نکات مهم بعد از جراحی پولیپ بینی

سلامت نیوز-*دکتر محسن نراقی: شــایع ترین توده هــای حفره هــای بینی ، پولیپ های التهابی بینی هستند که با تورم و بیرون زدگی مخاط سینوسی به درون حفره بینی ، تظاهر می یابند. پولیپ های بینی با مسدود کردن مجرای بینی موجب مشکلات تنفسی، اختلال بویایی، صدای تودماغی و ترشحات مزاحم بینی و پشت حلق ناشی از سینوزیت ثانوی به مسدود شدن مجرای بینی به علت پولیپ می شوند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از زندگی آنلاین، علت اصلی ایجاد پولیپ ها در اغلب موارد هنوز ناشناخته باقی مانده است. در ابتدا پولیپ کوچک است و با افزایش تورم زیر مخاطی بزرگ تر می شود تا به صورت یک توده صاف و رنگ پریده درآید. پولیپ ها پایه دار، متحرک و اغلب متعدد و دوطرفه هستند. در لمس معمولا حساسیت ندارند و به راحتی قابل حرکت دادن هستند. در مقابل ، شاخک های بینی قابل حرکت نیستند و موقع دست کاری حساسیت زیادی دارند. پولیپ ها معمولا زرد کم رنگ یا خاکستری ـ آبی هستند، ولی ممکن است به علت التهاب قرمز باشند. اکثر پولیپ ها در زیر شاخک میانی دیده می شوند، زیرا منشأ آن ها از سینوس های بین دو چشم است . بنابراین آنچه از پولیپ که در داخل بینی قابل مشاهده است، تنها بخش کوچکی از پولیپ را تشکیل می دهد و قسمت اعظم پولیپ ها در سینوس های اطراف بینی پنهان است. گاهی پولیپ های بسیار بزرگ می توانند کل حفره بینی را پرکنند و از سوراخ پشتی بینی به طرف گلو گسترش یابند. پس از رد احتمال تومور و سایر ضایعات داخل بینی، می توان به درمان پولیپ اقدام کرد. بنابراین انجام آندوسکوپی تشخیصی بینی جهت تعیین منشاء پولیپ و رد سایر علل انسداد بینی، ضروری است. همچنین سی تی اسکن سینوس ها وسعت درگیری سینوس ها را نشان می دهد. جراحی درمان قطعی نیست! برخلاف تصور بسیاری از مردم، جراحی به عنوان درمان قطعی نیست بلکه فقط یکی از اقدامات در روند درمانی محسوب می شود. درمان پولیپ ها بسیار وابسته به درمان های نگهدارنده دارویی است و اقدام جراحی به عنوان یک مرحله مقدماتی است که می تواند درمانهای دارویی بعدی را موثر کند زیرا انسداد بینی ناشی از پولیپ مانع تاثیرگذاری درمانهای دارویی می شود. بنابراین پس از درمان جراحی پولیپ ها، درمانهای دارویی آغاز می شود و این درمان ها به مدت نامحدودی ادامه دارند. درمان پولیپ به مانند درمان فشارخون نیازمند کنترل مداوم و پیگیری های درمانی است. به طوری که آندوسکوپی های مکرر بینی پس از جراحی این امکان رافراهم می کند که در صورت عود پولیپ، در همان مراحل اولیه تشخیص داده شده و احتمال جراحی دوباره به حداقل برسد. در چند ماهه اول معاینات آندوسکوپی در فواصل منظم هفتگی جای خود را به معاینات ماهانه و در نهایت حتی در حالتی که بیمار در بهترین وضعیت است سالانه چند نوبت مورد معاینه بینی و سینوس ها با استفاده از آندوسکوپ قرار می گیرد تا قبل از این که بیماری عود کند با تغییر داروها کنترل شود. نکات پس از خاتمه جراحی توجه به نکات زیر در پیشگیری از عود پولیپ پس از خاتمه جراحی آندوسکوپیک سینوس موثر است: رفع غفونت ها و عوامل حساسیتی قبل از عمل کامل بودن جراحی و پاک سازی تمام سینوس های منشا پولیپ حفظ کامل مخاط های سالم در حین جراحی پیگیری دقیق پس از جراحی به کمک آندوسکوپی های تشخیصی مکرر که در کلینیک انجام می شود. حتی در بهترین شرایط، کنترل های آندوسکوپیک پس از عمل، هر سه ماه یکبار توصیه می شود. استراتژی درمانی در این بیماران مبتنی بر تشخیص زود هنگام احتمال عود از طریق آندوسکوپی های تشخیصی است تا از این راه پیش از اینکه پولیپ ها به مرحله ای برسند که محتاج جراحی آندوسکوپیک دوباره شوند، با مداخلات غیرجراحی کنترل شوند. شستشوی مکرر با سرم های نمکی مهمترین نکته ای است که بیماران باید پس از جراحی به آن توجه کنند. این شستشو ها موجب کمک به عملکرد سینوس ها پس از جراحی می شود. سینوس ها معمولا در بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن و پولیپ های بینی، عملکرد طبیعی خود را از دست می دهند. در صورتی که جراحی به نحو مطلوب و با تبحر کامل در باز کردن تمام سینوس ها انجام شده باشد، مدت زمان طولانی لازم است تا این سینوس ها عملکرد طبیعی خود که خارج کردن ترشحات با حرکات مژک های سلول های لایه سطحی سینوس است بدست آورند. این زمان یک دوره بحرانی و حساس به حساب می آید چرا که تجمع ترشحات در داخل سینوس و خارج نشدن آن موجب پیدایش محیط مناسبی برای رشد و نمو باکتری ها و به دنبال آن ایجاد التهاب و زمینه عود پولیپ می شود. شستشوی مکرر و مرطوب کردن ترشحات داخل بینی با استفاده از بخور ساده موجب روان تر شدن خروج ترشحات سینوس ها و در نتیجه از بین رفتن تجمعات باکتریایی می شود. اسپری های بینی از داروهای رایج مورد استفاده در دوران پس از جراحی هستند. میزات و مدت تجویز براساس آندوسکوپی های پس از عمل تعیین می گردد. بیماران مبتلا به پولیپ های منتشر بینی و یا سینوزیت مزمن باید توجه داشته باشند که جراحی آندوسکوپیک سینوس تنها یک مرحله از درمان آنها به شمار می رود و قسمت اصلی درمان درگروی پیگیری دائمی براساس معاینات دوره ای آندوسکوپیک است. *رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران