سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحريک پذير يک اختلال شايع گوارشي است که 20-10 درصد افراد جامعه به آن مبتلا هستند. اگر چه اين اختلال درمان قطعي ندارد، اما داروهايي جهت کاهش علائم وجود دارد.

علل: علل IBS مشخص نيست، اگر چه تئوريهايي از قبيل اختلالات گوارشي، عدم تحمل غذا و مسائل روحي ممکن است دخالت داشته باشند. اکثر محققين بر اين باورند که IBS بدنبال بالا بودن ميزان حساسيت روده نسبت به حد نرمال، بوجود مي­آيد. بر اساس اين تئوري احتمالاً اعصاب روده در افراد مبتلا به IBS فوق العاده فعال هستند، بقدري که مقدار نرمال دفع گاز يا حرکات روده بيش از اندازه وبطور دردناک احساس مي­شود.

علائم: سندرم روده تحريک پذير معمولاً در دوران جواني شروع مي شود. زنان 2 برابر مردان به اين بيماري مبتلا مي شوند. و علامت اصلي IBS ،درد شکمي و تغيير در اجابت مزاج (اسهال و/ يا يبوست) مي باشد.

- درد شکمي
معمولاً درد شکمي ماهيتي کرامپي دارد، شدت آن متغيير و در قسمت پائين چپ حس مي شود.
اين درد در بعضي از بيماران با مصرف غذا يا استرس عاطفي آغاز مي شود و با دفع گاز يا مدفوع کاهش مي يابد. در تعدادي از خانمهاي مبتلا به سندروم روده تحريک پذير رابطه اي بين اپيزودهاي درد و سيکل قاعدگي را احساس مي شود.

- تغيير اجابت مزاج
تغيير اجابت مزاج دومين ويژگي سندرم روده تحريک پذير مي باشد. الگوي تغيير اجابت مزاج شامل اسهال، يبوست، يا يبوست و اسهال متناوب مي باشد. اگر اسهال نشانه غالب باشد، اين اختلال را سندرم روده تحريک پذير با اسهال غالب مي نامند. اگر يبوست نشانه غالب باشد اين اختلال را سندرم روده تحريک پذير با يبوست غالب مي نامند.

- اسهال
اسهال ناشي از سندرم روده تحريک پذدير به صورت مدفوع شل و حجم کم مي باشد. اسهال معمولاً در روز اتفاق مي افتد، و اغلب موارد صبح يا بعد از خوردن رخ مي دهد. اسهال اغلب با حس فوريت بدنبال احساس تخليه ناقص مدفوع رخ مي دهد.

حدود 3/1 بيماران مبتلا به سندرم روده تحريک پذير اسهال همراه با دفع بلغم را تجربه مي کنند. در سندرم روده تحريک پذير اسهال شبانه رخ نمي دهد، در غير اينصورت بايد به تشخيص ديگري فکر کرد.

- يبوست
يبوست ممکن است روزها تا ماهها طول بکشد. مدفوع معمولاً سفت و باريک مي باشد. گاهي اوقات بيماران احساس تخليه ناقص دفع مدفوع ميکنند، حتي زمانيکه رکتوم خالي است. اين احساس ناقص منجر به زور زدن و نشستن طولاني مدت در توالت و مصرف انما و مسهل مي شود.

- علائم ديگر:
علائم ديگر بيماري شامل نفخ، گاز، آروغ زدن، سوزش سردل، اختلال در بلع، سيري زودرس و حالت تهوع مي باشند.

تشخيص: علائم تعدادي از اختلالات روده اي مانند سوء جذب، بيماري التهابي روده، کوليت ميکروسکوپيک و ائوزينوفيليک شبيه به علائم سندرم روده تحريک پذير مي باشند. بدليل اينکه هيچ نشانگر تشخيصي براي سندرم روده تحريک پذير وجود ندارد، اکثر پزشکان علائم بيمار را با معيارهاي تشخيصي (مانند معيارهاي Rome يا manning) مقايسه مي کنند. تاريخچه بيماري، معاينه فيزيکي و تستهاي انتخابي جهت رد اختلالات ديگر کمک کننده خواهد بود.

تاريخچه بيماري
تاريخچه بيماري شامل ماهيت، مدت زمان و شدت علائم گوارشي و ديگر علائم مي باشد. گاهي اوقات در سابقه بيماروجود فاکتورهاي تغذيه اي يا دارويي که در حقيقت باعث بروز علائم بيماري مي شوند مشاهده مي­شود.

معاينه فيزيکي
معاينه فيزيکي معمولاً در افراد مبتلا به سندرم روده تحريک پذير نرمال مي باشد، اما جهت رد ديگر اختلالاتي که علائم مشابه IBS دارند کمک کننده است.

آزمايشات
آزمايشهاي خوني روتين معمولاً نرمال، اما در رد ديگر اختلالات کمک کننده هستند. گاهي اوقات بسته به علائم خاص يا فاکتورهاي ديگر در تاريخچه بيماري، پزشک ممکن آزمايشات عملکرد تيروئيد و / يا آزمايش مدفوع جهت چک کردن اختلالات خاص ديگر درخواست کند.

درمان:درمان معمولاً يک فرايند طولاني مدت خواهد بود. مهم اين است که با پزشک معالج خود در مورد علائم، نگراني ها و هرگونه محرک تنش زا يا مسائلي که در خانه، محل کار يا در خانواده بوجود مي آيد گفتگو کنيد.

مونيتورينگ
معمولاً ثبت علائم، عادات روزانه و فاکتورهاي ديگر که ممکن است عملکرد دستگاه گوارشي را تحت تاثير قرار دهد، اولين قدم دردرمان IBS مي باشد. اين مي تواند به شناسايي عواملي که علائم بيمار را وخيم تر مي کند کمک کند، مانند لاکتوز يا غذاهاي غير قابل تحمل ديگر و استرس

تغييرات غذايي
تعدادي از غذاها که باعث بروز علائم شبيه به IBS مي شوند يا تشديد کننده IBS شناخته شده اند شامل مواد لبني (که حاوي لاکتوز باشند)، حبوبات (مانند لوبيا) و سبزيجات خانواده کلم (مانند بروکلي، گل کلم، کلم بروکسل و کلم)مي­باشند
افزايش مصرف غذاهاي پرفيبر (با اضافه کردن غذاهاي خاص به رژيم يا مکمل هاي داراي فيبر) مي تواند علائم را در بعضي افراد مبتلا به IBS بهبود بخشد، بخصوص در افرادي که يبوست دارند. در صورت مشکل بودن مصرف فيبر د ر رژيم غذايي مي توان از مکمل هاي پرفيبر و افزاينده حجم مدفوع (مثل پسيليوم يا متيل سلولز) استفاده کرد.
تعدادي از درمانهاي گياهي و طبيعي براي درمان IBS تبليغ شده است(خصوصاً در اينترنت). متاسفانه شواهدي دال بر سودمند بودن اين داروها وجود ندارد.
پيش آگهي :اگر چه IBS باعث ناراحتي جسماني وفشار روحي ، مي شود. اکثر بيماران مبتلا به IBS دچار اختلالات سلامتي جدي طولاني مدت نمي شوند. اغلب بيماران راهکارهاي کنترل بر علائم خود را ياد گرفته و اين بيماري در آنها باعث کاهش اميد به زندگي نمي شود.
کمتر از 5% از افرادي که بيماري آنها IBS تشخيص داده شده در حقيقت به ديگر اختلالات گوارشي مبتلا هستند. تعامل با پزشک معالج جهت ثبت علائم مهم خواهد بود. اگر علائم به مرور زمان تغيير کنند تستهاي بيشتري ممکن است توسط پزشک درخواست شود.
در بعضي از افراد بعد از مصرف فيبر، علائم افزايش گاز روده اي اتفاق مي افتد به همين دليل مصرف مکمل هاي پرفيبر را بايد با دوز کم شروع کرد و به مروز زمان دوز مصرفي را افزايش داد که اين امر باعث کاهش علائم بوجود آمده بدنبال افزايش گاز روده اي مي شود.

درمان رواني- اجتماعي
استرس و اضطراب باعث تشديد IBS در بعضي از بيماران ميشود. بيمار بايد با پزشک معالج خود در مورد نقش استرس و اضطراب در شروع علائم بيماري گفتگو کرده و در مورد بهترين راه حل موجود با هم تصميم گيري کنند.

داروها: داروهايي که در درمان IBS استفاده مي شوند شامل: داروهاي آنتي کلينرژيک، ضد افسردگي، ضد اسهال، ضد اضطراب، Tegaserod, Alosetronو آنتي بيوتيک هامي باشد.
انتخاب دارو بستگي به علائم غالب بيماري مانند اسهال، يبوست يا درد دارد. بعنوان قاعده کلي، داروها براي بيماراني که پاسخ مناسب به اقدامات محافظه کارانه مانند تغيير رژيم غذايي و يا مکمل هاي حاوي فيبر پاسخ مناسب نداده اند استفاده مي شوند،. اما اين اختلال را درمان نمي کنند.
ماهيت مزمن IBS ودست و پنجه نرم کردن براي کنترل علائم مي تواند براي پزشک و بيمار هر دو خسته کننده باشد.
منبع: پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد

---