چگونه باید از پس زندگی جدیدشان بر بیایند، اما مسأله اینجاست که هیچ امیدی به تغییر شرایط ندارند و با وضعیت گرانی که توان خرید بسیاری از اقلام را از آنها گرفته است، حتی نمی توانند به دوران بعد از کرونا خوشبین باشند و مثلاً برای سفر که یکی از لازمه های شادی است، برنامه ریزی کنند. آنها می گویند برای عبور از شرایط سخت باید به یک اتفاق خوشایند در آینده امیدوار بود، اما آیا با این وضعیت چنین چیزی ممکن است؟ آیا می توان از وضعیت غیرقابل پیش بینی و لحظه ای زندگی رضایت داشت؟ کارشناسان اجتماعی با این حال تأکید دارند که باید روحیه امید و نشاط را تحت هر شرایطی حفظ کرد، اما سؤال این است در شرایط حاضر چگونه می توانیم از این شرایط خارج شویم؟ افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانی دکتر سهیل رضایی، روانشناس با اشاره به غم و اندوه جمعی در جامعه می گوید: جامعه ایران درگیر یک افسردگی جمعی شده است.دلایل این موضوع هم به شرایط این روزهای جامعه بر می گردد. شرایط اجتماعی و اقتصادی موجب شده تا افسردگی در جامعه بیشتر از قبل شود. البته شیوع کرونا و تنهایی های این روزهای مردم افسردگی را بیشتر کرده است. درباره افسردگی باید بگویم که این بیماری نقطه مقابل امید است. وقتی درباره امید صحبت می کنیم درباره احتمال انجام دادن کاری حرف می زنیم و این یعنی فرد می تواند کاری را انجام دهد. بنابراین برای رسیدن به هدفش تلاش می کند. هر چقدر اراده شخص نسبت به امید بالاتر باشد. شادی در بین افراد بیشتر می شود و این شادی در جامعه خودش را نشان می دهد چرا که مردم یک جامعه امید دارند که می توانند کارهای بزرگ را با تلاش و پشتکار انجام دهند.او ادامه می دهد: وقتی امید و شادی برای افراد به بن بست می رسد، افراد دچار ضعف در شخصیت و اراده خود می شوند. غم و اندوه افراد را فرا می گیرد. این موضوع را با مثالی توضیح می دهم. حالا دیگر خرید خانه برای خیلی ها یک آرزو شده است. مسائل اقتصادی موجب شده تا یک جوان 25 ساله مدام به این فکر کند که اگر 20 سال کار کند نمی تواند خانه بخرد. همین جوان توانایی شخصی و فردی اش را زیر سؤال می برد و حاصلش افسردگی و غم می شود و دیگر ساده ترین قدم ها را برای انجام کار برنمی دارد و همین مورد هم موجب می شود که این جوان بی انگیزه شود.رضایی با اشاره به اینکه افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانی است، اظهار می دارد: افرادی که درگیر افسردگی می شوند به تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب نیاز دارند. چنانچه این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، فرد بسته به تجویز پزشک از طریق دریافت دارو، شرکت در جلسات روان درمانی یا حتی تغییرات سبک زندگی به میزان قابل توجهی بهبود خواهد یافت. اما اگر هیچ اقدامی جهت مداوای این بیماری انجام نپذیرد، می تواند پیامدهای فاجعه باری را نه تنها برای خود فرد بلکه برای همه اعضای خانواده رقم بزند. با این همه مهم ترین عاملی که موجب از بین بردن افسردگی در جامعه می شود میزان رضایتمندی و شادی افراد است، اینکه میزان دستمزد و اختلاف طبقاتی میان شهروندان چه میزان است این موضوع بسیار مهم است و دولت ها باید به این مسائل توجه داشته باشند.چطور شاد بمانیم؟مهدی مجرد، روانشناس نیز با اشاره به اینکه افسردگی مانند یک سرماخوردگی راه درمان دارد، به ایران می گوید: هر فردی وقتی سرما می خورد با درمان های مختلف ظرف مدت کوتاهی درمان می شود، با ابتلا به افسردگی هم می توان از روش های درمانی مناسب بهره گرفت تا دوران ابتلا را کوتاه کرد. این در حالی است که اولین راه درمان بیماری، ماندن در خانه است اما افسردگی داستان متفاوتی دارد، ماندن در خانه زمینه ابتلا به افسرده شدن را در افراد مختلف، افزایش می دهد. هرچه بیشتر در محیط خانه بمانیم و از دیگران فاصله بگیریم، افسردگی بیشتر خودنمایی می کند. به گفته او، هر فردی در زندگی روزمره برنامه هایی متناسب با سلیقه و میل شخصی خود دارد، به عنوان مثال، رفتن به باشگاه و انجام ورزش های متنوع، پیاده روی در پارک، دورهمی های دوستانه و جمع شدن در کافه و رستوران یا دورهمی های آخر هفتگی خانواده ها از جمله برنامه هایی هستند که سبب می شوند روحیه افراد و به قولی خلق آن ها به سمت مثبت شدن گرایش پیدا کند. این روزها با ظهور بیماری کرونا تمامی موارد یادشده، تا اندازه قابل توجهی از برنامه های هفتگی افراد کاسته شده یا حتی حذف شده اند، همه مجبور هستیم ساعات بیشتری را در خانه بمانیم و همین امر هم زمینه های بروز افسردگی در کل جامعه را افزایش داده است. البته به جز کاهش ارتباطات و در خانه ماندن های مکرر، صرف نظر از بروز کرونا، موارد دیگری هم می توانند زمینه ابتلا به افسردگی را فراهم کنند، به عنوان مثال شکست مالی، شکست عاطفی، اختلافات زناشویی، سرخوردگی در محیط کار و بسیاری موارد دیگر می توانند در این امر، مؤثر باشند.مجرد در ادامه می گوید: افراد می توانند با استفاده از تکنیک های مناسب و روش های درست از بروز افسردگی جلوگیری کرده یا در صورت ابتلا از آن عبور کنند. فعال سازی رفتاری از جمله تکنیک هایی است که در این خصوص می تواند کمک کننده باشد، ورود به اجتماع، ورزش و انجام کارهای مورد علاقه از جمله آن ها هستند البته متأسفانه همزمانی افزایش افسردگی با کرونا به نوعی سبب افزایش ریتم ابتلا به افسردگی در کل جامعه شده است، سابق بر این با استفاده از روش های درست افراد در طول دو تا سه هفته از بیماری عبور می کردند اما در حال حاضر دیده شده گاهی افراد حدود 4 ماه یا بیشتر افسرده هستند. افرادی که دچار افسردگی و اضطراب می شوند از طریق درمان شناختی – رفتاری باید به خود کمک کنند و خلق خود را تنظیم کنند. شناخت درمانی و تغییر فکر از جمله راهکارهایی هستند که در سیر درمان تأثیر بسزایی دارد. فکر، زیربنای احساس و هیجان است، فکر خوشایند، هیجان مثبت به دنبال دارد و فکر ناخوشایند هیجانات منفی را با خود به همراه می آورد. فکر که اصلاح شود، خطاهای ناخواسته که سبب بدخلقی می شود نیز کاهش پیدا می کند. به اعتقاد او، در گام بعدی، باید به رفتارهای فردی توجه شود، از آن جایی که فرد افسرده، حرکت های منفعلانه از خود بروز می دهد، باید حتماً کارهای لذت بخش را در برنامه روزانه خود قرار دهیم، انجام امور لذت بخش در هر شرایطی می تواند ما را از افسردگی دور نگه دارد و در صورت ابتلا هم در خروج از حالات و خلقیات منفی کمک کننده است. محیط، عامل افسردگی برخی افراد است فرشاد نجفی پور، روانشناس نیز با بیان این که افسردگی واکنش فرد به محیطی است که هیچ تشویقی در آن نیست، توضیح می دهد: اینجا زجر کشیدن مسأله نیست، بلکه خوشی، لذت و تقویت مثبت مطرح است. آدم ها از بقیه روز به روز بیشتر فاصله می گیرند و بالطبع حال شان خراب تر می شود. مدام گله می کنند، تقاضای کمک دارند و بحث های بچه گانه به راه می اندازند. قضیه این طور اتفاق می افتد: (الف) یک اتفاق ناراحت کننده می افتد مثل کرونا، (ب) آدم های مستعد به افسردگی در چنین وضعیتی بیش از دیگران نیاز به حمایت دارند، (پ) افراد توان و مهارت جلب حمایت لازم را ندارند، پس حال شان بدتر می شود ( ت) کارهایی می کنند که دیگران را فراری می دهد و همینطور افسرده می مانند. در 70 درصد افسرده هایی که برای درمان مراجعه می کنند، مشکل این بوده که همسر به خواست ایشان پاسخ مثبت نداده است.به گفته این روانشناس، افسردگی، به تنهایی دیگران را فراری نمی دهد. بعضی رفتارهای سطح پایین افراد افسرده مثل تقاضای بیش از حد برای همدردی، باعث دور شدن دیگران می شود. این مطلب در مردها رایج تر است. البته آنچه بر سر یک مرد افسرده می آید به مشخصات دوستانش هم بستگی دارد. یک دوست مهربان و پرتحمل به جز در شرایط خاص دافع نخواهد بود. مردها اگر دنبال حامی بگردند بیشتر پس زده می شوند، چون تصور عموم بر این است که مردها باید متکی به نفس بوده و سنگ زیرین آسیا باشند. خانم های افسرده به دلایل دیگر رانده می شوند. به هر طریق یک دوست افسرده دیگران را هم ناراحت و افسرده می کند.آدم های افسرده چون نمی توانند به محیط پاسخ مناسب بدهند و انتظارات دیگران را برآورده سازند بیشتر از خودشان ناامید می شوند. آدم افسرده هم دائم مشغول گله، غر غر کردن و اشک و آه است. طبعاً چنین وضعی ،مطلوب هیچ آدم سالمی نیست. اینها به جای جستجوی تقویت مثبت، فقط دنبال آزار دادن و گله هستند و اگر کار دیگری بکنند آرام نمی شوند. با این کارها فقط دیگران را فراری می دهند. این افراد باید یاد بگیرند که به گونه دیگری رفتار کنند. نجفی پور توضیح می دهد: در محیط زندگی افسرده ها مسائل آزاردهنده مانند مشکلات زناشویی، مسائل کاری و... زیاد و مطالب خوشایند، مانند حضور دوست، عشق، تفریح و... کم است. می شود به این افراد نشان داد که محیط مسبب افسردگی شان است. بیمار باید تعداد مسائل آزاردهنده را هر روز کم کرده و مطالب خوشایند را افزایش دهد.پس افسردگی هم می تواند ناشی از مشکلات روابط بین آدم ها باشد. البته هر کس هم افسرده شود روابطش با دیگران مختل خواهد شد. پس هردو می توانند علت و معلول یکدیگر باشند.