تعطیلی مدارس و سازه‌های ناتمام شخصیت کودکان

سلامت نیوز:تعطيلي مستمر مدارس و فقدان آموزش حضوري مي تواند بر رشد شخصيتي، مهارت هاي اجتماعي، ارتباطي و ذهني دانش آموزان، خصوصا در سنين پايين تاثير بگذارد. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،با آغاز بحران کرونا در اواخر سال 2019 بسياري از مدارس تعطيل شدند؛ بنا بر اعلان بخش آموزشي يونيسف تعطيلي مدارس در کشورها باعث اخلال در آموزش بيش از 80 درصد دانش آموزان سراسر جهان شده است. کشورهاي جهان نيز به دليل همه گيري اين ويروس و نامعلومي زمان پايان وضعيت موجود، تصميم هاي متفاوتي را در مورد بازگشايي مدارس اتخاذ کرده اند. برخي از آنها پس از مدتي آموزش مجازي را پي گرفتند. اين تجربه جديد که همان استفاده از سيستم آموزش مجازي براي دانش آموزان مي باشد، داراي معايب و مشکلاتي است که اين روزها ذهن خانواده ها را درگير خود کرده است.از سوي ديگر به اين دليل که نمي توان زمان قطعي پايان ويروس کرونا را پيش بيني کرد و توصيه ها بر مدار زندگي مسالمت آميز با اين ويروس است، برخي از کشورها حضور در مدارس را با رعايت پروتکل هاي بهداشتي الزامي دانسته اند. اين امر نه تنها به دليل دشواري آموزش برخي از دروس پايه و عملي است بلکه تا حد بسياري ناشي از آثار روحي و رواني آن است که مي تواند خصوصا در سنين پايين تر زمينه هاي رشد شخصيت، مهارت هاي ارتباطي و ذهني را بهبود بخشد.بنا به اهميت اين بحث ايرنا با علي اکبر ارجمندنيا روانشناس و استاد دانشگاه به گفت گو نشست. در زير مشروح اين گفت و گو را مي خوانيد. ارجمندنيا در خصوص تاثير تعطيلي مدارس بر رشد شخصيتي دانش آموزان گفت: در مورد تعطيلات و تاثير آن از دو زاويه مي شود نگاه کرد؛ تعطيلاتي که طبق اصول و فواصل زماني منظم و برنامه ريزي شده باشد، مي تواند تاثيرات مثبتي بگذارد. اما اينکه بچه ها نياز دارند روزانه و تابع نظم مشخصي وارد مدرسه شوند و فعاليت هاي آموزشي خود را در يک چارچوب منسجم دنبال کنند نيز يک بحث ديگر است. هيچ چيز ضروري تر از حضور بچه ها در مدرسه نيست. زيرا براي کودک يا نوجوان مدرسه به عنوان تنها نماينده اجتماع به حساب مي آيد. يعني در دنياي ذهني يک کودک و نوجوان مدرسه مساوي اجتماع است و چنانچه از مدرسه محروم شود يا از مدرسه اخراج شود و نتواند از امکانات آموزشي در فضاي مدرسه بهره ببرد طبيعتا ما او را از يک نعمت مهم يا اينطور بگوييم از تنها فرصت آموزشي فرهنگي و اجتماعي محروم کرده ايم و عدم حضور در مدارس مي تواند منجر به کند شدن فرآيند رشد شخصيت و مهارت هاي ذهني و مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي باشد. اين روانشناس افزود: حضور در مدرسه به اعتقاد من يعني حضور در اجتماع براي يک دانش آموز و حضور در اجتماع و تعامل با اطرافيان به منزله صيقل دادن شخصيت دانش آموز تلقي مي شود و در تعاملات بين فردي حضوري هست که رشد شخصيت و رشد مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي شکل مي گيرد و طبيعي است در شرايط مناسب اين حضور در مدارس الزامي است و نبايد به سادگي از کنار اين امر مهم عبور کنيم. فوايد حضور در مدرسه اين استاد دانشگاه با اشاره به اين که اجتماع پذيري، جامعه پذيري و قانون پذيري و رشد تمام سازه هاي شخصيتي کودکان در سنين مدرسه متاثر از حضور در اين محيط اجتماعي است، اظهار داشت: طبيعي است اگر اين امکان را از دانش آموز بگيريم طبعا آثار سوئي مي تواند بر روي آنها داشته باشد. البته اگر اين عدم حضور موقتي باشد و بتوان به شکل منطقي توجيهش کرد، اين آثار و تبعات مي تواند کاهش پيدا کند. براي مثال وقتي دانش آموزي از مدرسه اخراج مي شود تا زماني که مدرسه به ناچار تعطيل مي شود اين دو موقعيت مي تواند تاثيرات متفاوتي بر روي آنها بگذارد. بازگشايي مدارس و حضور دانش آموزان در آن يک اتفاق خانوادگي و فردي نيست. بلکه يک اتفاق کاملا اجتماعي است که تمام عناصر جامعه را تحت تاثير خود قرار مي دهد. حضور در مدرسه هم بُعد اجتماعي و هم بُعد اقتصادي و هم بُعد روانشناختي دارد و روي همه ابعاد زندگي مي تواند تاثيرگذار باشد. بطوري که تعطيلات در خانواده ها منجر به برهم خوردن نظم طبيعي و حياتي خانواده ها مي شود. تصور کنيد دانش آموزي که طي روز به مدرسه مي رفت و والدين او شاغل بودند، اکنون به دليل تعطيلي نمي دانند با کودکشان چه کار کنند. يعني در واقع والدين و خانواده هم تحت تاثير اين تعطيلات پي در پي هستند. براي مثال شما اگر تعطيلات امسال را بررسي کنيد و از خانواده ها بپرسيد تعطيلات تابستاني خود را چگونه گذراندند و آن را با تعطيلات تابستاني سال قبل مقايسه کنند، با توجه به اينکه وقت بيشتر و آزادي عمل بيشتري داشتند همه به اتفاق خواهند گفت که تعطيلات امسال با کيفيت پارسال برگزار نشده و شکل تعطيلات سال هاي قبل را نداشته و لذا تاثيرات مثبتي نداشته است. چرا که يک تعطيلات اجباري به حساب آمده و نتوانستند به شکل مناسب از اين تعطيلات در راستاي بهبود کيفيت زندگي و ارتقاي سلامت جسم و روان فرزندانشان استفاده کنند.ارجمندنيا در خصوص تاثير تعطيلي مدارس بر گروه هاي سني متفاوت مي گويد: هر چه سن پايين تر باشد، تاثير سوء اين تعطيلات مداوم مي تواند بيشتر باشد چرا که رشد شخصيت کودکان و مهارت هاي ارتباطي و ذهني در سنين پايين تر رشد مي کند و در سنين پايين تر تثبيت مي شود. اما در سنين دبيرستان و متوسطه دوم اين آثار منفي مي تواند کمتر باشد. چرا که هر چه شما بيشتر به سمت پايه هاي بالاتر حرکت کنيد، ابعاد محتوايي پايه هاي تحصيلي مهمتر و جدي تر و ابعاد اجتماعي و روانشناختي رنگ کمتري پيدا مي کند. مورد ديگر که بايد به آن توجه کرد، رشد مهارت هاي ذهني و مغزي است. تا حدود 14 يا 15 سالگي مغز انسان و مرينه شدن سيستم عصبي انسان با سرعت بالايي اتفاق مي افتد و در اين فرآيند تخصصي شدن مغز تعاملات اجتماعي و آموزش هاي حضوري مي تواند نقش جدي ايفا کند که اين هم دليلي است که حضور در مدرسه و آموزش حضوري مي تواند براي سنين پايين تر و دبستان اهميت داشته باشد و غيبت هاي طولاني شدن تعطيلات مي تواند منجر به کند شدن فعاليت هاي ذهني شود. چه بايد کرد؟ ارجمندنيا در خصوص راهکارهاي لازم براي رشد شخصيتي و مهارت هاي ارتباطي دانش آموزان معتقد است: آموزش هاي مجازي چه در حوزه مهارتي و چه در حوزه دانش که اکنون هم انجام مي شود، گزينه مناسبي است و مي تواند برخي از تاخيرها را جبران کند. هر چند بهترين گزينه نيست. زيرا در آموزش هاي آنلاين شما مي توانيد مهارت هاي ذهني و دانش و مهارت هاي تخصصي را به افراد آموزش دهيد ولي آن بالندگي شخصيتي و تقويت مهارت هاي ارتباطي نمي تواند به شکل مناسب براي آنها اتفاق بيفتد. لذا براي جلوگيري از آثار سو اين تعطيلات پي در پي و غيبت هاي متوالي دانش آموزان در مدارس يکي از راه ها آموزش مجازي و دوم ايجاد گروه هاي کوچک بين فرزندان است. خانواده هايي که از سلامت جسمي فرزندانشان مطمئن هستند، مي توانند با ايجاد گروه هاي کوچک مهارت هاي ارتباطي کودکان را حفظ کنند.وي افزود: اخيرا بحث زوج و فرد بودن مدارس و بازگشايي مدارس مطرح است که به نظر من اگر با رعايت نکات بهداشتي و تراکم پايين برگزار شود، مي تواند بسيار مفيد و موثر باشد. بازگشايي مدارس خصوصا براي سنين پايين تر بايد زودتر اتفاق بيافتد به دليل آثار سوئي که دور ماندن از محيط مدرسه مي تواند بر رشد شخصيتي و مهارت هاي ارتباطي آنها داشته باشد.