مدافع محیط‌زیست باشیم

سلامت نیوز:نظام آموزشی که دایما دانش آموزان را در میدان رقابت قرار می دهند، چگونه می تواند مودت و یاری گری تبلیغ و تبیین کند؟ در این نظام رقابتی که کودک با نگاه طبقاتی رشد می یابد، اگر روزی موفق هم شود، کشور را به مانند هتل می بیند که اگر خدمات دهی مناسبی نداشت، رها کند. برای افزایش ستاره این هتل نمی جنگد، حتی اگر خود فرد بی ستاره ماند. باید نسلی را پرورش دهیم كه نیاز نباشد درخصوص بدهیات به آنها توضیح دهیم و برای همین محیط زیست تلاش می كند كه با كمك جوانان علاقه مند به كشور مدارس طبیعت با شتاب بیشتری رشد پیدا كند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ، نشست علمی- تخصصی حفظ محیط زیست یاری گری خلاقانه با محور اصلی جایگاه مشارکت اجتماعی در حفظ محیط زیست در ساختمان صلح جمعیت هلال احمر برگزار شد. محمد درویش ، پژوهشگر و کنشگر محیط زیست در این نشست به مباحثی همچون موانع اخلاقی در تحقق کنش داوطلبانه در محیط زیست و واکاوی مولفه مشارکت اجتماعی در فرآیند حفظ محیط زیست پرداخت، همچنین در این نشست تأثیر حوزه فرهنگ نیز در تحقق این امر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. آنچه در ادامه می آید، گزارشی از این نشست علمی- تخصصی است.در آغاز این نشست، محمد درویش به تبیین رابطه دوگانه یاری گری در جمعیت هلال احمر و یاری گری در محیط زیست پرداخت. به نگاه این فعال اجتماعی بین این دو موضوع رابطه مستقیمی وجود دارد؛ به طوری که اگر یاری گری در امر محیط زیست افزایش یابد، بحران و چالش های پیش روی جمعیت هلال احمر کاهش پیدا می کند. او در توضیح این مسأله خاطرنشان کرد: در هر کشوری، اگر سازمان های مقابله با بحران و امدادرسان فعالیت عملیاتی کمتری را دنبال کنند، در آن کشور به اصطلاح حکمرانی مطلوب تری فعال بوده است. یکی از مولفه های مهم در این حکمرانی مطلوب هم حفظ محیط زیست است. این کنشگر اجتماعی ضمن تقدیر از فعالیت محیط زیستی جمعیت هلال احمر و توجه این سازمان مردم نهاد به مسأله یاری گری افزود: یک شاخص در دنیا وجود دارد با عنوان سرزمین شاد. این شاخص از سال ٢٠٠٦ برای رتبه بندی کشورها رسما وارد ادبیات بین المللی شد. در این کشورها به این نتیجه رسیده اند که سنجش و ارزیابی با تمرکز بر شاخص ثروت و درآمد مولفه مطلوبی برای ارزیابی از وضع کنونی جهان نیست. بر این اساس، ملت هایی که تولید ناخالص بیشتری دارند، دلیلی بر آن نیست که در آن جامعه نرخ افسردگی، نرخ خودکشی و نرخ رضایت از زندگی هم بیشتر باشد. به همین منظور شاخص ها و مولفه های دیگر همچون میزان شکاف طبقاتی و عدالت نیز مهم شمرده شد. به نگاه این کنشگر اجتماعی حفظ محیط زیست یکی از مهم ترین مصادیق در عدالت است. برابری میان تمام موجودات در یک سرزمین اعم از اینکه گیاه، انسان یا حیوان باشد. در واقع این موضوع با عنوان زیست سالاری در دنیا مطرح شد. محمد درویش در تبیین و توضیح عنوان زیست سالاری نیز عنوان کرد: گذشت آن دوره که ما مطرح می کردیم اگر برای همه آحاد جامعه فارغ از رنگ پوست و شغل و مذهب شان برابری ایجاد کنیم، این جامعه توسعه یافته است؛ امروز جامعه ای را باید توسعه یافته نامید که علاوه بر این نگاه، برای همه زیست مندان حرمت حیات قایل شود. نقش فرهنگ در حفظ محیط زیست به نگاه این کنشگر محیط زیست مفهوم مدنظر زیست سالار، نگاهی است که در تاریخ و پیشینه فرهنگی ایران روشن و عمیق می توان یافت. او در ادامه به آسیب شناسی و واکاوی این مسأله می پردازد که چرا این فرهنگ غنی امروز در برخی ابعاد روشن و آشکار نیست: به قول استاد مرتضی فرهادی ما از غرب عقب تر نیستیم، ما از خود و فرهنگ مان عقب مانده ایم. این پژوهشگر در ادامه به بازخوانی ابیاتی از شاعران فارسی زبان در اهمیت دیگر خواهی می پردازد: ادبیات ما پیشینه غنی فرهنگی است. در مورد حفظ دیگری، فردوسی می فرماید: سیاه اندرون باشد و سنگدل که خواهد که موری شود تنگدل/ یعنی از نگاه فردوسی تو زمانی هم وطن هستی که امتداد زندگی تو منجر به آزار یک مورچه هم نشود، این یعنی همان اندیشه زیست سالاری. در ادامه این کنشگر اجتماعی به پیشینه دینی ایران اسلامی نیز در حفظ محیط زیست اشاره می کند: بتهوون می گوید در نزد من جان یک درخت به اندازه یک انسان ارزش دارد؛ این جمله در غرب بسیار ستایش و تکرار می شود، اما در فرهنگ غنی دینی ما جملات و روایات به مراتب غنی تر از این جمله عنوان شده است. پیغمبر اسلام(ص) می فرماید: نزد من شکستن شاخه ای از درخت همچون شکستن بال فرشتگان است. ما درخت افکن نه ایم آنها گروهی دیگرند/ با وجود سد تبر، یک شاخ بی بر نشکنیم/ به که وحشی را در این سودا نیازاریم دل/ بیش از اینش در جراحت نوک نشتر نشکنیم. درویش با اشاره به این ابیات از وحشی بافقی از توجه نکردن به این پیشینه های غنی فرهنگی انتقاد کرد و افزود: در شهر بافق که محیط زیست ترین شاعر ایران است، یک المان و نماد محیط زیستی از اشعار این شاعر را در این شهر نمی بینیم! انتظار این است که دیوارهای شهر بافق با این مفاهیم غنی ترسیم شود، آرایه های محیط زیستی را در شهر ببینیم. اما حالا کسی نمی داند خانه وحشی بافقی کجاست؟ زمانی که ما به این شکل با سرمایه های فرهنگی خود مقابله می کنیم، دیگر صحبت از دشمن بی معناست! این پژوهشگر اجتماعی، فرهنگ ایران را غنی ترین فرهنگ در یاری گری دانست و افزود: شما در کدام اساسنامه و کتابچه، آیین نامه، تعریف زیباتری ازجمله شیخ ابوالحسن خرقانی می یابید- هرکه در این سرا درآید نانش دهید/ نانش دهید و از ایمانش مپرسید/ چه آنکس که بدرگاه باری تعالی به جانی ارزد/ البته بر خوان بوالحسن به نانی ارزد. این یعنی همان حقوق بشردوستانه و آن اصول که غرب امروز دم از آن می زند و سعی دارد با این اصول خود را مطرح سازد. این کنشگر اجتماعی در تکمیل این بخش از صحبت های خود افزود: شما اگر منشور پارسوماش را مطالعه کنید، می بینید که چه نگاه کرامت محورانه در این منشور حاکم است. به فهم آب رسیدن و گندم را گرامی داشتن، این آیین من است. پس هرکه رونده ای را بیازارد، جهان را آزرده است. او که درختی را بی افکند، بی اجاق خواهد مُرد. او که آب را بی الاید، روان خویش را آلوده است. امروز بعید می دانم همه دانشمندان محیط زیست آب، زمین شناسی و کشاورزی بتوانند چنین دستورالعمل غنی را در مورد حقوق حیوانات و اهمیت محیط زیست منتشر کنند. به نگاه این کنشگر اجتماعی، توجه به این مفاهیم غنی می تواند زمینه ساز ایجاد انگیزه و مشارکت اجتماعی در امر حفظ محیط زیست شود.او در ادامه به آسیب شناسی توجه نکردن به این فرهنگ غنی اشاره و خاطرنشان کرد: برآوردها می گوید ما در حدود ٣٠ میلیون بلوط را طی دودهه اخیر در زاگرس و ٦ میلیون شمشاد را طی پنج سال اخیر در هیرکانی از دست داده ایم. این شمشادها در هیچ کجای عالَم خاکی یافت نمی شوند. یک کتاب خطی یگانه است. به نگاه این محقق بی اعتمادی، فروپاشی سرمایه اجتماعی و کاهش یاری گری ازجمله نتایج این توجه نکردن به مسأله حفظ محیط زیست بوده است. ما شجاعت جراحی وضع عمومی جامعه را نداشتیم و این موضوع سبب شده است از روحیه دیگرخواهی در جامعه کاهش و کاسته شود. جامعه ای که از آتش سوزی در جنگل بی تفاوت عبور می کند، در کنار لاشه یک حیوان می ایستد و به دوربیین لبخند می زند و عکس می گیرد. او در ادامه بر ضرورت شناخت این فرهنگ تأکید کرد و افزود: اگر کودک ما ایران شناخت، عاشق آن می شود؛ چقدر ما از زمان آموزش در مدارس به این می پردازیم که کودکان مان را با طبیعت این سرزمین آشنا کنیم. آیا به قدری که اصرار بر آموزش زبان های مختلف داشته ایم، به مسأله یادگیری زبان طبیعت هم اصرار ورزیده ایم؟ این کنشگر اجتماعی در ادامه با بیان اینکه داوطلبانه باید مدافعه گر در عرصه محیط زیست باشیم، به اهمیت آموزش مودت و یاری گری در مدارس کشور اشاره کرد و افزود: نظام آموزشی که دایما دانش آموزان را در میدان رقابت قرار می دهند، چگونه می تواند مودت و یاری گری تبلیغ و تبیین کند؟ در این نظام رقابتی که کودک با نگاه طبقاتی رشد می یابد، اگر روزی موفق هم شود، کشور را به مانند هتل می بیند که اگر خدمات دهی مناسبی نداشت، رها کند. برای افزایش ستاره این هتل نمی جنگد، حتی اگر خود فرد بی ستاره ماند. باید نسلی را پرورش دهیم كه نیاز نباشد درخصوص بدیهیات به آنها توضیح دهیم و برای همین محیط زیست تلاش می كند كه با كمك جوانان علاقه مند به كشور مدارس طبیعت با شتاب بیشتری رشد پیدا كند. او در پایان این پرسش را مطرح کرد که چگونه جمعیت هلال احمر می تواند به جایگاه حقیقی خود در این زمینه دست یابد. او در توضیح این پرسش عنوان کرد: اگر هلال احمر توانست بی ملاحظه و صریح نقد کند و با مردم صحبت و گفت وگو داشته باشد و با صریح ترین شکل ممکن مردم در این مجموعه فعالیت کنند، آن زمان به نقطه تعالی و بالندگی خود رسیده است. ما در هر موفقیت محیط زیستی که درکشور داشته ایم، این نکته را دریافته ایم که اعتماد مردم زمینه ساز آن بوده است.