نگاهی به دو شيوه رسيدگی به گزارش‌های آزار در شركت‌های خصوصی و دولتی

سلامت نیوز:فرنگي ها يك صفت سوت زن دارند براي توصيف كساني كه براي اولين بار پرده از ماجرايي برمي دارند و از اسمش هم هويداست كه ماجرا اغلب ماجرايي است كه در پسش فساد و تخلف بزرگ و قابل توجهي جا خوش كرده. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،كار معمولا از اين سوت زدن ها شروع مي شود و به رسوايي ها يا افشاگري هاي بزرگ اغلب سياسي و اقتصادي مي انجامد يا البته رسوايي هاي اخلاقي. نيمه اول شهريور،تكرار يك نام در شبكه هاي اجتماعي سبب شد تا جرقه اي زده شود براي شعله كشيدن بحثي به نام آزار جنسي. اين بار ديگر صحبت از انواع تجربه هاي روزمره زنان از آزارهاي فيزيكي و كلامي در كوچه و خيابان نبود، صحبت از كساني بود كه به نام دوست، همكار يا چهره اي شناخته شده، دست به آزار زناني در دايره دور و نزديك خود زده بودند. در چنين سطحي از افشاگري بود كه نام برخي برندهاي فرهنگي و آموزشي و تجاري هم به ميان آمدند، مكان هايي كه تجربه زنان از آن تبديل كار به محل آزار در دسته هاي مختلف بود. همين موضوع سبب شد كه بحث هايي هم درمورد نحوه دريافت و رسيدگي به گزارش هاي آزارگري در محل كار به راه افتاد و اينكه شركت ها و سازمان ها در مواجهه با اين گزارش ها چه واكنشي نشان مي دهند. آنچه در بسياري از كشورهاي غربي يكي از بخش هاي متداول واحد منابع انساني است در كشور ما سامان مشخصي ندارد. برخي ها هم ترجيح مي دهند در مورد اينكه گزارش هاي آزارگري چگونه حل و فصل مي شوند، سكوت كنند. در اين ميان اعتماد نگاهي انداخته است به واكنش شركت ديجي كالا از بخش خصوصي به موضوع آزار در محل كار و گفت وگويي داشته است با مديركل روابط عمومي وزارت نيرو در مورد نحوه رسيدگي به چنين شكايت هايي. حالا كه برخي زنان گاه پس از سال ها، صداي شان را بلند كردند تا بلكه گوش شنوايي پيدا شود، واكنش سازمان ها چيست؟ با بلندتر شدن زمزمه هاي گزارش موارد آزار در شبكه هاي اجتماعي، نام هايي با شخصيت حقيقي خود وارد ميدان شدند و از سوابق آزار در محل كار هم نوشتند. در اين ميان يكي از نام هايي كه تكرار مي شد به شركت ديجي كالا مربوط مي شد، كسي كه شركت توضيح داد، مدت هاست ديگر در آنجا مشغول به كار نيست و با اين وجود پس لرزه هايي كه دامن اين شركت را گرفت سبب شد تا اين برند بخش خصوصي ايميلي به تمامي كاركنان خود ارسال كند. در بخشي از اين ايميل كه به دست رسيده، آمده است: احتمالا همگي موضوعات اخيري كه در شبكه هاي اجتماعي مطرح شده رو شنيديم. همونطور كه مي دونيد بخشي از اين موضوعات به نوعي به ديجي كالا ارتباط داشت و نام يكي از مديران سابق ديجي كالا در توييتر مطرح شد. موضوع آزار كلامي و جنسي در هر سطحي كه اتفاق افتاده باشه يكي از خطوط قرمز ديجي كالاست كه عبور از اون در هر حدي و از هر كسي كه بوده باشه، قابل تحمل نيست. تيم رهبري و مديريت ديجي كالا تمام قد پشتيبان افرادي است كه آزاري ديدند و از هيچ اقدامي در مبارزه با چنين موضوعاتي كوتاهي نخواهد كرد. در اين نامه به وجود آيين نامه ها و دستورالعمل هايي ازجمله منشور اخلاق حرفه اي و سامانه گزارشگري تخلف يا سوت زني اين شركت اشاره شده است و با اين وجود اعلام شده كه همچنان تا رسيدن به مرحله دلخواه فاصله دارند. شركت در اين نامه به كارمندان خود گزارش داده كه پس از برملا شدن موارد غيراخلاقي يكي از مديران سابق خود چه كارهايي براي بررسي و رسيدگي انجام داده است به عنوان نمونه تشكيل يك كميته كه جلسه اش را در روز 10شهريور يعني در اولين فرصت اداري پس از شروع گزارش ها تشكيل داد: براي انجام تحقيقات كامل درباره موضوع از همه افرادي كه به نوعي ارتباطي با اين موضوع داشتند، دعوت كرديم و اين جلسات همچنان ادامه داره. نتيجه اين تحقيقات هر چه كه باشه به طور كاملا شفاف با تمامي همكاران به اشتراك گذاشته مي شه. خبر تشكيل كميته اخلاق حرفه اي در شركت از طريق اين ايميل اعلام شده و نام مسوولان اين كميته هم به كارمندان اعلام شده تا در جريان قرار بگيرند و بدانند با چه آدرس ايميل و شماره تماسي مي توانند موارد احتمالي تخلفات را گزارش دهند: همه همكاران اطمينان كامل داشته باشند كه اين افراد به طور كامل به حفظ اصول محرمانگي پايبندند و هويت افراد كاملا محرمانه باقي خواهد ماند. در همان هنگامه بر پا شده در مورد يكي از مديران سابق اين شركت هم البته يكي از بحث هاي مطرح شده اين بود كه شهرت او به رفتارهاي خارج از قاعده چنان بوده است كه مديران نمي توانند از آنچه رخ داده است، شانه خالي كنند. حراست وارد مي شوددر نهادها و سازمان هاي دولتي، حرف از موارد اخلاقي و انضباطي اغلب در زيرمجموعه واحد حراست قرار مي گيرد. حراست البته در ديد عمومي تر و به صورت معمول با طرز تعامل شان با كارمندان و مراجعان بر سر چگونگي پوشش و اجازه داشتن يا نداشتن بر سر ورود به سازمان شناخته مي شوند اما در مواردي كه بر سر آزارهاي احتمالي در محل كار باشد هم پاي حراست در ميان است. يك نمونه از اين رويه ها رسيدگي به چنين گزارش هايي را مي شود در وزارت نيرو به عنوان يك ارگان بزرگ دولتي در نظر گرفت. صديقه ببران، مديركل روابط عمومي وزارت نيرو مي گويد كه در صورت وجود هرگونه شكايت در مورد شرايط حاكم بر محيط كار و به صورت ويژه، موارد احتمالي تعرض يا آزار جنسي به بخش بازرسي و حراست سازمان مراجعه مي شود و البته با تاكيد روي كلمه خيلي به نقل از مدير هر دو بخش اضافه مي كند: مي گويند خيلي موارد كمي هستند شايد در ميان كل موضوعات ديگر به نيم درصد برسد. در همان موضوعات نيم درصدي، اگر فردي وجود داشته باشد كه گزارش هاي مختلفي از سوءرفتار او به دست حراست يا بازرسي رسيده باشد حتما پيگيري مي شود و به قول ببران اصلا از اين موارد نمي گذرند. از اين موارد نمي گذرند اما دقيقا يعني چه؟ يعني چه برخوردي با سوءرفتار در محل كار صورت مي گيرد؟ ببران پاسخ مي دهد: همه اين موارد درج در پرونده شده و گاهي پرونده حقوقي تشكيل مي شود و تبديل به شكواييه و وارد رويه قضايي مي شود و از حوزه سازمان خارج مي شود. غير از آن هم حراست وزارت نيرو به او گفته است كه در برخي موارد گزارش آزار در محل كار، فرد خاطي به غير از رويه قضايي بهاي سازماني هم پرداخته است: گفتند در چندين موردي كه رخ داده، تنزل هاي پستي يا حتي خلع از كار هم داشته اند. اما او به نقل از مديركل حراست به برخي موارد گزارش شده از سوي زنان شاغل در وزارت نيرو هم اشاره مي كند كه آنها را توهم مي دانند: بعضي از آنها احساس مي كنند كه كسي بهشان سوء نظر دارد. نمي دانم حالا ايده ايشان چيست اما به هر حال مي گويند هر موردي كه باشد و گزارش بدهند حريم خصوصي و نام كسي كه گزارش داده است، محفوظ مي ماند. چون مي خواهند در آن محيط ادامه كار بدهند بنابراين قرار نيست كس ديگري باخبر شود. اينكه كسي به خاطر توهم گزارشي عليه همكار خود بدهد را قرار است حراست چگونه تشخيص دهد؟ مي گويد كه بررسي مي كنند. به من گفتند كه در برخي ماجراها ديده ايم كه مثلا يك نفري حس مي كند يك نفر ديگر به او نظري دارد چنين ماجراهايي هم هست. اما خب موارد واقعي بسيار بيشتر هستند. البته از وقتي من به اين سازمان آمده ام خيلي خيلي كم پيش آمده به چنين موردي برخورد كنم اما در محل قبلي كارم شاهد چند مورد بودم. او بدون اينكه از سازمان دولتي قبلي نامي ببرد، توضيح مي دهد: در آنجا رده متخلف هم رده هاي بالا بود. البته در يكي از مواردي كه ديدم اين خانم بود كه مي خواست از اين طريق خودش را به قدرت نزديك كند. براي بالا رفتن در سلسله مراتب قدرت سازماني هم روش هاي مختلف حرفه اي وجود دارد و اگر كسي بخواهد يا مجبور شود با توسل به ابزار نامتعارف خودش را بالا بكشد، نشان مي دهد كه زمينه چنين به قدرت رسيدني برايش در آن سازمان به خصوص تعريف شده است. ببران خيلي خلاصه تاييد مي كند: بله و بعد اضافه مي كند كه در آن مواردي كه به ياد دارد هم، نفس اين عمل سبب تشكيل پرونده و بررسي به رفتار فرد خاطي نشده بود: صداي كارهاي (خلاف) آن مدير بعدا از جاي ديگري درآمد، عكس هايش لو رفت و به آن واسطه طرف را تحت نظر قرار داده بودند و بعد اين مورد در كنارش لو رفت. پس از لو رفتن اين مورد، واكنش سازمان بدون نام دولتي اين قصه چه بود: آن دختر را بيرون كردند. براي آن آقا اتفاق خاصي هم نيفتاد و بعدها ارتقاي رتبه هم پيدا كرد. نظر شخصي اين استاد ارتباطات اين است كه هر چه محيط كار به قول او تخصصي تر باشد احتمال وقوع چنين سوءرفتارهايي هم كمتر است از جمله وزارت نيرو كه او در مورد محيطش در سطح مديريتي و كارمندان ارشد مي گويد: بسياري از خانم ها و آقايان اينجا داراي رده هاي علمي هستند.البته من با كارمندان معمولي تر خيلي حشر و نشر نداشته ام اما در جايي كه من ديده ام، زنان خيلي خودشان را دست كم نمي گيرند. اكثرا مهندس هستند، آدم هاي قابلي هستند و چنين چيزي را در ميان شان نديده ام. به نظر مي رسد چنين چيزي يعني مواردي كه از نظر او زنان براي طي سلسله مراتب و رسيدن به قدرت و با آگاهي با خواست خودشان يا به اجبار شرايط محل كار تن به رابطه اي غيرمتعارف مي دهند وگرنه گزارش هاي بسياري از موارد آزر جنسي در محيط كار و در محافل عمومي و خصوصي نشان مي دهد كه پديده آزارگري در موارد بسياري فارغ از طرز لباس پوشيدن، درجه و طبقه و وضعيت علمي و اقتصادي و خانوادگي افراد رخ مي دهند. ببران پس از صحبت با مدير بخش بازرسي وزارت نيرو اين ايده را از قول او مطرح مي كند كه مشاوران زنان بايد تبديل به اولين سطح از مراجعه زنان براي گزارش هاي آزار شوند: ايشان مي گفتند كه خيلي وقت ها طرف رويش نمي شود با من مرد در مورد چنين موضوعاتي صحبت كند براي همين دفتر مشاور زنان كه در همه وزارتخانه ها هم هست بايد مورد اعتماد زنان براي حرف زدن باشد. به نظر من هم ايده درستي است چون يكي از وظايف مشاور امور زنان اين است كه شرايط ارتقاهاي شغلي را براي زنان فراهم كند، توانمندسازي انجام دهد، دوره هاي مختلف بگذارد و به نظرم يكي از كارهاي مهم شان هم بايد اين موضوع باشد كه در حال حاضر نيست. در خيلي از موارد خودشان را از اين قصه ها دور مي كنند. نكته آخري كه ببران اشاره مي كند اين است كه در بسياري از سازمان ها و دستگاه ها، موارد اقتصادي بسيار بيشتر از موارد اخلاقي و آزارگري برجسته مي شود و اضافه مي كند: خيلي وقت ها موارد آزار هم از سوي زنان ناگفته مي مانند. اما به نظر او در بسياري از همان مواردي كه به خاطر تخلف يا فساد اقتصادي برملا مي شوند همزمان موارد اخلاقي شان هم هويدا مي شود: نمي دانم چطور اما توأمان درگير اين ماجراها مي شوند. يك نفر به پول بادآورده اي مي رسد و وارد قصه تنوع سليقه در برخورد با خانم ها هم مي شود. پرونده هاي اقتصادي شان كه بالا مي آيد در كنارش پرونده هاي فساد اقتصادي هم رو مي شوند. ببران در پايان صحبت هايش باز هم از زاويه توپ در زمين زنان توصيه مي كند: خيلي خوب است كه زنان نسبت به حقوق خود آگاه باشند و اعتماد به نفس شان را بالا ببرند.زماني كه طرف اعتماد به نفسش ناچيز است با خودش فكر مي كند اگر اين كار را نكنم اخراج مي شوم، خب اخراج شو! منظورم اين است كه اگر اعتماد به نفس داشته باشند چنين ريسكي نمي كنند. اينها را بايد بگوييد و البته بله در كنار آن هم نكته اي كه شما مي گوييد در مورد اينكه سازمان ها بايد بخشي براي مراجعه و گزارش هاي زنان داشته باشند، درست است. ببران با اشاره به اينكه در بسياري از سازمان ها و دستگاه ها موارد اقتصادي بسيار بيشتر از موارد اخلاقي و آزارگري برجسته مي شود، اضافه مي كند: خيلي وقت ها موارد آزار هم از سوي زنان ناگفته مي مانند. اما به نظر او در بسياري از همان مواردي كه به خاطر تخلف يا فساد اقتصادي برملا مي شوند همزمان موارد اخلاقي شان هم هويدا مي شود: نمي دانم چطور اما توأمان درگير اين ماجراها مي شوند. يك نفر به پول بادآورده اي مي رسد و وارد قصه تنوع سليقه در برخود با خانم ها هم مي شود.