اثرات قصه‌گویی بر یادگیری کودکان

سلامت نیوز-*سیده معصومه شمس: قصه به مجموعه ای از حکایتها، افسانه ها و سرگذشت هایی اطلاق می شود که در مکان و زمانی خاص به وقوع افتاده و کار خارق العاده ای را به وجود آورده باشند. به گزارش سلامت نیوز به نقل از زندگی آنلاین، قصه به مجموعه ای از حکایتها، افسانه ها و سرگذشت هایی اطلاق می شود که در مکان و زمانی خاص به وقوع افتاده و کار خارق العاده ای را به وجود آورده باشند. قصه گویی به بازگو کردن احساسات، اندیشه ها، عواطف و باورهایی اشاره دارد که در قالب کلمه های زیبا و با سبک های مختلف برای شناساندن راه های تربیتی و پرورشی به کار گرفته می شوند. در واقع قصه گویی یک هنر بسیار ناب، با توانایی بسیار خاص است که به صورت شعر و یا نثر ارائه می شود و در زمان و روزگار مشخص بازگو می گردد. سه بازوی مهم (خود قصه، قصه گو و مخاطب) سه ضلع اصلی در قصه و قصه گویی می باشند. تاثیر قصه گویی بر یادگیری کودکان تقویت خلاقیت در کودکان و نوجوانان کودکان پس از شنیدن قصه ای زیبا، خود را کاملاً با فضا و کارکترهای داستان همسان سازی می کنند، به طوری که پس از اتمام داستان و یا هنگام شنیدن قصه، خود ایده ها، راه حل ها و یا طرح هایی برای تغییر و یا پرسش های احتمالی که برایشان پیش می آید را مطرح میکنند. احتمالاً قصه گویان از این دست تجارب که هنگام قصه، بچه ها مسایل مختلف را با هیجان وسط میکشند و مطرح میکنند، دارند که گه گاه کاملاً بی ربط به نظر می رسند، اما در واقع این وسعت فکر و خلاقیت کودکان است که آن ها را به دوردست ها برده و قصه گو کاملاً متوجه می شود که قصه موجب تحریک حس خلاقیت در آن ها شده است، و یا اینکه شنیده ها و یافته هایش را با توجه به علاقه منحصر به فرد خود با روش های کاملا بدیع و خلاقانه با دوستان و یا اسباب بازی هایش به اشتراک می گذارد، که این خود بزرگ ترین هدیه ای است که قصه گویی می تواند برای کودکان به ارمغان بیاورد. تغییر و اصلاح رفتار قصه ها و داستان ها می توانند به تغییر رفتار کودکان به شکل شایانی کمک کنند. مطمئناً هدف از قصه و داستان خوانی فقط مطرح کردن الفاظی برای وقت گذرانی و به مقصد رسیدن کارکترها در انتهای داستان نیست، قطعاً یکی از اهداف مهم قصه ها و داستان ها بعد حکمت و عبرت آموزی آن ها است. در بسیاری از مواقع قصه ها به اصلاح یک رفتار ناپسند که با پند و اندرز مستقیم نمی توان اشاره کرد می انجامند، به طوری که حتی گذشتگان ما نیز نا خودآگاه از این روش برای پند و اندرز و اصلاح رفتارهای ناشایست بهره می جستند. امروزه نیز بسیاری از روانشناسان و روانکاوان کودک و نوجوان از این روش به عنوان روشی علمی و کارآمد برای یادگیری، تغییر و تصحیح مشکلات رفتاری مدد می جویند. وسعت بخشیدن به حس کنجکاوی و تفحص به علت داده های پی در پی قصه ها و داستان ها که به صورت حلقه های تو در تو حوادث را به شنونده القا می کنند، کودکان و نوجوانان را وادار به دنبال کردن و تعقیب رخ داد ها می نمایند که حس کنجکاوی و تفحص را برای قهرمان داستان به وجود می آورد و انگیزه ای می شود برای کنکاش در یافته ها و شنیده هایش از داستان. استحکام در روابط و تعاملات اجتماعی با قصه گویی در واقع اولین پُل ارتباطی بین قصه گو و مخاطبانش که عمدتاً کودکان و نوجوانان هستند برقرار می شود و این ارتباط مطمئناً دو سویه خواهد بود و اگر کودکانی را که از مشکلاتی از قبیل انزوا و یا هراس از جمع و یا خجالتی بودن رنج می برند وارد چالش پُرسمان و اظهار نظر در مورد داستان شنیده شده قرار دهیم، در بسیاری مواقع خواهیم دید که به راحتی در مورد یافته های خود صحبت خواهد کرد که این درست اولین گام برای درمان مشکلات این چنینی است. با این روش، ارتباطات و تعاملات بیشتری شکل خواهد گرفت. پس یکی دیگر از مهم ترین قسمت های قصه گویی بیان احساسات، اندیشه ها و شیوه های برقراری ارتباط است. انسجام لغات و واژه ها و زبان آموزی شنیدن لغات مختلف و حتی تقلید و تکرار واژه ها نقش بسزایی در اصلاح لغات اشتباه و اشکالات زبانی دارد. همین طور به کارگیری تمثیل ها، ضرب المثل ها و حکایتها در کنار قصه گویی می تواند دایره لغات کودکان را افزایش دهد و آن ها را در جهت شناختن و به کار گیری کلمات جدید هدایت کند. میراث فرهنگی ارزشمند داستانها، حکایتهاو ضرب المثل های هر کشور در واقع همانند یک گنج با ارزش و عامل انتقال فرهنگ آن دیار محسوب می شوند. کودکان با شنیدن قصه های هر کشور و یا منطقه ای با خواسته ها، عقاید، آرمانها، رنج ها و باورهای آنجا آشنا می شوند و با خواندن قصه هایی از گذشتگان، از فرهنگ و تمدن آنان با خبر خواهند شد. پس قصه ها مهم ترین فاکتور انتقال فرهنگ ها نیز می باشند. تقویت هوش هیجانی هوش هیجانی به ما کمک میکند تا توانایی و مهارت هایی را کسب کنیم که به واسطه آن ها دیگران را بهتر و بیشتر درک کنیم و ارتباط بهتری برقرار کنیم. یکی از مولفه های رشد هوش هیجانی این است که یاد بگیریم به جای عجله و تصمیم های شتابزده یا استفاده از پیامهای کلامی مستقیم که در بسیاری مواقع به تیرگی روابط منجر خواهد شد، به روش های غیر مسقیم و با تاثیر گذاری بیشتر، مثل قصه و قصه گویی روی بیاوریم که می تواند ما را به سمتی سوق دهد که از ورای آن تمرکز در یادگیری شکل بگیرد. تقویت مهارت گوش دادن مهارت خوب گوش دادن یکی از ابزارهای آموزش و یادگیری است، درست مثل خواندن و نوشتن لازم است گوش دادن را نیز به طور کامل بیاموزیم تا بسیاری از مشکلات یادگیری مرتفع گردد. گوش دادن فعال موجب نوشتن و بیان کردن درست واژگان و عبارت ها می شود. پس تقویت مهارت گوش دادن در کودکان که یک عامل بسیار مهم شناختی است و از آنجایی که مهارت گوش دادن آموختنی است، مانند مهارت های دیگر، نیازمند تمرین می باشد. پس برای استحکام این مهارت، شنیدن قصه و داستان پیشنهاد می شود. * کارشناس روانشناسی و هنری - عضو انجمن قصه گویی استان البرز