مردان مضطرب و خانه‌های پر تنش

سلامت نیوز: روانشناسان و روانپزشکان از بروز و تشدید افسردگی در میان مردان به دلیل فشارهای اقتصادی می گویند.آبان ماه بنزین خود را تا نرخ سه هزار تومانی بالا کشید تا تورم، اجاره خانه های بالا، هزینه های بالای پزشکی و تحصیل و نبود امنیت شغلی و... مردان را بیش از گذشته ناامید و افسرده کند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،نرخ بنزین سه هزار تومان اعلام شد تا کالاهای ضروری دوی ماراتنی را شروع کنند و ارز و سکه هم برای عقب نماندن از این رقابت، روزانه رقمی را به نرخ خود بیفزایند و آینده نه چندان دور را مقابل چشمان مردان تیره و گنگ کنند. تورم و اقتصاد بیمار داستان یک شبه نیست اما نامهربانی مخارج با درآمدها این روزها، مردان را به این باور رسانده که تلاش های شان برای مدیریت خانواده بی تأثیر بوده است، احساس گناهی که اضطراب و افسردگی و بی پناهی را برای آنان به ارمغان آورده و زنگ خطر افزایش آسیب های اجتماعی را به صدا درآورده است. احمد محیط، روانپزشک و مسئول سابق بهداشت روان منطقه مدیترانه شرقی، سازمان جهانی بهداشت در این باره می گوید: در جوامعی که مردان تأمین کننده اقتصادی خانواده ها هستند، افزایش فشارهای اقتصادی مردان را در کنار سایر مسائل و مشکلات دچار احساس گناه می کند. مردانی که به این باور می رسند تلاش های شان برای تأمین خانواده کافی نیست و مانند گذشته توانایی فراهم آوردن زندگی شایسته برای خانواده شان را ندارند. محیط معتقد است این احساس گناه زمینه های بروز افسردگی و تشدید آن را مهیا می کند. افرادی که به دلایل خاصی مانند فشار اقتصادی و... دچار احساس گناه می شوند برای غلبه بر این احساس ممکن است به سمت مواد مخدر بروند یا خشونت در آنها مشاهده شود. این روانپزشک راهکار این اختلال را تشخیص و درمان درست عنوان می کند: راهکارهای روانپزشکی به تنهایی نمی توانند اثرگذار باشند و در کنار آنها باید راهکارهای اجتماعی و اقتصادی مد نظر قرار بگیرند. درواقع راه های مبارزه با این بیماری های همه گیر مبارزه با علل اصلی یعنی مشکلات اقتصادی در سطح اجتماع است. در ادامه تعدادی از روانشناسان این موضوع را تأیید می کنند که افسردگی های ناشی از فشارهای اقتصادی ماه های اخیر به طور محسوسی در میان مردان بیشتر شده است. نان آوران رهاشده مدیریت خانواده و بر عهده گرفتن مسئولیت مالی نقش تعریف شده جوامع برای مردان است.نقشی که جوامع مردسالار و فرهنگ های جنسیت زده برای مردان قایل شده اند تا جایی که مردان خواسته یا ناخواسته از دوران کودکی و نوجوانی این نقش ها را پذیرفته و در قالب آن قرار می گیرند. رابعه موحد به عنوان روانشناس تقسیم بندی جنسیتی نقش ها را موضوعی جهانی و همه گیر می داند. او در کنار مردان زنان سرپرست خانوار را هم در این نقش می بیند می گوید: مدیریت و مهار مشکلات و مسائل خانواده در ایران به عهده مردهاست؛ اگر چه زنان سرپرست خانواده به اجبار شرایط یا انتخاب اختیاری در چنین نقشی قرار می گیرند. نقشی مدیریتی که مردان را چه در شرایط عادی، چه موقعیت های بحرانی مانند تورم و شرایط اقتصادی بیمار پشت سکان هدایت خانواده قرار می دهد اما در این میان کمتر کسی به بار سنگین روانی این مسئولیت توجه می کند. زندگی اجتماعی شیوه ای پذیرفته شده از گذشته های دور است و شهروندان برای سهولت این نوع از زندگی مسئولیت های مختلف زندگی اجتماعی را میان سازمان ها و وزارتخانه ها تقسیم کرد ه اند. نهادهایی که با تکیه بر قوانین و دستورالعمل ها موانع را از سر راه شهروندان برمی دارند اما پرسش اصلی این است در شرایط فعلی اقتصادی ایران کدام یک از سازمان ها و نهادهای مسئول پشتیبان مردان هستند؟ موحد در پاسخ به این سوال مردان ایرانی را در این میدان تنها می بیند. واقعیت اقتصاد امروز ایران تورم بالا، درآمدهای پایین و ناکافی، نبود شغل و امنیت شغلی را به تصویر می کشد و مردان جنگجویان تنهای این میدان هستند و انتخاب با آنهاست که زیر بار این فشار افسرده شوند، به خود یا خانواده آسیب برسانند و.... متأسفانه واقعیت امر این است که شرایط اقتصادی تأثیر منفی بسیاری بر سلامت روان مردان دارد و این در حالی است که نان آوران رها شده اند. استرس و اضطراب بخش لاینفک زندگی شهری است اما تصویر به نمایش درآمده از زندگی شهری ایرانی ناامیدی، وادادگی و بی اعتمادی است که تا حدودی همه گیر شده و به خشم ها، استرس ها و اضطراب ها دامن می زند تا جایی که شاهد خشونت سیستماتیک در جامعه هستیم. خشونتی که به صورت سلسله مراتبی اعمال می شود و مقصد نهایی اش به خانواده می رسد و این زنان و کودکان هستند که باید آن را تاب بیاورند. در چنین شرایطی گفتن از خشونت علیه زنان و خشونت های خانگی کمی خنده دار به نظر می رسد. ما از مردان می خواهیم تمام ناعدالتی ها، استرس ها و اضطراب های ناشی از مسئولیتی که بر عهده دارند را تاب بیاورند و پشت در خانه جا بگذارند؟ عملا چنین چیزی امکان پذیر نیست. موحد هم بر این باور است که خانواده آخرین مقصد تحمل تنش هاست. خشونت و اضطراب مکرر تکرار می شود و شهروندان بر این باورند به این شرایط عادت کرده اند در حالی که سیستم روانی چیزی تحت عنوان عادت ندارد. تحمل شرایط استرس زا درنهایت فرد را به مرز انفجار می رساند و بشخصه معتقدم ما به این مرز رسیده ایم. متأسفانه باید گفت در حال حاضر حالت عادی روانی در جامعه وجود ندارد. بی مسئولیتی، روآوردن به مصرف مواد مخدر، افزایش نزاع های خیابانی و خشونت های خانگی و... از پیامدهای افسردگی در مردان است؛ به عنوان مثال بررسی ها نشان می دهد که میزان خودکشی در میان مردان افسرده سه تا چهار برابر زنان مبتلا به افسردگی است. موحد در کنار راهکارهای انتخابی مردان افسرده و مضطرب – افزایش خشونت، گرایش به مصرف مواد- بی مسئولیتی و فرار از مسئولیت ها را زنگ خطر جدیدی برای خانواده ها می داند. در حادثه ای مانند زلزله چقدر می توان از افراد انتظار داشت قبل از اندیشیدن به نجات خود به فکر نجات دیگران باشند؟ شرایط اقتصادی حال حاضر سبب شده خانواده ها نیازهای شان را تا جایی محدود کنند که بقایشان به خطر نیفتد. سفرها، اقدامات پزشکی و حتی خوراک و پوشاک جزو این محدودیت ها هستند. وقتی صحبت از بقا می شود نخستین گزینه انسان ها خودشان هستند، واکنشی که در علم روانشناسی اثبات شده است در چنین شرایطی افراد در گام اول به فکر نجات خود خواهند بود، واقعیتی که در جامعه ایران شروع شده و این احتمال را قوت بخشیده که مردانی که توان ماندن زیر این بار مسئولیت را نداشته باشند، خانواده را رها کنند. تعداد مراجعه کنندگان مرد به مطب و کلینیک ها برای گرفتن مشاوره بالا رفته و شکایت از حملات ترس یکی از دلایل اغلب مراجعه کننده هاست، نکته ای که موحد براساس تجربیاتش در ماه های اخیر به آن اشاره می کند. در هیچ دوره ای مراجعه کنندگانی که تا این حد احساس بی پناهی و ناامیدی کنند، نداشتیم و این در حالی است که تعداد مردان هراسان و پریشان مراجعه کننده هم افزایش داشته است. مردان مستأصلی که یک سوال دارند، چه کنیم؟ متأسفانه شکایت از حملات ترس هم بالارفته است -لحظه ای فرد حالت ترس و وحشت می کند- و اینها علائمی اند که به ما گوشزد می کنند کنترل روان مان از ناخودآگاه مان خارج شده است. مردان مضطرب و خانه های پرتنش 23.6 درصد مردم ایران دچار یکی از اختلالات روانی اند. آماری که آخرین مطالعات ملی وزارت بهداشت بر آن تأکید دارد. این مطالعات نشان می دهد12.7 درصد جمعیت پانزده تا شصت وچهار ساله ایرانی دچار افسردگی می شوند. بیماری ای که شیوع آن در میان مردان 10.7درصد تخمین زده شده است. سمیرا طاووسی با تکیه بر تجربیات روانشناسی اش، سلامت روان مردان را در خطر می بیند و با توجه به تجربه مراجعه کنندگانش خطر پایین آمدن تاب آوری جامعه را گوشزد می کند. او فشارهای اقتصادی ماه های اخیر را عامل تشدید مشکلات روانی می داند می گوید: مشکلات اقتصادی و تورم مدت هاست شروع شده و بر سلامت جسم و روان شهروندان تأثیر گذاشته اما در ماه های گذشته فشارهای اقتصادی به اندازه ای بوده است که بی شک باعث تشدید مشکلات روانی شده است. نقش های جنسیتی موضوعی جهانی است و مردان همیشه تأمین کننده منابع مالی خانواده ها بوده اند اما واقعیت تلخ این است مردان امروز، مردان یک سال پیش نیستند و فشارهای افسارگسیخته اقتصادی از آنها مردانی بی حوصله، عصبی و خشمگین ساخته است. ورزش و تفریحات سالم، سفررفتن و با دوستان و خویشاوندان وقت گذراندن از الزامات زندگی پرتنش امروزی است اما متأسفانه شرایط اقتصادی حاکم این موارد را از زندگی اغلب مردان حذف کرده است، بنابراین ما مردانی خشمگین، عصبانی، پرخاشگر، ناامید، بی انگیزه، افسرده و مضطرب را می بینیم. علی شیخ الاسلامی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم تربیت و روانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی، در این باره به ایسنا گفته بود: در جامعه امروز مشکلات اقتصادی باعث شده مردان فشار کاری، استرس شغلی، اختلال خواب، اضطراب و... بیشتری را تجربه کنند که در بلندمدت سلامت جسم و روان شان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. فرهنگی که به مردان آموخته احساسات و مطرح کردن اختلالات روانی ویژگی ای زنانه است تو قوی هستی جمله ای کلیشه ای و تکراری که از تفکری سنتی ریشه می گیرد و باعث می شود اغلب مردان احساسات و مطرح کردن اختلالات روانی را ویژگی ای زنانه بدانند، بنابراین کمتر از مشکلات روانی و روحی شان حرف می زنند و بیشتر مواقع آنها را انکار می کنند. طاووسی یکی از عواقب این انکار را بالارفتن تعارضات زناشویی می داند؛ علامتی که به خطر افتادن سلامت روان مردان را هشدار می دهد: مردان در مقایسه با زنان کمتر به روانشناس مراجعه می کنند اما در ماه های اخیر مشاوران زوجین از افزایش تعارضات زناشویی خبر می دهند. مردان مانند همه انسان ها ظرفیت مشخصی دارند اما این روزها این ظرفیت لبریز شده یا به مرز سرریزی رسیده است. در گذشته خرج و دخل خانواده ها با هم همخوانی داشت اما حالا شاهد تفاوت فاحشی هستیم و همین امر باعث شده ظرفیت ها پایین بیاید. طاووسی گرانی های اخیر را در تشدید افسردگی مردان دخیل می داند. مردان به تناسب زنان کمتر به ما مراجعه می کنند اما نگاه به چهره مردانی در شهر گواه این تأثیرگذاری است. چهره یک راننده تاکسی به عنوان نان آور خانواده را نگاه کنید؛ بی اعصاب و کلافه است. حتی سرزدن به دادسراها هم بر این موضوع صحه می گذارد. آمار بالای دعواهای خیابانی گواه پایین آمدن تاب آوری شهروندان به خصوص مردان است. مردانی که جایی برای بروز خشم ندارند و هر بهانه ساده ای باعث می شود با دیگران گلاویز شوند. مردان خیلی تحت فشارند؛ حتی برای تأمین مواد اولیه و روزمره زندگی. موفقیت همیشگی، سرسخت بودن، شجاع بودن، غرنزدن و گریه نکردن و... انتظاراتی است که فرهنگ جامعه به پسربچه ها تلقین می کند تا این ویژگی ها در بزرگسالی و حتی پیری بخشی از شخصیت شان باشد. ویژگی های فرهنگی که زمینه ساز علائم افسردگی مردان می شوند، مردانی که ترجیح می دهند افسردگی شان را با عصبانیت و خشونت نشان دهند که به گمان خود با ویژگی های مردانه بیشتر جور درمی آید. طاووسی معتقد است که اتفاقات و حوادث اجتماعی و اقتصادی اخیر سلامت روان جامعه را تحت الشعاع قرار داده اند. سلامت روان جامعه به راحتی تحت تأثیر قرار می گیرد همان طور که اتفاقات و حوادث اجتماعی و اقتصادی اخیر سلامت روان جامعه را تحت الشعاع قرار داده اند. تاب آوری جامعه پایین آمده و علائم آن را به زودی شاهد خواهیم بود؛ اگر اتفاق مثبتی نیفتد. بخش تلخ ماجرا این است اگر مردان به این نتیجه برسند که تلاش هایشان گره ای از مشکلات اقتصادی خانواده باز نمی کند، درمانده شده و احتمال سوق پیدا کردن شان به مواد مخدر بالا می رود یا منزوی می شوند یا حتی از طرف آنها احتمال ترک خانواده شان وجود دارد.اگر فشارهای اقتصادی افزایش بیابد، احتمال رهاکردن خانواده بالا می رود؛ هر میزان که پیوندهای عاطفی عمیق باشد. ماشه اقتصاد بیمار بر شقیقه سلامت روان مردان ناصر قاسم زاده، مدیرعامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداست و روان جامعه، یکی از فاکتورهای سلامت در بُعد جسم و روان را پاسخگویی به نیازهای اولیه جسم و نیازهای عاطفی می داند. او معتقد است مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی رابطه مستقیمی با سلامت فرد در بُعد روان و جسم دارد و می گوید: بخشی از مسائل روزمره مان وابسته به داشتن ثبات اقتصادی، عاطفی، هویتی و امنیت اجتماعی است. طبیعتا به هر کدام از این فاکتورها اگر درست پاسخ داده نشود، تعادل سلامت جسم و روان را مختل خواهد کرد. در این میان مسائل اقتصادی فاکتور اساسی هستند که می توانند در این تعادل نقش آفرینی کنند. حوادث و وقایع اخیر افسارگسیختگی ای را در بحث اقتصاد و تورم به وجود آورده اند تا جایی که تلاش های دولت در ابعاد مختلف نتوانسته تأثیرگذاری مد نظر را تا به امروز داشته باشد. قاسم زاده با اشاره به اینکه ٧٠درصد جامعه را حقوق بگیران تشکیل می دهند و با شرایط فعلی نرخ ارز و سکه و... روزبه روز سبد معیشتی این بخش از جامعه در حال کوچک شدن است، می گوید: همه این عوامل یک معنا دارد؛ تشدید استرس و اضطراب شهروندان به خصوص مردان. به عنوان مثال بعد از نرخ سه هزار تومانی بنزین صحبت از یارانه معیشتی ٥٠هزار تومانی خانواده ها به میان آمد، راهکاری که حتی پاسخگوی نیاز ٢٠درصدی خانواده چهارنفره نیست و در چنین شرایطی طبیعتا مردان فشار بیشتری تحمل می کنند. در جامعه کشاورزی ایران مردان نان آور خانه اند برای همین از قدیم الایام پسردارشدن برای خانواده ها نوید تأمین کننده اقتصادی برای پدرومادرها بوده است. در شرایط کنونی اقتصادی نان آور خانواده زیر بار تورم و گرانی کمر خم کرده و طبیعتا ادامه این رویه زمینه ساز تشدید یا بروز اضطراب، تنش، استرس و تنش های ناشی از اقتصاد بیمار برای مردان خواهد بود. گشتی در شهر افسردگی؟! مثل ربات شده ام.چیزی حس نمی کنم. مغزم خودکار دنده عوض می کند و روی این پدال های لامصب فشار می آورد، شاید این لَکَنته آبرویم را پیش زن و بچه بخرد. ماسک را تا نزدیک چشمانش بالا کشیده و کمی رو به شیشه جلویی خم شده. چشم هایش خوب نمی بیند. با احتیاط پایش را روی پدال گاز فشار می دهد. خطوط ریز و عمیق دور چشم و رگ های متورم روی دستش حکایت از عبور از مرز شصت سالگی دارد. بازنشسته ام اما مخارج بالاست و مجبورم روزی ١٣-١٤ ساعت با این ابوقراضه کار کنم. کوه هم که باشی زیر بار این همه مسئولیت و گرانی کمر خم می کنی. ما مُرده های متحرکیم. به هر مقصدی که می رسد، پاهای لاغرش را روی ترمز فشار می دهد و برای مسافر آرزوی سلامتی دارد و دوباره چشم به شیشه جلویی می دوزد و زیر لب چیزهایی می گوید. حوصله خود را هم ندارم. حتی اعصاب غرزدن به زمانه را هم ندارم. شب ها عین جنازه می رسم خانه. نه حرفی، نه کلامی، چیزی می خورم و می خوابم. به نظرم همانی که گفتی شده ام؛ افسرده. رضا تنها انگیزه ادامه زندگی اش را دخترش می داند و به خاطر اوست که زیر مشکلات کمر خم کرده اما ادامه می دهد. دخترم نبود، خودم را خلاص می کردم. اضطراب بخشی از زندگی ام شده. با اضطراب می خوابم. با استرس بیدار می شوم. اضطراب اجاره خانه، استرس خوراک و پوشاک بچه ها. واهمه از فرادیی که معلوم نیست بدبخت تر از حالا باشیم یا نه. بسته های قرص را روی هم می چیند و شیشه های شربت را در قفسه ها جلو چشم می گذارد. پدر که می شوی، خودت فراموش می شوی. دوتایی- من و زنم- صبح تا شب می دویم اما همیشه گیریم. به بچه نمی شود گفت نخور، نپوش، مدرسه نرو و.... بعضی اوقات در آینه که نگاه می کنم، یک غریبه مقابلم ایستاده. جسم متحرکی که خیلی وقت است روح از بدنش رفته. بلندقامت است و سی و چند بهار بیشتر ندیده. موهای جوگندمی اش با پوست رنگ پریده اش همخوانی ندارد. صورتش گچی و یخ زده است و هیچ حسی را منتقل نمی کند. مات و سرد به قفسه ها و مشتری ها چشم می دوزد. هیچ چیزی برای کرونا نداریم. نه ماسک، نه ژل و نه الکل. دوباره میخکوب قفسه ها می شود. روانشناس رفتن پول می خواهد وگرنه تا الان امین آباد بستری شده بودم. عصبی که می شوم پوست کنار ناخن هایم را می کَنم. هرازگاهی هم از این قرص های ضداسترس و اضطراب از داروخانه برمی دارم برای استفاده. سرماخوردگی و تنگی نفس مسعود را به درمانگاه کشانده. لباس یکدست سرمه ای اش خبر از کارکردنش در اداره برق می دهد. یک جا بند نیست. سالن را بالا و پایین می کند و مضطرب است. آزمایش سنجش سطح ایمنی داده. مشکوک به کروناست. با مثبت بودنش، مشکلی ندارم. خوبی کرونا این است مدتی دور از همه چیز در قرنطینه می مانی. کرونا نَکُشد، گرانی راهی آن دنیایم می کند. از وقتی خودم را شناختم، کار می کنم آخرش شده خانه ٥٠متری آخر کرج. از اجاره خانه دادن البته بهتر است. دفترچه بیمه تأمین اجتماعی را میان دستانش به هم می فشارد. سعی می کند به هر زحمتی است لبخند را بر لبانش تحمیل کند اما لبخند هیچ سنخیتی با گره پیشانی و دست های گره خورده اش ندارد. سه ماه می شود فهمیده ام، قرار است پدر شوم اما بیشتر از اینکه خوشحال باشم، مضطربم. با این قیمت ها که شب می خوابی، صبح بالا رفته و حقوق هایی که از جایش تکان نخورده چطور مخارج زندگی را بدهم. هر شب قرص زیرزبانی می خورم. نداری، دردی نیست که بتوان به کسی گفت. مثل خوره می افتد به جانت و تا زمانی که نفست را نَبُرد دست بردار نیست. استرس از این بالاتر که در سی وپنج سالگی لرزش دست گرفته ام؟!